Kính chào các bạn.
Như các bạn đã biết, từ ngày 01/01/2018, xăng E5 RON 92 sẽ thay thế xăng RON 92 trên toàn quốc (trước đó đã được thí điểm tại một số tỉnh).
Mình viết bài này để giúp các bạn hiểu rõ hơn về xăng nói chung và nhiên liệu sinh học nói riêng (trong bài viết này sẽ gọi là E5). Bài viết dựa trên kiến thức và kinh nghiệm cá nhân, do đó có thể còn sai sót, mong nhận được ý kiến đóng góp và trao đổi từ các bạn và đồng nghiệp.
Vì là bài chia sẻ nên mình sẽ viết ngắn gọn, súc tích nhất có thể, nhằm giúp các bạn chưa rõ về nhiên liệu có thể nắm bắt được và giải thích cho bạn bè, người thân hiểu rõ hơn.
1. Trị số octane là gì? RON và MON là gì?
Như các bạn đã biết, từ ngày 01/01/2018, xăng E5 RON 92 sẽ thay thế xăng RON 92 trên toàn quốc (trước đó đã được thí điểm tại một số tỉnh).
Mình viết bài này để giúp các bạn hiểu rõ hơn về xăng nói chung và nhiên liệu sinh học nói riêng (trong bài viết này sẽ gọi là E5). Bài viết dựa trên kiến thức và kinh nghiệm cá nhân, do đó có thể còn sai sót, mong nhận được ý kiến đóng góp và trao đổi từ các bạn và đồng nghiệp.
Vì là bài chia sẻ nên mình sẽ viết ngắn gọn, súc tích nhất có thể, nhằm giúp các bạn chưa rõ về nhiên liệu có thể nắm bắt được và giải thích cho bạn bè, người thân hiểu rõ hơn.
1. Trị số octane là gì? RON và MON là gì?
Trị số octane (octane number) được định nghĩa là: “Trị số octane là một đại lượng quy ước để đo lường khả năng chống kích nổ của nhiên liệu lỏng trong động cơ đốt trong”.
Phương pháp đo trị số octane đã được ASTM (Hiệp hội thử nghiệm vật liệu Hoa Kỳ) đưa ra và hiện nay được sử dụng rộng rãi là phương pháp RON và MON.
RON (Research Octane Number): Chỉ số Octane nghiên cứu. RON được xác định khi động cơ hoạt động ở điều kiện nhẹ, nhiệt độ 49°C (120°F) và tốc độ quay 600 vòng/phút.
MON (Motor Octane Number): Chỉ số Octane động cơ. MON được xác định ở điều kiện khắc nghiệt hơn, với nhiệt độ 149°C (300°F) và tốc độ quay 900 vòng/phút.
Thường thì RON sẽ cao hơn MON khoảng 8-12 đơn vị.
2. Tại sao cần trị số octane?
Đối với động cơ xăng, khi nhiên liệu bị nén đến mức cực đại, bugi sẽ đánh lửa để nhiên liệu cháy và tạo ra công suất. Nếu nhiên liệu chưa được nén đến mức cực đại nhưng một số thành phần đã cháy trước khi bugi kích hoạt, động cơ sẽ hoạt động không ổn định và gây hiện tượng “knocking” hay “pinging”. Để đánh giá khả năng chống cháy kích nổ của nhiên liệu, các nhà nghiên cứu đã đưa ra trị số octane.
3. Tại sao ở Mỹ trị số octane thường chỉ là 87-89?
Không phải Việt Nam mình dùng xăng chất lượng kém đâu, mà là do ở Mỹ và một số quốc gia khác, họ không sử dụng chỉ số RON mà tính trung bình giữa RON và MON, gọi là chỉ số Anti-Knock Index (AKI) hay Posted Octane Number (PON), nên thường thấp hơn. Theo ý kiến của mình, việc dùng AKI (PON) giúp đánh giá chất lượng xăng chính xác hơn so với MON.
Tùy thuộc vào từng bang, xăng Regular và Premium sẽ có chỉ số AKI từ 85.5 đến 91.
4. Các thành phần chính của xăng và ý nghĩa của từng thành phần.
Ngoài trị số octane, xăng còn chứa nhiều yếu tố quan trọng khác.
Xem bảng TCVN về nhiên liệu xăng không chì dưới đây, các bạn sẽ thấy các thành phần chính của xăng.
Ngoài các thành phần liên quan đến môi trường, chúng ta cần chú ý đến mục 3 và 8: Thành phần cất phân đoạn và áp suất hơi Reid. Những yếu tố này giúp đánh giá khả năng cháy của nhiên liệu.
Xăng E5 có nghĩa là xăng được pha thêm khoảng 5% ethanol (tối thiểu 92.1%, theo TCVN là từ 4-5%) vào xăng.
Một trong những vấn đề lớn nhất của xăng sinh học là hiện tượng ăn mòn. Khi ethanol được pha vào xăng, nhà sản xuất thường bổ sung thêm các phụ gia và chất ổn định để giảm thiểu tình trạng ăn mòn. Theo các nghiên cứu, động cơ sử dụng xăng sinh học với hàm lượng ethanol dưới 10% không cần phải cải thiện, tức là có thể sử dụng song song với xăng truyền thống. Nếu hàm lượng ethanol cao hơn, cần phải điều chỉnh một số thành phần vật liệu.
6. Xăng E5 có đắt hơn xăng RON 92 không?
Đúng vậy. Để động cơ hoạt động hiệu quả, nhiên liệu cần phải cháy. Ethanol có nhiệt trị thấp hơn xăng, vì vậy hỗn hợp xăng-ethanol có nhiệt trị thấp hơn xăng nguyên chất. Ethanol có nhiệt trị khoảng 20,000 BTU trên một lít, trong khi xăng có nhiệt trị khoảng 29,000 BTU trên một lít nhiên liệu.
Tương đối, một lít xăng E5 RON 92 đi được 100 km, trong khi xăng RON 92 đi được khoảng 108 km. Với mức giá chênh lệch 240đ/lít (giá ngày 19/12/2017 của Petrolimex), sự khác biệt về chi phí là không đáng kể.
7. Tại sao Việt Nam chuyển từ xăng truyền thống sang xăng sinh học E5?
Như chúng ta đã biết, xăng sinh học thường có tác động ít hơn đến môi trường (mặc dù vẫn có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng nhìn chung là như vậy). Dù chi phí sản xuất cao hơn (do sản xuất ethanol tốn kém hơn so với sản xuất xăng từ dầu thô hiện tại)
Theo quan điểm cá nhân, lựa chọn nhiên liệu nên dựa vào điều kiện tự nhiên và xã hội. Đối với một quốc gia có nhiều đất nông nghiệp và lực lượng lao động dồi dào, việc sử dụng xăng sinh học là hợp lý. Xăng sinh học không chỉ tốt cho môi trường mà còn tạo ra công ăn việc làm, thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
8. Có thể đổ xăng với RON thấp hơn khuyến cáo của nhà sản xuất không?
Có thể, nhưng động cơ sẽ hoạt động không ổn định, tiêu tốn nhiên liệu nhiều hơn và sinh ra nhiều muội than hơn.
9. Nếu đổ xăng với RON cao hơn thì sao?
Về mặt động cơ, vẫn hoạt động tốt. Xăng RON 92 và RON 95 không có nhiều khác biệt về các thành phần cất. Nếu phương tiện của bạn hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt như chạy liên tục hay tải nặng, thì xăng RON 95 sẽ rất tốt. Tuy nhiên, với điều kiện vận hành bình thường, xăng RON 95 sẽ tốn kém hơn.
10. Tại sao xăng có RON cao lại đắt hơn?
Dầu mỏ khi được chưng cất ban đầu có chỉ số RON thấp. Để nâng cao chỉ số này, cần phải thực hiện thêm các phương pháp chế biến, vì vậy giá thành cũng sẽ cao hơn.
11. Nên chọn RON bao nhiêu cho xe của bạn?
Tùy thuộc vào tỷ số nén của động cơ. Nếu tỷ số nén lớn hơn 11, thì nên chọn xăng RON 95. Ngược lại, nếu tỷ số nén thấp hơn, xăng E5 là lựa chọn hợp lý. Và nếu có điều kiện, bạn có thể chọn xăng RON 95 để đảm bảo hiệu suất tốt nhất.
Các thông tin tham khảo từ:
1. http://hethongphapluatvietnam.net
2. https://www.fueleconomy.gov
3. http://www.hiephoixangdau.org
4. https://en.wikipedia.org
5.