Khám phá về các dạng mây tồn tại trên hành tinh của chúng ta

Mỗi ngày chúng ta vẫn nhìn thấy những đám mây trên bầu trời, nhưng không phải ai cũng biết rằng có rất nhiều loại mây và mỗi loại mang một đặc điểm riêng, thậm chí giúp chúng ta dự báo thời tiết.

Ngoài việc là hành tinh có 3/4 diện tích là nước, một điểm đáng chú ý khác của trái đất chính là lớp mây bao quanh. Những đám mây này thay đổi liên tục, xuất hiện và biến mất hàng ngày.

Bạn đã từng chú ý đến sự đa dạng về kích thước và hình dạng của các đám mây chưa? Điều này chỉ ra rằng có nhiều dạng mây khác nhau.

Các loại mây chính là gì?

Mặc dù các đám mây có thể có kích thước hoặc hình dạng khác nhau, chúng thường có xu hướng giống các hình dạng cơ bản. Luke Howard, trong tác phẩm 'Essay on the Modifications of Clouds' (1865), đã phân loại các đám mây thành ba nhóm chính: cirrus, cumulus và stratus.

Loại đầu tiên, dạng cirrus, được đặt tên theo tiếng Latinh có nghĩa là 'tóc.' Những đám mây này thường có hình dạng vòng tròn, màu trắng và giống như những sợi tóc.

Đó là những đám mây cao, thường hình thành ở độ cao từ khoảng 6,2 đến 13,7 km. Chúng được hình thành từ tinh thể băng và thường xuất hiện trước vùng áp suất thấp như hệ thống bão ở vùng cận xích đạo. Hình dáng mỏng manh của chúng giống như lông vũ, được tạo ra bởi những luồng gió xoắn và việc lan truyền tinh thể băng.

Thứ hai, mây cumulus, hay còn được gọi là 'đám cumulus,' là những đám mây riêng biệt có hình dạng giống như những cục bông trắng. Chúng thường hình thành ở tầng thấp, ở độ cao khoảng 1,9km hoặc thấp hơn. Chúng phản ánh sự chuyển động của không khí trong bầu khí quyển, bằng cách nâng cao hoặc hạ thấp, tùy thuộc vào điều kiện nhiệt đới. Đa số chúng xuất hiện dày đặc và có đáy phẳng, nơi hơi ẩm trong không khí ngưng tụ.

Có rất nhiều 'phân loại' khác của mây, nhưng về cơ bản chúng thuộc một trong các loại chính đã nêu ở trên. Các phân loại phụ của các đám mây cũng dựa trên độ cao so với mặt đất.

10 loại mây khác nhau

Tập bản đồ mây quốc tế của Tổ chức Khí tượng Thế giới cho biết có hơn 100 loại mây khác nhau. Mặc dù con số này rất lớn, nhưng tất cả chúng có thể được phân loại vào một trong 10 loại cơ bản dựa trên hình dạng và độ cao trên bầu trời. Đó là mây cumulus, địa tầng ở độ cao dưới 1,9km.

Các loại mây ở tầng trung, bao gồm mây cumulonimbus, mây cirrostratus và mây altocumulus hình thành từ độ cao 1,8km đến 6km. Mây cirrus, mây cirrocumulus và mây cirrostratus là các loại mây tầng cao hình thành ở độ cao khoảng 6km.

Nếu đi sâu vào chi tiết hơn, chúng ta sẽ thấy các loại mây sau đây:

1. Mây cumulus (Cumulus) là dạng mây 'kinh điển' và phổ biến nhất

Mây cumulus về cơ bản là những thứ bạn có thể đã học vẽ khi còn nhỏ và một loại mây cumulus được gọi là stratocumulus stratiformis là loại mây phổ biến nhất. Khi Mặt trời chiếu vào chúng, phần ngọn của chúng tròn, phồng và có màu trắng sáng, trong khi phần dưới của chúng phẳng và chủ yếu là màu tối. Hình dáng của mây cumulus khá giống với những cây súp lơ.

Vào những ngày trời quang, mây cumulus hình thành khi Mặt trời làm nóng mặt đất (tình trạng đối lưu ngày). Do đó chúng được gọi là những đám mây biểu hiện cho 'thời tiết tốt'. Chúng có xu hướng xuất hiện vào buổi sáng muộn, phát triển và sau đó biến mất vào cuối chiều.

2. Mây tầng (Stratus)

Những đám mây tầng trông giống như những lớp mây xám phẳng, đồng nhất, lơ lửng trên bầu trời. Chúng trông giống như một lớp sương mù bao phủ xung quanh đường chân trời.

Các đám mây tầng hình thành từ các khối không khí lớn bốc lên và sau đó ngưng tụ lại. Chúng thường gặp vào những ngày trời xám xịt, nhiều mây và đôi khi thời tiết có thể có sương mù hoặc mưa phùn nhẹ. Nếu giữ đủ độ ẩm ở mặt đất, đám mây có thể biến đổi thành mây vũ tầng (nimbostratus).

3. Mây tầng cumulus (Stratocumulus)

Mây tầng tích giống như việc dùng một cây dao để phân chia những đám mây tích trên bầu trời. Đặc điểm của mây tầng tích là những đám mây thấp, mềm mại, màu xám hoặc trắng xuất hiện như các mảng xen kẽ trên bầu trời xanh.

Khi nhìn từ dưới lên, chúng giống như những tổ ong sẫm màu hoặc một tấm chăn bông trắng. Chúng có vẻ ngoài tương tự như mây tích nhưng lớn hơn.

Mây tầng tích dễ nhận biết vào những ngày có nhiều mây. Chúng hình thành khi có sự đối lưu yếu trong không khí và không có xu hướng gây ra mưa.

4. Mây trung tích (Altocumulus)

Mây trung tích thường xuất hiện ở tầng trung của bầu khí quyển. Chúng có hình dạng các mảng tròn lớn màu trắng hoặc xám hoặc xếp thành dải song song.

Thú vị là mây trung tích và tầng tích thường bị nhầm lẫn với nhau. Để phân biệt chỉ cần chú ý mây trung tích sẽ nằm ở vị trí cao hơn. Bên cạnh đó, bạn có thể xác định mây trung tích bằng cách đo kích thước các ụ mây riêng rẽ. Chỉ cần đưa tay lên trời và hướng theo đám mây. Nếu một ụ mây riêng lẻ bất kỳ có kích thước bằng ngón tay cái của bạn thì đó là mây trung tích. Còn nếu nó to gần bằng nắm tay thì đó là mây tầng tích.

Mây trung tích thường phát triển từ hoạt động đối lưu, sau khi không khí ẩm bay lên trộn lẫn với không khí khô. Loại mây này thường xuất hiện vào buổi sáng ấm áp và ẩm ướt, thường là vào mùa hè. Bạn cũng có thể nhìn thấy những đám mây này trước khi thời tiết trở lạnh. Tức là đám mây này báo hiệu thời tiết sắp mát mẻ.

Khi mây trung tích xuất hiện cùng với một loại mây khác, thường sẽ có bão xảy ra sau đó.

5. Mây vũ tầng (Nimbostratus) thường mang theo mưa

Khi bầu trời tối sầm lại, có thể đó là do sự hiện diện của các đám mây vũ tầng. Chúng có thể vươn tới các tầng thấp và tầng giữa của khí quyển, đủ dày để chặn ánh nắng mặt trời. Đặc điểm chung của mây vũ tầng là hình dáng không đồng nhất, không có hình thù đặc trưng và thường là màu xám xịt.

Mây vũ tầng là loại mây gây mưa phổ biến nhất. Chúng xuất hiện khi trời sắp mưa hoặc tuyết rơi trên một khu vực rộng lớn.

Chúng hình thành do sự tích tụ hơi ẩm trên một khu vực rộng lớn khi luồng khí nóng và ẩm được đưa lên cao hơn trong khí quyển và sau đó ngưng tụ. Chúng cũng hình thành từ các loại mây khác, chẳng hạn như mây trung tầng.

6. Mây trung tầng (Altostratus) hình thành các đám mây tầng giữa

Các đám mây trung tầng trông giống như một lớp màn màu xám hoặc xám xanh che phủ một phần hoặc toàn bộ bầu trời. Mặc dù che bầu trời nhưng bạn vẫn có thể nhìn thấy Mặt trời như một chiếc đĩa mờ sáng phía sau dù ánh sáng đó không đủ mạnh để xuyên qua và tạo bóng trên mặt đất. Những đám mây như vậy có thể trải rộng trên hàng ngàn km2.

Mây trung tầng thường hình thành trước các đám mây ấm áp phía dưới hoặc trước mây vũ tầng. Chúng cũng có thể xuất hiện cùng mây vũ tích khi có frông lạnh (rìa phía trước của khối khí lạnh và khô). Mây trung tầng không gây ra mưa lớn nhưng thường báo hiệu về sự tiếp cận của các đám mây vũ tầng mang theo mưa lớn.

7. Mây ti (Cirrus) hình thành từ các tinh thể băng

Mây ti tầng là những đám mây mỏng, trắng, mềm. Chúng được tạo thành từ các tinh thể băng nhỏ vì thường xuất hiện ở độ cao hơn 6km, nơi lạnh và có ít hơi nước.

Mây ti thường hình thành trong thời tiết đẹp. Chúng cũng có thể xuất hiện trước các frông nóng và các cơn bão lớn như bão ôn và xoáy thuận nhiệt đới, vì vậy việc thấy chúng cũng có nghĩa là có một cơn bão đang tiến đến.

8. Mây ti tích (Cirrocumulus)

Mây ti tích là những đám mây trắng, nhỏ thường xếp thành hàng và bay ở cao. Giống như mây ti tầng, chúng được tạo thành từ các tinh thể băng. Chúng nhỏ hơn nhiều so với các ụ mây của mây trung tích và mây tầng tích.

Loại mây này không mang theo mưa. Mặc dù mây ti tích không kéo dài nhưng bạn có thể nhìn thấy chúng vào mùa đông hoặc khi trời lạnh nhưng trong veo. Chúng có thể giống với mây trung tích nhưng có màu sắc đồng nhất hơn. Các đám mây ti tích thường xuất hiện sau các đám mây ti trong một hệ thống frông nóng nhưng chúng không tương tác với các loại mây khác và tạo thành các đám mây lớn hơn.

9. Mây ti tầng (Cirrostratus) có thể tạo thành vòng sáng xung quanh Mặt trời

Mây ti tầng là những đám mây trắng che phủ hoặc gần như che kín bầu trời. Chúng có bề ngoài giống tờ giấy và khá trong suốt. Để nhận biết chúng vào thời điểm đúng trong ngày hoặc đêm, hãy tìm kiếm 'vòng sáng' là một vòng hoặc hình tròn ánh sáng xung quanh Mặt trời hoặc Mặt trăng.

Điều này là dấu hiệu rõ ràng cho thấy đó là mây ti tầng. Những vòng sáng này được tạo ra khi ánh sáng Mặt trời uốn cong xung quanh các tinh thể băng trong các đám mây. Điều này tương tự như khi Mặt trời lặn nhưng vòng sáng chỉ có hai phần thay vì toàn bộ hình tròn như khi Mặt trời ở trên cao.

Những đám mây ti tầng màu trắng tinh khiết là dấu hiệu cho thấy có nhiều nước ở tầng trên của bầu khí quyển hoặc có frông nóng đang đến và dự kiến sẽ có mưa.

Mây ti tầng có thể biến thành mây trung tầng nếu chúng đi xuống độ cao thấp hơn và thường di chuyển theo hướng Tây.

10. Mây vũ tích (Cumulonimbus)

Mây vũ tích là một trong số ít các loại mây phủ toàn bộ ba tầng khí quyển. Chúng dày đặc và trông giống như những đám mây tích nhưng mọc lên thành tháp thẳng đứng với phần đỉnh phình ra như súp lơ.

Thường liên quan đến sự không bình thường của bầu khí quyển và hình thành từ hơi nước được đưa lên bởi các dòng khí mạnh từ dưới.

Đỉnh của các đám mây vũ tích thường có hình dạng giống như đuôi chim hoặc búi lông. Thông thường, phần dưới của chúng có màu đục và tối.

Mây tích là loại đám mây dòng, vì vậy nếu bạn thấy một đám mây như vậy, có thể có một cơn mưa lớn sắp đến, thường là mưa ngắn nhưng có thể đi kèm với các hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa đá, sấm sét hoặc lốc xoáy.

Mây tích đặc biệt phổ biến vào buổi chiều trong các tháng mùa hè và mùa xuân.

Tham khảo trên Interestingengineering