Khám phá tiểu hồi hương: Công dụng và cách sử dụng

Nếu bạn đang muốn biết tiểu hồi hương là gì và có tác dụng gì, cũng như cách sử dụng nó như thế nào, hãy đọc ngay bài viết dưới đây của Mytour.

Tiểu hồi hương là loại thảo dược phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong y học Đông và Tây bởi chứa nhiều vitamin và hoạt chất dinh dưỡng quan trọng. Vậy tiểu hồi hương chính là gì, có công dụng gì và cách sử dụng ra sao? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

Khám phá về tiểu hồi hương

Cây hồi hương, có tên khoa học là Fructus Foeniculi, còn được gọi là hồi, cây cốc hương, hoặc hạt rau thì là,... Thuộc họ hoa tán (Apiaceae).

Đặc điểm của hồi hương

Tiểu hồi hương là loài cây thân thảo, cao khoảng 0.6-2m và có tuổi thọ lâu dài. Thân cây tiểu hồi có những đốm nhăn và có các khía màu lục với chùm rễ cứng. Lá cây hồi hương mọc so le, bẹ lá phát triển tốt với các phiến xẻ lông chim.

Hoa tiểu hồi hương có màu vàng, phân bố ở ngọn cành hoặc nách lá. Quả cây hồi có hình thon dài, hơi cong và mỗi mặt quả có 5 gân chụm lại tại hai đầu. Quả chuyển dần từ màu xanh sang màu nâu sẫm, có mùi hồi đặc trưng. Mùa hoa là vào tháng 6 - 7 và vào khoảng tháng 10 là thời gian quả đơm nhất.

Xuất xứ và phân bố

Tiểu hồi hương có nguồn gốc từ Trung Quốc và phát triển chủ yếu ở tỉnh Cam Túc, Nội Mông, Sơn Tây và Liêu Ninh. Ngoài ra, hương dịu của tiểu hồi được ưa thích và trồng nhiều tại Ý, Pháp trong khi tiểu hồi đắng lại được trồng ở Đông Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ.

Ở Việt Nam, tiểu hồi hương hiếm được trồng với số lượng lớn, nếu có thì chủ yếu ở các khu vực có khí hậu mát mẻ như vùng núi Tây Bắc, Đông Bắc,...Do đó, tiểu hồi thường được nhập từ Trung Quốc hoặc thay thế bằng đại hồi.

Dược liệu từ tiểu hồi hương

Quả hồi được sử dụng chủ yếu để làm thuốc. Ngoài ra, rễ và lá cây tiểu hồi cũng có thể được sử dụng để chế biến thuốc, nhưng không phổ biến.

Sau khi quả chuyển từ xanh sang nâu, chúng được đặt ở những nơi thoáng để chín hoàn toàn. Quả đã chín sẽ được thu hái và cột thành từng bó.

Quá trình chế biến quả hồi bao gồm hai công đoạn chính là sơ chế và bào chế. Quá trình sơ chế bao gồm việc dùng chày để bóc vỏ và lấy ruột quả.

Để bào chế quả hồi, quả đã bóc vỏ sẽ được khuấy đều với nước muối hòa tan (mỗi 10kg dược liệu cần 200g muối). Sau khi muối ngấm vào dược liệu, hỗn hợp sẽ được nấu với lửa nhỏ cho đến khi quả tiểu hồi chuyển sang màu vàng.

Tiểu hồi hương nên được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát.

Thành phần hoá học của tiểu hồi

Theo các nghiên cứu khoa học, tiểu hồi hương chứa 50-60% anethol, estragol, các xeton tecpen như fenchone có tác dụng ứng chế vi khuẩn và kháng viêm.

Bên cạnh đó, tiểu hồi hương còn chứa hàm lượng các vitamin thiết yếu như: vitamin A, vitamin B8, vitamin B6, cùng với các nguyên tố như: Natri, Magiê,... Đặc biệt, rễ cây chứa đến 0.3% chất béo tự nhiên và phần quả chứa lượng tinh dầu chiếm 2-6% tổng trọng lượng.

Tác dụng vật lý

Tiểu hồi hương có vị đắng cay, tính ôn và được sử dụng trong kinh Vị, Tỳ, Thận. Trong Đông Y, tiểu hồi có tác dụng ấm can, ôn thận, chỉ thống, tấn hàn, lý khí khai vị trong điều trị các chứng bụng sườn đau, sa tinh hoàn, buồn nôn, thận hư, ăn ít.

Ngoài ra, trong dược lý hiện đại, tinh dầu của tiểu hồi có khả năng tăng tiết vị dạ dày, kích thích trung tiện và tăng nhu động ruột. Đồng thời, nó còn giúp giảm đau bụng và co thắt ruột hiệu quả.

Công dụng của tiểu hồi hương (liều dùng)

Theo nhiều nghiên cứu y học, tiểu hồi hương được sử dụng rộng rãi trong cả Đông và Tây y với các tác dụng chính như sau:

• Chữa chứng đầy bụng, khó tiêu.

• Điều trị sổ mũi, hen suyễn và giúp làm loãng đờm.

• Giúp lợi tiểu và kích thích sự thèm ăn, hỗ trợ tăng cân hiệu quả.

• Điều trị chứng khó ngủ, mất ngủ.

• Hỗ trợ điều trị táo bón.

• Tiểu hồi hương đặc biệt có lợi cho phụ nữ sau sinh khi giúp tăng sữa cho con và điều trị chậm kinh.

• Tiểu hồi hương giúp tăng cường sinh lực đặc biệt làm giàu tình dục ở nam giới ở tuổi dậy thì.

• Ngoài ra, tiểu hồi hương còn được sử dụng trong ngành công nghiệp làm hương liệu và sản xuất rượu vang, cũng như trong việc tạo mùi hương cho nước hoa nhờ vào hương thơm đặc trưng của nó.

Liều dùng

Tiểu hồi thường được sử dụng dưới dạng sắc, bột mịn, hoặc bột nghiền để làm viên hoàn. Lưu ý chỉ nên sử dụng từ 3 - 8g mỗi ngày thôi nhé.

Các bài thuốc chữa bệnh từ tiểu hồi hương

Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ tiểu hồi hương theo khuyến nghị của TS. Nguyễn Đức Quang, chuyên gia trong lĩnh vực Sức Khỏe & Đời Sống:

Phương pháp chữa sán khí

Phương pháp số 1

Thành phần: Lệ chi hạch (sao đen) và tiểu hồi, mỗi loại một lượng bằng nhau.
Cách thực hiện: Tán sao đen và tiểu hồi thành bột mịn, sau đó trộn đều với nhau, hòa vào rượu ấm và uống.
Liều lượng: Mỗi loại 4 - 6g/ngày.

Phương pháp số 2

Thành phần: Ô dược, rễ ý dĩ, đinh hương mỗi loại 50g, tiểu hồi 20g, lệ chi hạch và quất hạch mỗi loại 10g.
Cách thực hiện: Tán các thành phần thành bột mịn, sau đó trộn với mật để tạo thành viên hoàn (mỗi viên 3g).
Liều lượng: Dùng từ ½ - 1 viên mỗi lần, ngày dùng 3 lần.

Phương pháp chữa bạch đới do hàn

Thành phần: Can khương 6g và tiểu hồi 10g.
Cách thực hiện: Sắc với nước đường nâu và uống hết trong ngày.

Phương pháp chữa dịch sốt rét ác tính

Thành phần: Hạt của tiểu hồi hương tươi.
Cách thực hiện: Nghiền nát và vắt lấy nước cốt uống hoặc sắc uống.

Phương pháp chữa chứng chậm kinh

Thành phần: Ba kích 12g, tiểu hồi 6g, đương quy 15g, ngải diệp 10g, quế chi 10g, bạch thược 10g, ngưu tất 10g, hoàng kỳ 30g, kỷ tử 15g, gừng nướng 6g, xuyên khung 8g, thục địa 10g.
Cách thực hiện: Sắc các dược liệu với 1 lít nước, lượng nước còn lại 600ml.
Uống mỗi lần 200ml nước sắc và dùng hết trong ngày.
Liều dùng: Nên sử dụng bài thuốc này liên tục trong 10 – 15 ngày sau kỳ kinh.

Phương pháp chữa âm nang tích thủy

Thành phần: Muối ăn 3g và tiểu hồi 10g.
Cách thực hiện: Đun nóng tiểu hồi và muối cho đến khi vàng, sau đó nghiền thành bột mịn.
Uống bột tiểu hồi trộn với muối ăn cùng với trứng vịt và uống rượu gạo.
Liều dùng: Sau khi ăn liên tục trong 4 ngày, nghỉ 2 ngày và tiếp tục chu trình như vậy.

Phương pháp chữa đau bụng do thận hư suy

Thành phần: Bầu dục lợn 1 cái và bột tiểu hồi 4g.
Cách thực hiện: Cho bột tiểu hồi vào bầu dục lớn và nướng chín.
Liều dùng: Ăn mỗi ngày 1 cái trong 7 ngày.

Phương pháp chữa đau xóc dưới sườn

Thành phần: Chỉ xác sao 20g và tiểu hồi sao vàng 40g.
Cách thực hiện: Nghiền thành bột mịn các dược liệu, pha với rượu và chút muối.
Liều dùng: Sử dụng hàng ngày, mỗi lần 8g, ngày dùng 2 lần.

Phương pháp bồi thận tráng dương

Thành phần: Cật dê 2 quả, đỗ trọng 15g, đậu đen 10g và tiểu hồi hương 8g.
Cách thực hiện: Rửa sạch cật dê và cắt nhỏ. Rửa sạch các dược liệu, bọc trong túi vải và nấu chung với cật dê từ 40 – 60 phút. Thêm gia vị và nêm nếm vừa ăn.

Phương pháp chữa tinh hoàn sa đau

Bài thuốc số 1
Thành phần: Lệ chi hạch 2g, mộc qua 8g, phá cố chỉ 6g, tỳ giải 20g, hồi hương 6g, mộc hương 2g, ngô thù du 3g, sa nhân 2g.
Cách thực hiện: Sắc với 1 chén rượu và uống khi còn ấm.

Bài thuốc số 2
Thành phần: Tiểu hồi hương 4g, xuyên luyện tử 12g, mộc hương 6g và ngô thù 6g
Cách thực hiện: Sắc với 1 lít nước, đến khi nước còn 600ml.
Liều dùng: Uống hàng ngày.

Phương pháp chữa trị trẻ nhỏ bị thoát vị bẹn

Thành phần: Lệ chi hạch, quýt hạch mỗi thứ 10g, dĩ nhân căn 50g, tiểu hồi 20g, đinh hương và ô dược mỗi thứ 5g.
Cách thực hiện: Nghiền thành bột, sau đó trộn đều với mật làm thành hoàn (3g/hoàn).
Liều dùng: Dùng từ ½ - 1 hoàn mỗi lần, ngày dùng 3 lần.

Phương pháp chữa bệnh bụng đầy trướng, đầy hơi, kém ăn và nôn ọe

Thành phần: Gừng sống 20g và tiểu hồi 6g.
Cách thực hiện: Đảo đều gừng và tiểu hồi trên lửa đến khi ngả vàng, sau đó nghiền thành bột và chia thành hoàn.
Liều dùng: Uống với nước 2 lần mỗi ngày.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng tiểu hồi

• Không dùng tiểu hồi hương cho người âm hư hỏa vượng và có triệu chứng nhiệt.

• Tránh nhầm lẫn giữa tiểu hồi và hồi Nhật Bản (loài hồi này chứa độc tố)

• Hồi hương có thể làm giảm tác dụng của các loại thuốc tránh thai chứa estrogen. Vì vậy, nếu đang dùng thuốc, hãy kết hợp với các biện pháp ngừa thai khác.

• Sử dụng các bài thuốc từ tiểu hồi có thể làm giảm tác dụng của các loại thuốc chứa estrogen như: Estradiol, Ethinyl estradiol,…

• Không nên dùng tiểu hồi hương cho trẻ em dưới 12 tuổi, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú.

• Nếu bạn có dị ứng với cây thì là, cần tây, mùi tây,... thì nên tránh sử dụng tiểu hồi hương vì chúng cùng họ.

Giá cả và nơi mua tiểu hồi hương

Hiện nay, có nhiều địa điểm bán tiểu hồi hương không rõ nguồn gốc, chất lượng không đảm bảo. Vì vậy, nếu không biết cách phân biệt, rất dễ mua phải hàng kém chất lượng. Do đó, bạn nên đến những nơi uy tín bán tiểu hồi hương như siêu thị, các tiệm thuốc Đông y, hoặc tại các cửa hàng Mytour trên toàn quốc

Giá tham khảo: Từ 150.000đ đến 200.000đ mỗi kilogram

Tham khảo: Mytour