
Vũ Ngọc Phan đã có nhiều đóng góp quan trọng cho văn học dân tộc. Ông không chỉ là một nhà văn, mà còn là một nhà nghiên cứu văn hóa dân gian đam mê. Các tác phẩm của ông luôn thấm nhuần bản sắc văn hóa Việt.
Cùng với tác phẩm Truyện cổ Việt Nam, tập sách Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam đã giúp cho ông được vinh danh bằng Giải thưởng Hồ Chí Minh về lĩnh vực văn nghệ dân gian vào năm 1996.
Trong kho tàng văn học dân gian, ca dao và tục ngữ đã trở nên quen thuộc và thân thuộc với mỗi người dân Việt từ hàng thế hệ. Chúng thể hiện, truyền đạt rõ ràng về nhân cách, phong tục, tập quán qua nhiều biến động của lịch sử.
Cuốn sách được ra mắt lần đầu vào năm 1956 bởi Nhà xuất bản Văn Sử Địa, với tên gọi ban đầu là Tục ngữ, ca dao Việt Nam. Sau khi được chỉnh sửa và bổ sung, vào năm 1978, tác phẩm đã đổi tên thành Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam.
Hiện nay, tác phẩm đã được tái bản 10 lần. Trong lần tái bản năm 2021, Phương Nam Books đã mang lại cho bạn đọc một bản in mới với bìa cứng được chế tác kỹ lưỡng, đặc biệt và trang trọng hơn.
Cuốn sách này, với 888 trang, là kết quả của sự nghiên cứu và sưu tầm kỹ lưỡng của tác giả Vũ Ngọc Phan trong những năm tháng tham gia kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là từ khi ông chuyển sang nghiên cứu văn - sử - địa. Ông đã tổng hợp những câu tục ngữ, ca dao, dân ca của các dân tộc, vùng miền trong nước, kể cả một số dân tộc thiểu số.
Những câu ca dao, tục ngữ đó đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển ngôn ngữ của dân tộc, phản ánh cuộc sống và tư duy của người dân trước tự nhiên và xã hội. Qua sách, độc giả có thể thấy được sự công phu trong việc lựa chọn của tác giả và tính đa dạng của văn học dân gian Việt Nam.
Ngoài ra, trong sách còn có phần biên khảo về các loại hình như hát trống quân, xẩm, quan họ Bắc Ninh, ghẹo Phú Thọ, ví giặm Nghệ Tĩnh, hò Huế, dân ca Nam Bộ...
Không chỉ sưu tầm một lượng lớn các bài ca dao, tục ngữ, dân ca và phân loại chúng theo cách logic theo từng thể loại, chủ đề; tác giả Vũ Ngọc Phan còn viết về khái niệm, nội dung, hình thức, và nghệ thuật của từng loại hình.
Cuốn sách tổng hợp những “viên ngọc quý” của văn học dân gian, có giá trị sâu sắc ở nhiều mặt, trở thành tác phẩm không thể thiếu trong tủ sách của những giáo sư, nhà nghiên cứu văn học và được kỳ vọng là món quà cho các bạn trẻ muốn tìm hiểu thêm về văn hóa dân gian Việt Nam.
Đặc biệt, với hình thức bìa cứng, màu sắc trang nhã, và các họa tiết dân gian được thêm vào trong lần tái bản này, tác phẩm trở thành lựa chọn phù hợp cho những người sưu tầm sách.
“Tục ngữ, ca dao và dân ca của chúng ta có những câu từ bốn chữ, sáu chữ, bảy chữ, tám chữ hoặc thậm chí dài hơn, tất cả đều phong phú về cách gieo vần, đã tạo nên 'khuôn vàng thước ngọc' cho nhiều nhà thơ trong quá trình sáng tác”, tác giả Vũ Ngọc Phan viết.