Khám phá: Tính năng của huyết tương trong cơ thể

1. Khám phá về huyết tương

Một số người tin rằng màu sắc đặc trưng của máu đến từ các tế bào hồng cầu. Tuy nhiên, máu là một hỗn hợp của nhiều chất, mỗi chất có vai trò quan trọng riêng. Huyết tương chiếm một phần lớn tổng thể tích máu, khoảng từ 55% đến 65%.

Huyết tương đóng vai trò quan trọng trong máu

Chỉ khi tách huyết tương ra khỏi máu bằng cách đặc biệt mới nhận thấy được màu sắc của nó. Thành phần và tính chất sinh lý của dịch chất này thường biến đổi theo tình trạng sinh học của cơ thể. Ví dụ, sau khi tiêu thụ thức ăn, khi dưỡng chất được ruột hấp thụ và chuyển vào máu, huyết tương có thể trở nên hơi đục. Sau đó, sau vài giờ, huyết tương trở lại bình thường và có thể nhận ra màu vàng chanh khi tách chiết.

Trong quá trình truyền máu, thành phần của huyết tương được kiểm tra để đảm bảo tính tương thích và an toàn cho người nhận. Huyết tương trong máu đóng vai trò quan trọng trong cơ thể con người. Trước khi đi sâu vào vai trò này, cần hiểu rõ về thành phần của nó.

 Huyết tương chứa nhiều thành phần đa dạng

Trong dịch chất máu, 90% thể tích là nước, chỉ có khoảng 10% là các chất tan nhưng lại đóng vai trò quan trọng nhất. Cụ thể, các thành phần tan của dịch chất máu bao gồm:

Protein trong dịch chất máu

Protein chiếm khoảng 7% về thể tích của dịch chất máu, gồm nhiều loại protein khác nhau nhưng có vai trò quan trọng bao gồm:

• Albumin: Đây là một trong những protein quan trọng và phổ biến nhất trong dịch chất máu, tạo nên áp suất thẩm thấu của máu. Nồng độ của protein này trong máu dao động từ 3,5 - 5g/dL. Vai trò quan trọng khác của thành phần này là kết hợp với các hợp chất không tan để vận chuyển chung trong dịch chất máu.

• Globulin: Bao gồm nhiều dạng như alpha, beta và gamma, tương ứng với các protein có vai trò khác nhau. Trong đó, gamma globulin là protein có kháng thể được tổng hợp từ tế bào lymphoide.

• Fibrinogen: Được sản xuất tại gan và sau đó chuyển vào dịch chất máu dưới dạng fibrin, có vai trò quan trọng trong quá trình đông máu để cầm máu khi có tổn thương.

Thành phần hữu cơ

Ngoài những protein chính, huyết tương cũng chứa khoảng 3% thành phần hữu cơ đa dạng với lượng thấp, bao gồm Glucose, Vitamin, Amino acid, peptide điều hòa lipid, hormone steroid,...

Đồng vị khoáng

Muối khoáng trong huyết tương chỉ chiếm một phần nhỏ, bao gồm Ca, Na, K,...

Huyết tương có chứa chất giúp di chuyển chất trong cơ thể

Vai trò của huyết tương trong cơ thể

Các tế bào và mô cơ thể đòi hỏi dinh dưỡng đa dạng, cung cấp liên tục theo nhu cầu. Tuần hoàn máu phải diễn ra không ngừng nghỉ để vận chuyển các chất cần thiết. Huyết tương có vai trò quan trọng trong việc vận chuyển các chất dinh dưỡng đến các phần khác nhau của cơ thể. Nhờ huyết tương, sắt, oxy, glucose, hormone, và protein có thể được vận chuyển khắp cơ thể.

Vai trò chính của huyết tương là vận chuyển protein, với mỗi lít huyết tương mang khoảng 75g protein. Có hai loại protein chính được vận chuyển:

Albumin

Albumin giữ áp suất thẩm thấu giữa máu và mạch máu, ngăn máu tràn vào mô hoặc tế bào.

Globulin

Protein trong huyết tương này hoạt động như kháng thể chống lại vi khuẩn gây nhiễm trùng.

Trong huyết tương chứa các chất chống đông máu và các chất kháng đông như protein C, Protein S và antithrombin III. Chức năng đông máu này được kích hoạt khi cơ thể bị tổn thương và xảy ra chảy máu, giúp hạn chế thất thoát máu.

Nhiều chất dinh dưỡng và chất đào thải được vận chuyển đến tế bào và từ tế bào ra ngoài nhờ các chất có mặt trong huyết tương. Các chất này bao gồm: haptoglobin vận chuyển huyết sắc tố tự do, transferrin vận chuyển sắt, transcobalamin vận chuyển B12,… Không chỉ chất dinh dưỡng và chất bã đào thải qua thận, phổi và tuyến tiêu hóa, mồ hôi cũng được vận chuyển bởi huyết tương, ngăn ngừa ngộ độc tế bào.

Huyết tương đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tốt của con người.

Một số nội tiết tố và cytokine được vận chuyển bởi huyết tương, vai trò của chúng là rất quan trọng trong mọi hoạt động của cơ thể.

Mỗi thành phần của huyết tương có nhiệm vụ riêng, do đó trong trường hợp cần truyền huyết tương, bác sĩ có thể truyền toàn bộ hoặc chỉ truyền phần cần thiết. Điều này giúp giảm lãng phí, giảm chi phí và hạn chế tai biến truyền máu.

Làm rõ thành phần và vai trò của huyết tương là bước quan trọng trong y học, giúp phát triển công nghệ truyền máu hiện đại và đảm bảo truyền máu an toàn và hiệu quả. Huyết tương tươi đông lạnh và huyết tương giàu tiểu cầu là những chế phẩm phổ biến hiện nay.

Khi nào cần phải truyền huyết tương?

Hiện nay, việc sử dụng huyết tương trở nên phổ biến và thuận tiện hơn nhờ vào công nghệ tách máu và phân chia thành phần huyết tương. Dưới đây là những trường hợp mà bác sĩ có thể yêu cầu sử dụng huyết tương tách từ chất lượng máu hiến để điều trị bệnh nhân.

• Bệnh nhân mắc phải tình trạng giảm hoặc thiếu yếu tố đông máu từ khi mới sinh và không có chất truyền chuyên biệt.

• Bệnh nhân cần truyền một lượng lớn máu và đang mắc phải tình trạng chảy máu, rối loạn huyết khối.

• Chảy máu cấp độ kèm theo việc giảm yếu tố đông máu.

• Xảy ra tình trạng xuất huyết vì thiếu tiểu cầu trong huyết tương trong quá trình thay thế huyết tương.

• Các bệnh lý về đông máu do sự giảm nghiêm trọng của yếu tố đông máu hoặc tiêu thụ.

Khi bệnh nhân thiếu hụt thành phần của dịch chất này, việc truyền huyết tương sẽ được thực hiện.

Những vấn đề sức khỏe do thiếu hụt một số thành phần của huyết tương sẽ được khắc phục thông qua việc truyền dịch chất này một cách chính xác.