Khám phá vẻ đẹp của dòng sông Hương trong bài kí 'Ai đã đặt tên cho dòng sông'

Phân tích về vẻ đẹp của dòng sông Hương trong bài kí 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Bài mẫu phân tích về vẻ đẹp của dòng sông Hương trong bài kí 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Bài viết

Mẹo Cách phân tích đoạn văn, đoạn thơ hay để đạt điểm cao

Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những tác giả tiêu biểu của thế hệ nhà văn đầu tiên sau cuộc chiến tranh. Ông nổi tiếng với phong cách văn xuôi độc đáo và tài năng trong việc viết bút ký và tùy bút. Bài kí nổi tiếng của ông, 'Ai đã đặt tên cho dòng sông?', tập trung vào việc phô diễn vẻ đẹp của dòng sông Hương và vẻ đẹp lịch sử văn hóa của thành phố Huế theo nhiều góc độ khác nhau.

a) Vẻ đẹp của dòng sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên:

Với tâm hồn nghệ sĩ sáng tạo, đầy cảm xúc và ước mơ, với tình yêu sâu đậm, kết nối và tự hào về thành phố Huế; với sự sáng tạo ngôn từ phong phú và sự quan sát tinh tế... nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khám phá và diễn đạt sống động vẻ đẹp đầy thơ mộng của dòng sông Hương, vẻ đẹp của cảnh thiên nhiên của sông Hương được tác giả mô tả qua nhiều cảm nhận khác nhau:

- Khi đi qua Trường Sơn, sông Hương hiện lên như một cô gái Di-gan, mang vẻ đẹp hoang dại và tự do, là bản tình ca của rừng già, sống động giữa bóng cây dày thưa, mãnh liệt vượt qua những thác nước, xoáy vào những hẻm đá ẩn mình...

- Khi rời khỏi rừng: sông Hương trở thành một người mẹ phù sa hiền hòa và thông thái, là nguồn gốc văn hóa của một xứ sở.

- Khi chảy về phía lầy nam của thành phố Huế: sông Hương tỏa sáng với vẻ đẹp đổi màu như phản quang với sắc màu thay đổi theo thời gian: từ xanh buổi sáng, vàng rực vào buổi trưa, tím mềm vào buổi chiều.

- Khi trôi qua dưới bóng tối của những dòng sông u tịch, nơi nằm những lăng mộ kiêu hãnh của các vị vua triều Nguyễn, sông Hương hiện lên với vẻ đẹp u buồn, như một triết lý cổ xưa.

- Khi lướt qua tiếng chuông chùa Thiên Mụ vang vọng: sông Hương mang vẻ đẹp sâu lắng như triết học.

- Khi chảy qua những bãi cỏ xanh ở ngoại ô Kim Long: sông Hương tỏa sáng với vẻ đẹp tươi vui.

- Khi vượt qua lòng thành phố Huế: sông Hương tỏa ra vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình, nhẹ nhàng như một dải lụa: 'Chạm vào bờ Cồn Giã Viên, sông Hương cong một dải cung êm đềm đến cồn Hến; vòng cung ấy khiến cho dòng sông trở nên mềm mại hơn, như một lời thổ lộ tình yêu không lời'.

- Khi rời bỏ thành phố Huế: sông Hương hiện lên với vẻ đẹp mộng mơ, huyền ảo khi đi qua những cánh đồng lúa, rừng tre và những cây cau ở làng Vĩ Dạ: 'Rời xa kinh thành Huế, sông Hương cong về phía Bắc, ôm lấy đảo cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương mù, từ từ xa cách thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh biếc của cây tre trong vùng ngoại ô làng Vĩ Dạ. Điều đặc biệt của sông Hương là sự thay đổi hướng dòng đột ngột trước khi rời xa thành phố như một lời chia tay đầy nuối tiếc và sau đó, như một kỷ niệm chưa kể, nó thay đổi dòng chảy một cách bất ngờ, rẽ sang phía đông tây để tái ngộ với thành phố lần cuối ở góc phố Bao Vinh xưa cổ'. Tác giả cảm nhận khúc ngoặt này của sông Hương một cách độc đáo 'tôi gọi đó là sự vương vấn, một chút lãng đãng nhẹ nhàng của tình yêu. Và giống như Kiều trong đêm tự tình, ở ngã rẽ này, sông Hương đã trở lại để tìm cảm giác gặp gỡ cuối cùng với thành phố, để thề một lời yêu thương trước khi trở về biển cả'. Cách cảm nhận này đã khiến cho sông Hương không chỉ đẹp mà còn trở nên trữ tình hơn.

b) Vẻ đẹp của sông Hương qua góc độ văn hóa:

Sông Hương không chỉ đẹp về cảnh thiên nhiên mà còn có vẻ đẹp về góc độ văn hóa. Tác giả liên kết sông Hương với âm nhạc truyền thống của Huế: sông Hương, như 'một tài tử chơi đàn vào đêm khuya', là một dòng sông mang tính thi ca mà các nhà thơ đều cảm nhận. Để làm rõ điều này, tác giả đã liên tưởng và đưa ra một số cách cảm nhận riêng về sông Hương từ một số nhà thơ như Nguyễn Du và Truyện Kiều, Cao Bá Quát lại có cách cảm nhận khác biệt của mình, với vẻ đẹp hùng vĩ của sông Hương 'như một thanh kiếm dựng lên bầu trời xanh'; Bà Huyện Thanh Quan thì cảm nhận sông Hương bằng mối 'quyến rũ muôn thuở', với bóng chiều dài lê thê, và dòng sông Hương lại đột ngột bừng tỉnh sức mạnh phục hồi tinh thần, như trong thơ Tố Hữu. Và ở đây, một lần nữa, sông Hương thực sự là Kiều.

>> Xem thêm các bài văn Phân tích vẻ đẹp của con sông Hương trong bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông hay khác. 

"""""""--

Trong phần này, chúng ta sẽ khám phá vẻ đẹp của con sông Hương qua hai tác phẩm văn học đặc sắc: Ai đã đặt tên cho dòng sông và Cái tôi của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong Ai đã đặt tên cho dòng sông. Chúng ta sẽ tìm hiểu về hình ảnh sông Hương trong các tác phẩm này và cảm nhận sâu hơn về ý nghĩa của nó trong văn học Việt Nam.