Khám phá về căn bệnh và triệu chứng đặc trưng của sốt mò

1. Tìm hiểu về căn bệnh sốt mò 

Sốt mò là một trong những căn bệnh nguy hiểm có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được chữa trị kịp thời. Đó là lý do tại sao việc hiểu biết về sốt mò là quan trọng, để có thể bảo vệ bản thân và cộng đồng xung quanh. 

Sốt mò là bệnh gì? 

Sốt mò là một trong những bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn ký sinh nội bào bắt buộc - Orientalis Tsutsugamushi, thuộc họ Rickettsia gây ra. Bệnh được lây truyền thông qua vết cắt của ấu trùng mò. Đặc điểm của bệnh là khởi phát một cách đột ngột hoặc từ từ với các biểu hiện đặc trưng của sốt mò và có nguy cơ tử vong khi biến chứng xảy ra.

Sốt mò là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm đối với mọi lứa tuổi

Tác nhân gây bệnh Orientalis Tsutsugamushi

Orientalis Tsutsugamushi là một loại ký sinh trùng trung gian giữa virus và vi khuẩn. Chúng mang những đặc điểm của vi khuẩn như có lớp vỏ bao bọc bên ngoài, có bào tương, đơn nhân ADN hoặc ARN và có các hạt vùi bên trong. Bên cạnh đó, Orientalis Tsutsugamushi còn sống ký sinh trong nội bào tương hoặc là nhân các tế bào đích, đây là đặc điểm của virus.

Với lối sống ký sinh bắt buộc trong tế bào, Orientalis Tsutsugamushi phụ thuộc hoàn toàn vào việc thu thập dưỡng chất từ tế bào chủ và chuyển hóa Carbohydrate thành nguồn năng lượng cho cơ thể.

Rickettsia Orientalis phát triển mạnh mẽ trong môi trường có khí hậu nhiệt đới và bán nhiệt đới, với nhiệt độ tối ưu từ 27 - 28 độ C, độ ẩm trên 85%, môi trường rừng núi, sông suối phong phú và có độ nhạy cảm với kháng sinh. Do điều kiện sống của loài ký sinh trùng này, bệnh sốt mò gây ra còn được biết đến với tên gọi là sốt bụi rậm. 

Epidemiology của bệnh sốt mò 

Bệnh sốt mò đã được ghi nhận từ hơn 1.000 năm trước tại Nhật Bản và Trung Quốc. Sau này, một nhà nghiên cứu người Mỹ đã xác định sốt mò là một trong những căn bệnh do Rickettsia gây ra, và ông đã tử vong vì căn bệnh này.

Rickettsia Orientalis được phát hiện vào năm 1891 từ tự nhiên, thường xuất hiện trong các loài gặm nhấm như chuột, nhím, sóc,... Mò đẻ trứng dưới nước, sau đó trứng phát triển thành ấu trùng mò và di chuyển lên ngọn cỏ để hút máu một lần duy nhất trong giai đoạn ấu trùng.

Các khu vực mắc bệnh bao gồm: 

• Trên toàn thế giới: những vùng ở Đông Nam Á, Nhật Bản, các quần đảo ở Thái Bình Dương, Pakistan, Ấn Độ, Srilanca, phía Tây - Nam Trung Quốc, Triều Tiên, Đài Loan, phía Bắc bang Queensland, phía Đông Australia,..

• Tại Việt Nam: sốt mò đã xuất hiện ở vùng Tây Bắc, Sơn La, Nghệ Tĩnh. 

Những khu vực rừng rậm và có độ ẩm cao là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn gây bệnh phát triển

Sốt mò thường xuất hiện theo mùa và phân bố địa lý cụ thể. Trong nhiều trường hợp khác nhau như ở miền Trung, số lượng bệnh nhân tăng lên. Tuy nhiên, cũng có khả năng bị nhầm lẫn với các bệnh khác. Những khu vực gần sông, rừng, có nhiều rác thải và phân, độ ẩm cao suốt năm, nơi mà con người thường xuyên đến sẽ dễ dàng bị nhiễm vi khuẩn gây bệnh. 

2. Dấu hiệu đặc trưng của bệnh sốt mò 

Biểu hiện đặc trưng của bệnh sốt mò thường phát triển qua các giai đoạn như sau: 

Giai đoạn ủ bệnh 

Khoảng thời gian này tính từ lúc người bệnh bị chích bởi ấu trùng mò cho đến khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đặc trưng. Thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ 1 - 2 tuần tùy thuộc vào từng trường hợp. Ban đầu, tại vị trí bị chích của ấu trùng mò sẽ xuất hiện một vết phỏng nhỏ, không đau, người bệnh thường không để ý; sau một thời gian ủ bệnh, bệnh sẽ xuất hiện với các triệu chứng sau:

Giai đoạn phát bệnh 

Trong vòng 1 - 2 ngày đầu, bệnh nhân có thể trải qua sốt cao từ từ hoặc đột ngột, từ ≥ 38 - 40 độ C, sốt kéo dài, có thể lên tới 15 - 20 ngày, và thậm chí có thể kéo dài đến 27 ngày nếu không được điều trị tích cực. Có thể xuất hiện các cơn rét kéo dài 1 - 2 ngày, kèm theo đau đầu, đau mỏi cơ. Đây là thời điểm mà ký sinh trùng tấn công vào hạch bạch huyết và gây ra viêm nhiễm xung quanh khu vực bị chích. 

Các vết loét đặc trưng bắt đầu xuất hiện, thường ở các vùng da ẩm, mềm. Người bệnh thường không cảm nhận hoặc không nhận biết vì các vết này không gây đau, ngứa. 

Tình trạng tiến triển dần thành viêm, sưng hạch ở ngoại biên rồi lan ra toàn bộ cơ thể. Ngay từ những cơn sốt đầu tiên, cơ thể bắt đầu xuất hiện các vết phát, lan rộng khắp người, chỉ trừ lòng bàn tay và bàn chân.

Vết chích của ấu trùng gây bệnh sốt mò

Giai đoạn toàn phát 

• Khi ký sinh trùng bắt đầu tuần theo dòng máu và di chuyển đến các tế bào niêm mạc để thâm nhập và phát triển, cơ thể sẽ trải qua cơn sốt liên tục kéo dài hơn. Sốt cao và vết loét là những dấu hiệu đặc trưng của sốt mò giúp trong việc chẩn đoán. 

• Khi ký sinh trùng lây nhiễm ở các mạch máu nhỏ tại cơ quan nội tạng như gan, phổi, lách, thận, não, tim,... sẽ gây ra tổn thương và biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Khi hệ thống thần kinh bị nhiễm độc, bệnh nhân sẽ cảm nhận đau đầu, đau cơ toàn thân, phản ứng chậm, nằm li bì, mệt mỏi,... 

• Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể thể hiện các biểu hiện  như xuất huyết dưới da, chảy máu cam, ho ra máu, đau thượng vị, táo bón, tiêu chảy, khó thở,... 

Tùy thuộc vào vị trí thâm nhập của ký sinh trùng và mức độ tổn thương các cơ quan, các dấu hiệu lâm sàng của sốt mò có thể biến đổi cho từng cá nhân. 

Giai đoạn lui bệnh 

Nếu được phát hiện và điều trị đúng cách cũng như hệ miễn dịch của người bệnh khỏe mạnh, bệnh có thể rút lui sau 2 - 3 tuần. Tuy nhiên, sau khi các dấu hiệu đặc trưng của sốt mò xuất hiện, người bệnh vẫn thường chủ quan không điều trị hoặc chẩn đoán không đúng có thể dẫn đến hậu quả không lường trước. 

Sau khi xuất hiện các biến chứng tại các cơ quan nội tạng, tình trạng bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn và có nguy cơ đe dọa tính mạng. Do nhiều nguyên nhân khác nhau mà tỷ lệ tử vong do bệnh sốt mò có thể dao động từ 1% đến 60%. 

Sốt cao là một trong những dấu hiệu đặc trưng của bệnh sốt mò