Buzz
1. Cấu trúc phân tích bài thơ 'Cảnh ngày hè'
1.1. Phần mở đầu
Giới thiệu sơ lược về tác giả và tác phẩm.
1.2. Phần nội dung chính
* Phân tích sáu câu thơ mở đầu: 'Rồi hóng mát...tịch dương'
- Câu thơ đầu tiên mô tả cuộc sống thanh bình của Nguyễn Trãi sau khi rời bỏ chốn quan trường để tìm về sự yên tĩnh.
- Bức tranh mùa hè hiện lên với: 'Hoè đùn...mùi hương'
+ Những hình ảnh đặc trưng của mùa hè: cây hoè, cây lựu, và hoa sen.
+ Sắc thái nổi bật: xanh, đỏ, hồng
+ Tình trạng sự vật: đùn đùn, rợp bóng, phun nước, tiễn đưa...
+ Mùi hương: sen cuối mùa
=> Miêu tả bức tranh mùa hè đầy sức sống và sắc màu rực rỡ
- Bức tranh cuộc sống con người: 'ồn ào...hoàng hôn tịch dương'
+ Âm thanh: Tiếng ồn ào từ chợ phiên, tiếng ve kêu râm ran
+ Nghệ thuật: sử dụng từ láy và thay đổi cấu trúc câu
=> Miêu tả cuộc sống sôi động, tràn đầy sức sống, tâm trạng lạc quan, yêu thiên nhiên và cuộc sống.
* Phân tích hai câu thơ cuối: 'Dẽ có Ngu cầm...đòi phương'.
- Sử dụng điển tích 'ngu cầm': câu chuyện về hai vị vua nhân đức Nghiêu và Thuấn, những người luôn lo lắng cho đời sống nhân dân, nên hai triều đại này luôn hưng thịnh và hòa bình.
- Nhà thơ khao khát có cây đàn để tán dương vẻ đẹp của thiên nhiên và sự yên bình của cuộc sống, đồng thời ước vọng đất nước hòa bình và nhân dân an vui.
1.3. Phần kết
Tái khẳng định giá trị của bài thơ một cách rõ ràng.
2. Các mẫu phân tích bài thơ 'Cảnh ngày hè' của Nguyễn Trãi
2.1. Mẫu phân tích số 1
Nguyễn Trãi, một trong những thi nhân vĩ đại của văn học Việt Nam, sống hòa quyện với thơ ca, thiên nhiên và con người. Trong thời gian sống ẩn dật ở Côn Sơn, ông đã viết nhiều tác phẩm đáng chú ý, bao gồm bài thơ số 43 trong tập 'Báo kính cảnh giới'. Bài thơ 'Cảnh ngày hè' không chỉ là một bức tranh mùa hè tươi đẹp mà còn thể hiện nỗi lòng của tác giả về vận mệnh quốc gia.
Những câu thơ mở đầu vẽ nên bức tranh thiên nhiên mùa hè rực rỡ và đầy sức sống, với không khí náo nhiệt và sinh động của cuộc sống hàng ngày.
'Rồi, hóng mát thuở ngày trường'
Câu thơ mở đầu diễn tả sự thư thái trong ngày hè của một người thanh thản, không lo âu, với chữ 'rồi' nhấn mạnh sự nhàn rỗi của nhà thơ. Tuy nhiên, ẩn sau đó có vẻ như là một tiếng thở dài của tác giả. Trong một câu thơ đời Đường viết:
'Lục thu âm nồng hạ nhật trường'
Đặc biệt, trong thơ Nguyễn Trãi có sự tương đồng với cụm từ 'thuở ngày thường'. Bài thơ được viết trong thời kỳ Nguyễn Trãi rút lui về ở ẩn, xa lánh thế giới quan trường đầy cám dỗ, vì thế nhà thơ có cơ hội tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của mùa hè. Liệu ý thơ chỉ đơn thuần là cảm nhận về thời gian hay còn là những tâm tư, nỗi lòng của nhân vật trữ tình gởi gắm qua khung cảnh mùa hè đầy sức sống?
'Hoè xanh tươi tán rộng rợp bóng'
'Thạch lựu trước hiên nở đỏ rực'
'Hồng liên trong hồ tỏa hương thơm'
Chỉ qua ba câu thơ ngắn, nhà thơ đã khắc họa một bức tranh mùa hè rực rỡ với những gam màu tươi sáng đặc trưng của mùa. Nổi bật là màu xanh của tán hoè làm dịu đi cái nắng oi ả, cùng màu đỏ của thạch lựu trước hiên và sắc hồng của hoa sen tỏa hương ngát.
Trong các tác phẩm thơ cổ, thi sĩ thường sử dụng những gam màu trầm buồn, nhưng thơ của Ức Trai lại mang đến một sự khác biệt lớn. Thay vì bức tranh u ám, thơ ông mở ra những khung cảnh rực rỡ, đầy sức sống. Không chỉ là sự sống của thiên nhiên, mà còn là những dòng chảy sinh động ẩn sâu trong mỗi sự vật, thể hiện rõ qua các động từ mạnh như 'đùn đùn' và 'phun'. Hình ảnh ao sen không chỉ gợi lên một hương thơm ngát mà còn lan tỏa khắp không gian.
Hình ảnh quả lựu đỏ xuất hiện trong nhiều tác phẩm, như Nguyễn Du với câu thơ 'Đầu tường lửa lựu lập loè đơm bông' hay trong 'Hồng đức quốc âm thi tập':
'Nước nồng sừng sực đầu rô trỗi'
Tất cả các tác phẩm trên đều mô tả mùa hè nóng bức và ngột ngạt. Tuy nhiên, thơ của Nguyễn Trãi lại khác biệt với một mùa hè xanh mát, phải chăng nhà thơ đã mở rộng tâm hồn để cảm nhận cuộc sống và nhận ra sức sống tràn đầy trong mỗi sự vật.
'Lao xao chợ cá làng ngư phủ'
'Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương'
Nguyễn Trãi không chỉ khắc họa màu sắc mà còn mang đến cho người đọc cảm giác về âm thanh sôi động của cuộc sống. Bức tranh thiên nhiên vào lúc chiều không còn ảm đạm nhờ âm thanh náo nhiệt. Các hình ảnh quen thuộc xuất hiện theo cách đặc biệt, với các tính từ 'lao xao' và 'dắng dỏi' được đưa lên đầu câu, làm nổi bật sự sống động và xóa tan không khí vắng lặng.
Phiên chợ là minh chứng rõ ràng nhất về sự sống, với âm thanh của người mua, kẻ bán và tiếng cười trong không gian yên bình. Nhà thơ cảm nhận âm thanh bình dị, với tiếng ve như một bản nhạc mùa hè từ thiên nhiên. Trong khi Nguyễn Khuyến mô tả mùa hè oi ả, Nguyễn Trãi lại phác họa một cuộc sống đang sinh sôi ngay cả khi chiều xuống.
'Tháng tư, đầu mùa hè'
'Tiết trời oi ả'
Tiếng dế kêu vang vọng
Đàn muỗi bay lượn
Sự khác biệt giữa Nguyễn Trãi và Nguyễn Khuyến nằm ở cách cảm nhận thiên nhiên. Nguyễn Trãi trải nghiệm thiên nhiên qua cảm xúc sống động trong tâm hồn, trong khi Nguyễn Khuyến dùng cảnh vật mùa hè để thể hiện tâm sự. Dù sống an nhàn, Ức Trai vẫn day dứt nỗi lo cho dân và nước.
'Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng'
'Dân giàu đủ khắp đòi phương'
Nhà thơ mơ về một thời kỳ thịnh vượng như thời Đường Ngu, và mong ước dùng cây đàn Ngu cầm để ca ngợi thời đại thái bình. Đây có thể là ước vọng của ông về một tương lai an lành và hạnh phúc. Dù cách diễn đạt có khác, nhưng tấm lòng yêu nước và sự chân thành của nhà thơ luôn được thể hiện rõ ràng qua những câu thơ giản dị.
Với thể thơ thất ngôn xen lục ngôn và nhịp điệu linh hoạt, bài thơ phá cách với hình ảnh sinh động và động từ mạnh, tạo nên một bức tranh mùa hè sống động. Đọc bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên mà còn thấy được tâm hồn cao cả của tác giả.
Nguyễn Trãi đã dùng ngòi bút như mái chèo để thuyền tâm hồn mình lướt qua cảnh đẹp, truyền tải tình yêu thiên nhiên và cuộc sống trong từng câu thơ. Đọc bài thơ, ta còn cảm nhận được niềm đam mê và sự yêu quý của thi sĩ dành cho cuộc sống.
2.2. Mẫu 2
Nguyễn Trãi không chỉ là một nhà thơ vĩ đại mà còn là một nhân vật văn hóa lớn của Việt Nam. Di sản văn học của ông cho thấy vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách qua nhiều tác phẩm, đặc biệt là trong 'cảnh ngày hè', phản ánh tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước sâu sắc.
Nguyễn Trãi, còn được biết đến với hiệu Ức Trai, là một chính trị gia và danh nhân văn hóa vĩ đại. Sau khi từ bỏ sự nghiệp quan trường, ông sống ẩn dật và sáng tác nhiều bài thơ, phần lớn trong số đó đã bị thất lạc. 'Cảnh ngày hè' là một trong những tác phẩm nổi bật trong chùm thơ 'Bảo kính cảnh giới' và là bài số 43 trong bộ sưu tập này.
'Hóng mát trong những ngày thường'
'Tán hoè xanh mướt che phủ'
'Thạch lựu đỏ rực bên hiên'
'Sen hồng ở ao đã tỏa hương'
Chợ cá làng ngư phủ nhộn nhịp
Những âm thanh cầm ve ngân vang trong chiều tịch dương
Có lẽ ai đó đang cầm đàn ngân nga một bản nhạc
Dân giàu có ở khắp mọi miền
Bài thơ sử dụng thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật với cấu trúc bốn phần đề-thực-luận-kết, mở đầu bằng những hình ảnh tạo nên không khí mùa hè rõ nét
'Nhàn nhã đợi gió mát mùa thu'
Hình ảnh thi nhân đang thư giãn trong ngày hè, cảm nhận sự chênh lệch của mùa hè với ngày dài đêm ngắn, thể hiện sự nhàn rỗi và có thể là nỗi niềm tâm sự qua câu thơ
'Lá hòe xanh rì tạo bóng mát'
'Lựu đỏ trên hiên vẫn nở hoa'
'Hoa sen hồ đã tỏa hương thơm'
Chỉ với ba câu thơ ngắn, Ức Trai đã khắc họa một mùa hè tươi sáng với những sắc màu rực rỡ. Mọi sự vật xung quanh đều tràn đầy sức sống, khoe sắc và tỏa hương. Cây hoè với tán lá xanh mát, cây lựu với hoa đỏ rực, và hoa sen hồng với mùi hương ngát nhẹ lan tỏa trong không gian. Những hình ảnh được sắp xếp từ cao xuống thấp, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động. Các động từ mạnh như 'đùn đùn', 'phun', 'giương' càng nhấn mạnh sức sống mãnh liệt của mỗi sự vật.
Khác với thơ của các thế hệ trước thường miêu tả những sắc thái u ám và cảnh vật tĩnh lặng, Nguyễn Trãi đã phá vỡ khuôn mẫu với bức tranh đầy màu sắc và sức sống. Sự độc đáo của ông là biết thổi hồn vào những sự vật vô tri, tạo nên một bức tranh sống động và mới mẻ.
'Nhộn nhịp chợ cá làng ngư phủ'
'Rộn ràng tiếng ve trong ánh chiều tà'
Trong khi những câu thơ trước miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên, thì hai câu thơ sau lại phản ánh sự sống động của cuộc sống. Chợ cá ở làng quê Việt Nam, dù đã về chiều, vẫn nhộn nhịp với âm thanh 'lao xao' và tiếng ve, làm tan biến sự tĩnh lặng. Những từ láy 'lao xao' và 'rộn ràng' nhấn mạnh sự sôi động, và tiếng ve như bản nhạc mùa hè du dương. Nhà thơ cảm nhận cuộc sống đang tràn đầy ngay cả khi ngày sắp tàn, khác hẳn với cái oi nồng, u ám của mùa hè trong thơ Nguyễn Khuyến.
Tháng tư, đầu mùa hè
Thời tiết cực kỳ oi ả
Tiếng dế kêu vang vọng
Đàn muỗi bay lượn tứ tung
Những câu thơ thể hiện sự nhộn nhịp của cuộc sống, là biểu hiện ước vọng của Nguyễn Trãi
Người xưa có đàn Ngu cầm một khúc
Dân giàu có khắp mọi miền
Bài thơ ra đời khi xã hội đã suy tàn, nguyện vọng của Nguyễn Trãi trở nên vô nghĩa. Hai câu thơ cuối phản ánh nỗi lòng tác giả, mượn hình ảnh đàn Ngu cầm của vua Nghiêu Thuấn để diễn tả mong ước một đời sống bình yên, thịnh trị. Mặc dù sống trong cảnh thiên nhiên yên bình, nhưng tác giả luôn đau đáu nỗi niềm với đất nước, khát khao một cuộc sống hòa bình, thịnh vượng.
Những câu thơ giản dị nhưng đầy chân thành, phản ánh tấm lòng yêu nước sâu sắc của Ức Trai. Ông luôn đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu, mong muốn một cuộc sống đầy đủ và yên bình. Kết cấu bài thơ với đầu cuối tương ứng tạo nên một mạch cảm xúc sâu lắng.
Nguyễn Trãi dùng ngôn ngữ sinh động và hình ảnh tiêu biểu để khắc họa mùa hè với cảm xúc chân thành. Ông không chỉ vẽ nên bức tranh mùa hè mà còn gửi gắm tâm tư từ đáy lòng. Sáng tạo trong thơ và cách sử dụng ngôn ngữ của ông làm nổi bật tình cảm và sự cao cả, khiến người đọc cảm kích và trân trọng đóng góp của ông cho đất nước.
‘Cảnh ngày hè’ không chỉ là bức tranh thiên nhiên sinh động mà còn phản ánh tâm trạng sâu sắc của nhà thơ. Nguyễn Trãi, dù muốn tìm sự thoát tục và thưởng thức hoàng hôn, nhưng thiên nhiên xung quanh đã làm xao xuyến tâm hồn ông, khiến ông hòa mình vào niềm vui cuộc sống. Đây không phải là việc trốn tránh thực tại mà là cách nhà thơ tiếp nhận cuộc sống, quên đi ưu phiền bằng tình yêu mãnh liệt với thế giới.
Mytour xin giới thiệu đến bạn đọc một số mẫu phân tích ‘Cảnh ngày hè’ hay nhất. Hy vọng những tài liệu này sẽ hữu ích cho bạn trong việc nghiên cứu và tham khảo.
