Buzz
Làng gốm Bàu Trúc là một trong những làng gốm có niên đại lâu đời nhất ở Việt Nam. Đây là một trong những nơi được UNESCO công nhận là di sản văn hóa của thế giới. Tại sao làng gốm này lại được vinh danh như vậy? Cách đến Bàu Trúc là như thế nào? Nơi này có những trải nghiệm độc đáo gì chờ đợi bạn? Hãy cùng khám phá những thông tin dưới đây để có câu trả lời!
Một cái nhìn tổng quan về làng gốm Bàu Trúc
Làng gốm Bàu Trúc nằm tại thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước. Đây là một trong những làng gốm có lịch sử lâu đời nhất Đông Nam Á vẫn còn tồn tại. Làng gốm này nổi tiếng với những sản phẩm gốm đẹp mắt mang màu sắc truyền thống của người Chăm.
Làng gốm Bàu Trúc mang trong mình những bí mật kỳ diệu của nghệ thuật gốm. Không cần đến bàn xoay, mỗi sản phẩm được tạo ra bằng tâm huyết và kỹ năng thủ công tinh xảo. Bằng cách nung chúng trong lửa từ củi, gốm Bàu Trúc mang đến không chỉ là sự tinh tế mà còn là sự giao hòa với thiên nhiên. Với nguyên liệu được lựa chọn kỹ lưỡng từ sông Quao, mỗi chiếc gốm trở thành một tác phẩm độc đáo, kỳ diệu nhưng vẫn mang trong mình bản sắc đặc trưng của làng gốm này.
Những chiếc sản phẩm gốm đang trong quá trình hoàn thiện (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Làng gốm Bàu Trúc không chỉ là nơi tinh túy của nghệ thuật gốm mà còn là biểu tượng của vẻ đẹp tự nhiên tuyệt vời. Tên gọi 'Bàu Trúc' được lấy từ cảnh quan đặc trưng với những ao nước và bụi trúc um tùm. Đây không chỉ là một làng gốm mà còn là một điểm đến mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, nơi mà nghệ nhân và thiên nhiên hòa quyện vào nhau để tạo ra những tác phẩm tuyệt vời.
Cách thức đến với làng gốm Bàu Trúc
Để đến Phan Rang, bạn có thể lựa chọn bắt xe khách hoặc phiêu lưu bằng xe máy. Từ Phan Rang, hãy đi theo hướng Phủ Hà để vào Quốc lộ 1A. Khoảng 8 km sau đó, rẽ vào đường Nguyễn Huệ. Tiếp tục chạy trên đường DT703 và khi gặp ngã tư, quẹo phải tại hợp tác xã gốm Chăm Bàu Trúc. Chỉ một đoạn ngắn nữa, bạn sẽ đến nơi.
Làng gốm Bàu Trúc sẽ khiến bạn phát hiện ra những điều thú vị không ngờ khi đặt chân đến (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Đối với những người đến từ các tỉnh thành xa, việc di chuyển có thể gặp khó khăn hơn. Có những nơi bạn phải bay đến nếu muốn khám phá làng gốm Bàu Trúc. Mặc dù Ninh Thuận chưa có sân bay, bạn vẫn có thể chọn sân bay Nha Trang là điểm đáp gần nhất để tiếp tục hành trình bằng đường bộ.
Khám phá lịch sử của làng gốm Bàu Trúc
Theo nhiều cư dân địa phương, Poklong Chanh được coi là người sáng lập ngành nghề tại làng gốm Bàu Trúc. Ông là thân vassal của vua Po K’long Giarai (1151-1205). Ông từng từ chối các chức vị trong triều và quyết định dành cuộc đời cho nghề gốm. Ông dạy phụ nữ Chăm cách làm và nung đất sét, giúp họ tạo ra những vật dụng sinh hoạt hàng ngày.
Những phụ nữ Chăm đã gắn bó với nghề gốm và truyền thống này từ đời này sang đời khác. Đây trở thành một ngành nghề truyền thống nổi tiếng. Phụ nữ thường đảm nhận công việc làm gốm trong khi nam giới thực hiện những công việc nặng nhọc như đào đất, vận chuyển gốm và bán hàng.
Nghề làm gốm đã có mặt tại Bàu Trúc từ rất lâu và được kế thừa qua nhiều thế hệ (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Các cô gái ở Bàu Trúc thường được mẹ dạy nghề làm gốm từ nhỏ. Truyền thống này đã tồn tại và được duy trì qua nhiều thế hệ. Để tưởng nhớ Poklong Chanh, cư dân ở đây đã xây dựng đền thờ và hàng năm, vào cuối tháng 9 đến tháng 10 (theo lịch Chăm), lễ hội Katê sẽ được tổ chức để tôn vinh ông.
Nếu bạn ghé thăm làng gốm Bàu Trúc vào thời điểm này, bạn sẽ được chứng kiến đoàn rước kiệu. Đoàn rước kiệu xuất phát từ Nhà Làng và kết thúc tại Đền thờ Po K’Long Chank, cách nhau khoảng 2 km. Mọi người tham gia lễ hội sẽ mặc trang phục truyền thống, dâng lễ và thực hiện các nghi lễ truyền thống như tắm tượng.
Làng gốm Bàu Trúc có điều gì đặc biệt?
Trong làng gốm Bàu Trúc, có khoảng 400 hộ gia đình, trong đó có đến 80% vẫn hoạt động trong ngành gốm. Tại trung tâm làng, có nhiều sản phẩm gốm đa dạng như ấm nước, bình hoa, chum vại, nồi niêu... Ngoài ra, bạn còn có thể thấy những tượng Apsara được tái hiện một cách sống động.
1. Nguyên liệu chế biến gốm
Giống như các sản phẩm gốm khác, gốm ở Bàu Trúc cũng được làm từ đất sét và cát mịn. Chúng được lấy từ ruộng lúa ven sông Quao. Sông này không quá xa làng gốm Bàu Trúc, chỉ cần đi dọc tỉnh lộ 703 là bạn sẽ thấy được sông.
Công đoạn chọn nguyên liệu cũng được thực hiện rất kỹ lưỡng từ nguồn gốc đến chất lượng (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Để lấy đất phù hợp, người dân phải đào ba lớp đất mới có thể thu được lớp đất sét ưng ý. Đất sét sau khi đem về được phơi khô, đạp vỡ, và nhồi cùng nước để tạo độ kết dính. Sau đó, nguyên liệu sẽ được trộn cùng cát mịn để tạo thành hỗn hợp hoàn chỉnh. Tỷ lệ trộn giữa cát mịn và đất sét phụ thuộc vào loại và kích thước sản phẩm.
2. Làm gốm không cần bàn xoay
Quá trình sản xuất gốm ở Bàu Trúc không dùng đến bàn xoay, điều này đã làm nên đặc điểm nổi bật của làng gốm này. Việc không sử dụng bàn xoay giúp các nghệ nhân phải di chuyển nhiều hơn, tạo ra những sản phẩm đẹp mắt và đều đặn hơn.
Nếu không có bàn xoay, các nghệ nhân phải làm việc vất vả hơn và quá trình tạo hình sẽ khó khăn hơn. Họ phải di chuyển xung quanh sản phẩm để tạo ra hình dáng mong muốn, gây ra việc gọi là 'tay quay mông xoay'.
Những nghệ nhân tại đây có thể tạo ra các sản phẩm mà không cần sử dụng bàn xoay (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Việc không sử dụng bàn xoay ở làng gốm Bàu Trúc có nguyên nhân chính là do đặc tính của đất sét ở đây. Đất sét ở đây có kết cấu đặc biệt, nếu sử dụng bàn xoay, đất sét sẽ dính chặt và khó xoay để tạo hình. Do đó, họ phải áp dụng các phương pháp truyền thống.
Vì được làm hoàn toàn bằng tay, mỗi sản phẩm gốm ở Bàu Trúc đều chứa đựng rất nhiều công sức và tâm huyết của nghệ nhân. Việc không sử dụng bàn xoay thực sự là một thách thức lớn, đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn. Điều này cũng đóng góp vào việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.
3. Phong cách nung độc đáo
Khi đến thăm làng gốm Bàu Trúc, bạn sẽ không thấy những lò nung gốm truyền thống. Nguyên nhân là các nghệ nhân ở đây có phương pháp nung riêng biệt, đó là nung lộ thiên - một phong cách nung chỉ có tại làng gốm Bàu Trúc.
Trước khi nung, họ chất lớp vỏ trấu trên một sân rộng, sau đó chất củi lên. Tiếp theo, họ xếp các sản phẩm gốm và phủ lớp rơm khô lên trên. Cuối cùng, sản phẩm được đốt trong khoảng 12 đến 14 tiếng, thường là qua đêm.
Các sản phẩm gốm với đủ loại kích cỡ và hình dạng (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Sau khi nung, gốm sẽ được đánh giá để phân biệt sản phẩm đã chín và chưa. Sản phẩm chín sẽ được phủ lên tinh chất hạt điều để tạo độ bóng. Gốm hoàn thành sẽ có màu đen của khói và đỏ đất, cùng với độ bóng hấp dẫn.
Để tạo tinh chất hạt điều, người ta ngâm vỏ hạt điều vào nước ấm để lấy tinh chất, sau đó phun lên bề mặt gốm để làm cho sản phẩm trở nên bắt mắt và nổi bật.
4. Hoa văn phong phú, đậm đà văn hóa dân gian
Hoa văn trên các sản phẩm gốm ở làng gốm Bàu Trúc thường là các hình ảnh dân dã, gần gũi với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Người dân tạo ra những hoa văn từ những vật dụng đơn giản như vỏ sò, vòng tre... với tinh thần và bản sắc dân tộc.
Sau khi được khắc hoa văn, sản phẩm gốm sẽ được đặt ở nơi thoáng mát để có độ bền cao. Màu sắc của gốm chỉ hiện ra sau khi bắt đầu khô nước, khi màu gốm hiện rõ, sản phẩm mới được phơi khô và nung.
Việc tạo ra những hoa văn, họa tiết này không hề dễ dàng (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Một số tác phẩm gốm ở Bàu Trúc thường mang nét văn hóa Chăm Pa, có thể là hình ảnh sông nước hoặc hoa văn móng tay. Mỗi sản phẩm đều có nét đẹp riêng, tạo nên sự độc đáo và cái hồn riêng biệt. Điều này là một trong những yếu tố quan trọng của nghề làm gốm từ xưa đến nay.
Những trải nghiệm không thể bỏ qua khi tham quan làng gốm Bàu Trúc
Khi đã đến làng gốm Bàu Trúc, hãy thử trải nghiệm các hoạt động tại đây! Chắc chắn đây là chuyến tham quan đầy bổ ích. Bạn sẽ học được nhiều kiến thức và giá trị khi đặt chân đến đây.
1. Tham quan làng gốm cổ
Một khi đã đến đây, bạn không thể bỏ qua hoạt động tham quan làng gốm Bàu Trúc. Tại đây có hàng ngàn sản phẩm gốm khác nhau để chiêm ngưỡng, từ vũ nữ đến ấm nước, tiểu hòa thượng... Mỗi tác phẩm đều là duy nhất vì được tạo tác hoàn toàn bằng tay.
Du khách ghé thăm làng gốm Bàu Trúc (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Bước vào làng gốm Bàu Trúc, bạn sẽ mở mang tầm mắt, khơi gợi cảm hứng nghệ thuật sâu trong lòng. Chứng kiến những nghệ nhân biểu diễn, bàn tay làm gốm của họ thoăn thoắt nhưng lại chính xác vô cùng, khiến bạn không thể không trầm trồ!
2. Tự tay làm sản phẩm gốm
Một trải nghiệm yêu thích của du khách khi đến đây là tự tay làm gốm. Quá trình này dường như đơn giản nhưng thực sự không hề dễ dàng. Bạn sẽ thử cảm giác làm gốm bằng chính đôi tay của mình. Điều này thật sự đòi hỏi khéo léo và tinh tế để tạo ra sản phẩm như ý.
Các nghệ nhân tại đây sẽ hướng dẫn và đi cùng bạn trong quá trình làm gốm (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Dù bạn không có kinh nghiệm, đừng lo lắng! Những nghệ nhân lành nghề ở làng gốm Bàu Trúc sẽ hướng dẫn bạn cẩn thận. Những giây phút làm gốm vui vẻ, nhiệt huyết sẽ khiến bạn quên hết thời gian. Điều này chắc chắn sẽ là một kỷ niệm vui vẻ và đáng nhớ trong chuyến đi này.
3. Các điểm tham quan gần làng gốm Bàu Trúc
Sau khi thăm làng gốm Bàu Trúc, bạn có thể ghé qua những điểm du lịch nổi tiếng khác gần đó. Chẳng hạn như làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp, chỉ cách làng gốm Bàu Trúc khoảng 3 km nên rất tiện lợi. Hoặc bạn cũng có thể khám phá khu du lịch văn hóa và sinh thái sen Charaih Ninh Thuận.
Giữa nhịp sống ồn ào và hối hả, làng gốm Bàu Trúc vẫn giữ lại nét đẹp độc đáo của mình. Phong cách làm gốm truyền thống đã tồn tại qua hàng thế hệ, là một phần không thể thiếu của văn hóa Chăm Pa. Nếu bạn yêu thích khám phá và hiểu biết về nghề làm gốm, hãy đến thăm ngay điểm đến này. Đây sẽ là nơi mang đến cho bạn cảm giác bình yên và thư giãn. Để đặt tour tham quan làng gốm Bàu Trúc, hãy liên hệ với Mytour qua hotline 19003398 nhé!
