Khám phá Văn Miếu Quốc Tử Giám – Di sản văn hóa vô giá của nhân loại

Nằm ngay trung tâm Hà Nội, Văn Miếu Quốc Tử Giám không chỉ là ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam mà còn là nơi tôn vinh các bậc hiền triết, danh nhân nổi bật trong việc phát triển tư tưởng Nho giáo và giáo dục thời phong kiến. Hãy cùng Mytour.vn khám phá thêm về quần thể di tích lịch sử đặc biệt này trong bài viết dưới đây.

Giới thiệu về Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Văn Miếu – Quốc Tử Giám, hay còn được gọi là “Temple of Literature” bằng tiếng Anh, là một trong những di tích lịch sử và văn hóa quan trọng nhất của Việt Nam. Nơi đây được coi là cái nôi của tri thức và giáo dục, đồng thời còn bảo tồn những giá trị độc đáo về kiến trúc của thời phong kiến.

Với giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt, Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã được công nhận là “Di tích Quốc gia đặc biệt” vào năm 2012 và trở thành điểm đến thu hút hàng triệu du khách mỗi năm, đặc biệt là những người đến để cầu may trong kỳ thi cử.

Chú thích:

Vị trí của Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Địa chỉ: 58 Quốc Tử Giám, phường Văn Miếu, quận Đống Đa, Hà Nội

Giờ mở cửa: Mở cửa từ 8:00 đến 17:00 mỗi ngày

Giá vé tham quan:

• Miễn phí cho trẻ em dưới 16 tuổi
• 70.000 VNĐ/vé người lớn
• 35.000 VNĐ/vé cho học sinh, sinh viên, người khuyết tật nặng và người trên 60 tuổi

Văn Miếu – Quốc Tử Giám nằm trong khu vực bốn con phố nhộn nhịp: Nguyễn Thái Học, Văn Miếu, Quốc Tử Giám và Tôn Đức Thắng. Khu vực này có khá nhiều đường một chiều. Vì vậy, khi di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô cá nhân, bạn cần chú ý quan sát để bảo đảm an toàn và tránh vi phạm giao thông.

Ngoài ra, bạn cũng có thể đi xe buýt các tuyến số 02, 23, 38, 25, 41, vì các tuyến này đều có điểm dừng gần Văn Miếu.

Lịch sử hình thành và phát triển di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Dưới đây là một số mốc thời gian quan trọng giúp bạn hiểu thêm về sự hình thành và phát triển của Văn Miếu – Quốc Tử Giám.

• Năm 1070: Vua Lý Thánh Tông cho xây dựng Văn Miếu và tôn thờ tượng Khổng Tử, Chu Công, với các nghi lễ tế tự định kỳ vào các mùa trong năm.
• Năm 1076: Vua Lý Nhân Tông cho xây dựng Quốc Tử Giám bên cạnh Văn Miếu, trở thành nơi học tập cho các Hoàng tử và con em quan lại.
• Năm 1253: Dưới triều đại vua Trần Thái Tông, Quốc Tử Giám đổi tên thành Quốc Tử viện và bắt đầu tuyển sinh con em dân thường có tài năng vượt trội.
• Vào thời vua Lê Thánh Tông, Văn Miếu – Quốc Tử Giám bắt đầu khắc bia tiến sĩ để ghi danh những người đỗ đạt cao trong kỳ thi khoa cử.

Sau gần 1000 năm tồn tại, kiến trúc của di tích đã trải qua nhiều thay đổi, nhưng vẫn giữ được những công trình lịch sử quý giá. Một số khu vực trong quần thể di tích đã được Nhà nước phục dựng trong giai đoạn 1999 – 2000, điển hình như khu Đại Thành và khu Thái Học.

Trong đó, khu Đại Thành thờ Khổng Tử, tứ phối và thất thập nhị hiền. Khu Thái Học thờ ba vị vua Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông và Lê Thánh Tông cùng cụ Chu Văn An, đồng thời lưu giữ nhiều hiện vật và tài liệu lịch sử quý giá từ nhiều triều đại.

Kiến trúc đặc sắc của Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Qua nhiều thời kỳ, mỗi khu vực trong quần thể di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám đều mang dấu ấn của các triều đại khác nhau, nhưng nổi bật nhất vẫn là phong cách kiến trúc thời Nguyễn.

Điều đầu tiên gây ấn tượng với du khách khi đến Văn Miếu là bốn bức tường gạch vồ vững chãi bao quanh khu di tích. Nếu di chuyển theo trục chính, bạn sẽ nhận thấy khuôn viên được thiết kế đối xứng theo trục Bắc – Nam, tạo nên một không gian hài hòa, cân đối. Các sân vườn được phủ bóng cây xanh mát, có hồ nước trong lành, mang đến cảm giác thanh tịnh và yên bình.

Khi tiến sâu vào trong, du khách sẽ lần lượt chiêm ngưỡng những công trình đặc sắc như Văn Miếu Môn, Đại Trung Môn, Khuê Văn Các, vườn bia tiến sĩ, Đại Thành Môn,... Các công trình đều có mái ngói uốn cong, được chạm trổ tinh xảo với những họa tiết đẹp mắt như rồng phượng, hoa sen, câu đối, khiến du khách không khỏi trầm trồ và chụp ảnh lưu niệm.

Tham quan Văn Miếu – Quốc Tử Giám có gì thú vị?

Nếu bạn đang băn khoăn không biết tham quan Văn Miếu – Quốc Tử Giám có gì đặc sắc, hãy cùng Mytour.vn khám phá những điểm đến hấp dẫn trong quần thể di tích này ngay sau đây.

Văn Miếu Môn

Ngày nay, Văn Miếu – Quốc Tử Giám được chia thành 5 khu vực chính: Nhập đạo, Thành đạt, Vườn bia Tiến sĩ, Đại Thành và Thái học. Mỗi khu vực được phân cách bởi các cổng, mỗi cổng đều mang những đặc trưng kiến trúc riêng biệt. Cổng đầu tiên dẫn vào khu di tích chính là Văn Miếu Môn.

Văn Miếu Môn gồm ba cổng và hai tầng. Tầng trên khắc ba chữ đại tự “Văn Miếu Môn” bằng chữ Hán cổ, cùng họa tiết lưỡng long chầu nguyệt, tạo nên vẻ trang nghiêm, tôn kính. Ngày xưa, dù là quan lại hay tướng sĩ, khi qua Văn Miếu Môn đều phải xuống khỏi xe, võng và đi bộ qua cổng như một dấu hiệu thể hiện sự tôn trọng đối với nơi đây.

Hồ Văn và vườn Giám

Hồ Văn, hay còn gọi là hồ Giám hoặc hồ Minh Đường, nằm ngay trước cổng khu di tích Văn Miếu. Hồ có diện tích rộng 12.297m², giữa hồ là gò Kim Châu, nơi từng được chọn để xây dựng Phán Thủy Đường – nơi các nho sĩ kinh thành tụ họp bình luận thơ văn. Dù hiện nay hồ Văn không còn giữ nguyên vẹn hình dáng thuở xưa, nhưng đã được cải tạo, quy hoạch lại trở nên đẹp đẽ và khang trang hơn.

Cạnh hồ Văn, vườn Giám nằm ở phía Tây Văn Miếu, dọc theo phố Tôn Đức Thắng, cũng là một điểm tham quan thú vị mà bạn không nên bỏ qua. Vườn Giám có nhà bát giác, hồ nước và nhiều tiểu cảnh khác. Qua thời gian, vườn đã được tu sửa nhiều lần, tường rào, đường đi, vườn hoa và thảm cỏ đều được chăm chút, tạo nên một không gian thư giãn xanh mát và dễ chịu cho du khách.

Đại Trung Môn

Đại Trung Môn là cổng thứ hai trong quần thể di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, kết nối khu Nhập đạo với khu Thành đạt. Hai bên của cổng lớn là hai cổng nhỏ Thành Đức và Đạt Tài, tượng trưng cho hai yếu tố quan trọng trong giáo dục: đức hạnh và tài năng.

Công trình này được xây dựng trên nền gạch đá cao, mái ngói mũi hài, và vững chắc nhờ các cột gỗ. Vẻ đẹp trang nghiêm và bề thế của cổng Đại Trung Môn càng được tăng thêm bởi những họa tiết hình cá chép trên đỉnh cổng, biểu trưng cho sự nỗ lực của người học. Cá chép vượt qua sóng lớn để hóa rồng như học sinh vượt qua kỳ thi để trở thành người tài.

Khuê Văn Các

Khuê Văn Các, được coi là cánh cổng thứ ba vào khu di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, được xây dựng vào năm 1805 dưới triều vua Gia Long. Công trình này có chiều cao gần 9m, đặc biệt với thiết kế lầu vuông 8 mái, gồm 4 mái trên và 4 mái dưới.

Tầng dưới của Khuê Văn Các được dựng trên bốn trụ gạch vuông, được chạm khắc tỉ mỉ với những hoa văn tinh tế, trong khi mái gỗ được lợp ngói ống đỏ rực rỡ, điểm xuyết bằng những họa tiết đất nung đẹp mắt.

Một trong những điểm độc đáo của Khuê Văn Các là khung cửa sổ tròn, các thanh cửa tỏa ra xung quanh, tượng trưng cho sao Khuê – biểu tượng của tri thức, học vấn trong văn hóa Á Đông.

Vườn bia Tiến sĩ và giếng Thiên Quang

Vườn bia Tiến sĩ là một điểm tham quan không thể thiếu khi đến Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Nơi đây lưu giữ 82 tấm bia đá chạm khắc tinh xảo, ghi lại tên tuổi của những người đỗ Tiến sĩ qua các triều đại của Việt Nam. Các bia được đặt trên lưng những cụ rùa đá, vừa linh thiêng, vừa đầy uy nghi.

Những tấm bia này không chỉ thể hiện lòng tri ân đối với các bậc hiền tài trong lịch sử mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ học sinh, sinh viên hôm nay. Đặc biệt, vào năm 2011, UNESCO đã vinh danh 82 tấm bia Tiến sĩ là Di sản tư liệu thế giới.

Ngay sau Khuê Văn Các và bên cạnh khu bia Tiến sĩ, du khách sẽ bắt gặp giếng Thiên Quang. Giếng có hình vuông, tượng trưng cho yếu tố đất, kết hợp với cửa sổ tròn của Khuê Văn Các đại diện cho trời, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa âm và dương, giữa đất và trời trong phong thủy.

Đền Khải Thánh

Đền Khải Thánh, tọa lạc ở cuối khu di tích, là nơi thờ cúng hai vị phụ mẫu của Khổng Tử, Thúc Lương Ngột và Nhan Thị. Trước kia, khu vực này từng là nơi cư trú của các giám sinh, với khoảng 150 gian phòng, được gọi là khu cư xá. Tuy nhiên, vào năm 1946, khu vực này bị tàn phá hoàn toàn trong cuộc tấn công của thực dân Pháp. Sau đó, đền đã được phục dựng lại và bảo tồn cho đến ngày nay. Kiến trúc của đền Khải Thánh dù đơn giản nhưng vẫn có đầy đủ các hạng mục như Tả vu, Hữu vu và điện thờ chính ở giữa.

Đại Bái Đường – Đại Thành Môn

Cánh cổng thứ tư dẫn vào khu di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám là Đại Thành Môn, một công trình gồm ba gian, mái ngói và các cột hiên vững chãi bằng gỗ và đá. Dưới chân cổng là sáu con Nghê đá được điêu khắc tinh xảo. Cánh cổng còn được trang trí với hình ảnh con rồng theo chủ đề 'Long vân khánh hội', biểu tượng cho sự thịnh vượng của quốc gia và nền đạo học.

Tiến vào Đại Thành Môn, bạn sẽ đến Đại Bái Đường, nơi từng diễn ra các nghi lễ thờ cúng trong quá khứ. Đại Bái Đường có chín gian, mái lợp ngói mũi hài và bậc thềm bằng đá. Bên trong, có nhiều bức hoành phi quý giá cùng các hiện vật lịch sử đặc biệt, trong đó có chiếc chuông lớn đúc vào năm Cảnh Hưng 1768.

Phía trước Đại Bái Đường là một khoảng sân rộng rãi, được lát gạch Bát Tràng. Phía sau là điện Đại Thành, nơi thờ Khổng Tử, tứ phối và thất thập nhị hiền, đồng thời là không gian giảng dạy của trường giám thời xưa.

Những trải nghiệm không thể bỏ qua khi đến tham quan Văn Miếu Quốc Tử Giám

Với giá trị văn hóa vô cùng sâu sắc và lịch sử lâu dài, Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã trở thành điểm đến thu hút không chỉ du khách trong nước mà còn quốc tế. Tại đây, bạn sẽ có cơ hội tham gia vào nhiều hoạt động thú vị và đáng nhớ, bao gồm:

• Khám phá, tìm hiểu những câu chuyện lịch sử và giá trị văn hóa Việt Nam qua các công trình, hiện vật trưng bày và tư liệu quý báu.
• Thực hiện nghi lễ xin chữ đầu năm cầu mong may mắn.
• Dâng hương cầu nguyện cho học tập và các kỳ thi.
• Tham gia các triển lãm văn hóa thú vị tại khu di tích.
• Chụp hình lưu niệm với những cảnh sắc đẹp, thơ mộng.

Các quy định cần lưu ý khi tham quan Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Dưới đây là một số quy tắc bạn cần nhớ để chuyến tham quan tại Văn Miếu Quốc Tử Giám của mình được trọn vẹn và ý nghĩa.

• Mặc trang phục nghiêm túc, kín đáo phù hợp với không gian linh thiêng của di tích.
• Không làm hư hại các hiện vật, tài liệu hay các yếu tố cảnh quan xung quanh.
• Tránh xoa đầu hoặc ngồi lên tượng rùa trong khu Vườn bia Tiến sĩ.
• Tuân thủ nghiêm các quy định về an ninh và giữ gìn trật tự trong khuôn viên di tích.
• Thắp hương đúng nơi quy định và theo số lượng cho phép.
• Không mang theo thức ăn, đồ uống vào khu vực di tích.

Đề xuất các điểm tham quan hấp dẫn gần Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Với vị trí đắc địa ngay giữa trung tâm Hà Nội, du khách có thể dễ dàng kết hợp chuyến tham quan Văn Miếu – Quốc Tử Giám với nhiều địa danh nổi tiếng xung quanh. Dưới đây là một số địa điểm đáng chú ý mà bạn có thể ghé thăm trong hành trình của mình.

Cột cờ Hà Nội

Địa chỉ: 28A Điện Biên Phủ, Phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Hà Nội 

Cách Văn Miếu chỉ khoảng 1,2km, Cột cờ Hà Nội (hay còn gọi là Kỳ đài Hà Nội) là một điểm di tích lịch sử không thể bỏ qua. Được xây dựng vào thế kỷ 19 dưới triều đại nhà Nguyễn, hiện nay Kỳ đài tọa lạc trong khuôn viên Bảo tàng Lịch sử Quân đội Việt Nam, trên đường Điện Biên Phủ. Đây là địa điểm lý tưởng để bạn vừa tìm hiểu về lịch sử dân tộc vừa thưởng thức vẻ đẹp kiến trúc độc đáo của công trình.

Hoàng Thành Thăng Long

Địa chỉ: 19C Hoàng Diệu, Phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Hà Nội 

Vào năm 1010, dưới triều đại vua Lý Thái Tổ, kinh đô đã chính thức được chuyển về Thăng Long, đánh dấu sự bắt đầu của việc xây dựng các công trình thành quách. Đến nay, Hoàng Thành Thăng Long vẫn giữ được vẻ đẹp nghệ thuật kiến trúc độc đáo và các hiện vật lịch sử quý giá của các triều đại xưa. Đặc biệt, vào năm 2010, UNESCO đã công nhận Hoàng Thành Thăng Long là di sản văn hóa thế giới. Đây là địa điểm bạn không nên bỏ qua, chỉ cách Văn Miếu – Quốc Tử Giám khoảng 1,5km.

Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Địa chỉ: 2 Hùng Vương, Phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Hà Nội

Cách Văn Miếu chỉ khoảng 1,6km, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, hay còn được biết đến với tên gọi Lăng Bác, là một trong những di tích lịch sử quan trọng nhất tại Hà Nội. Đây không chỉ là nơi an nghỉ của vị lãnh tụ vĩ đại, mà còn là địa chỉ thiêng liêng để người dân và du khách bày tỏ lòng kính trọng, đồng thời là biểu tượng của tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc.

Bảo tàng Hồ Chí Minh

Địa chỉ: 19 Ngọc Hà, Phường Đội Cấn, Quận Ba Đình, Hà Nội 

Cách Văn Miếu khoảng 1,7km, Bảo tàng Hồ Chí Minh là một điểm đến không thể bỏ qua khi tham quan Hà Nội. Nơi đây trưng bày những tài liệu, hiện vật quý giá ghi lại cuộc đời và sự nghiệp vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bảo tàng được khởi công xây dựng vào năm 1985 và hoàn thành vào dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Bác, 19/5/1990.

Di tích Nhà tù Hỏa Lò

Địa chỉ: 1, Phố Hỏa Lò, Phường Trần Hưng Đạo, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội

Nhà tù Hỏa Lò, được xây dựng vào cuối thế kỷ 19 bởi thực dân Pháp, là nơi giam cầm và tra tấn các chiến sĩ yêu nước Việt Nam. Ngày nay, di tích này đã trở thành bảo tàng lưu giữ những hiện vật quý giá, phản ánh cuộc đấu tranh gian khổ của dân tộc. Với khoảng cách chỉ 2km từ Văn Miếu – Quốc Tử Giám, bạn có thể dễ dàng kết hợp tham quan cả hai điểm đến trong cùng một chuyến đi.