Buzz
1. Dàn ý khám phá vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài Bảo kính cảnh giới
I. Mở đầu
- Giới thiệu Nguyễn Trãi và bài thơ Bảo kính cảnh giới: Nguyễn Trãi là nhân vật nổi bật với tài năng văn võ toàn diện và tâm hồn trong sáng. Bài thơ Bảo kính cảnh giới đứng thứ 43 trong tập thơ Quốc âm thi tập, thuộc chùm “bảo kính cảnh giới”.
- Tóm tắt vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài thơ: Tình yêu sâu sắc với thiên nhiên, sự gắn bó với đời sống dân dã, và lòng yêu nước thương dân luôn phản ánh sự quan tâm đến hạnh phúc của nhân dân.
II. Nội dung chính
1. Nguyễn Trãi - tâm hồn sâu sắc với tình yêu thiên nhiên
- Bức tranh thiên nhiên trong Bảo kính cảnh giới được Nguyễn Trãi miêu tả một cách sinh động:
+ Cảnh vật quen thuộc của mùa hè: Lá hòe, hoa thạch lựu, hoa sen.
+ Cảnh vật nổi bật và đầy sức sống: Nguyễn Trãi sử dụng gam màu nóng để làm nổi bật các sắc thái lục, đỏ, hồng của cảnh vật.
+ Cảnh vật tràn đầy năng lượng, với sự sinh sôi cuộn trào thể hiện qua các động từ mạnh như “phun” và “đùn đùn” để mô tả sự sống mãnh liệt của thiên nhiên.
+ Cảnh vật thanh thoát và trang nhã với hương thơm nhẹ nhàng: Mùi hương quyến rũ của hoa sen vào cuối mùa.
=> Bức tranh thiên nhiên vào cuối mùa hè không hề tàn úa mà ngược lại, vẫn giữ được sự rực rỡ, sinh động và tràn đầy sức sống.
- Tâm hồn của Nguyễn Trãi:
+ Nguyễn Trãi thể hiện tình yêu sâu sắc và đam mê mạnh mẽ với thiên nhiên qua những phát hiện tinh tế và tuyệt vời.
+ Nguyễn Trãi sở hữu tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm và tinh tế.
2. Nguyễn Trãi - tâm hồn yêu quý cuộc sống làng quê
- Bức tranh sinh động và phong phú của cuộc sống làng quê:
+ Những hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống: chợ cá, làng ngư dân, và lầu tịch dương.
+ Âm thanh của cuộc sống làng quê: Tiếng ồn ào của chợ cá, tiếng ve kêu râm ran, tất cả đều phản ánh một cuộc sống nhộn nhịp, vui tươi và sôi động.
+ Việc sử dụng các từ láy tượng thanh như “lao xao” và “dắng dỏi” cùng với cấu trúc cú pháp đảo ngược đã làm nổi bật sự sôi động của âm thanh cuộc sống.
- Tâm hồn của Nguyễn Trãi:
+ Nguyễn Trãi dành tình yêu lớn cho cảnh vật và cuộc sống thôn quê.
+ Sự quan tâm của ông đối với cuộc sống của người dân quê đã giúp ông cảm nhận và lắng nghe những âm thanh đặc trưng đó.
3. Nguyễn Trãi - tâm hồn luôn lo lắng cho dân tộc và đất nước
- Ngay từ đầu bài thơ, Nguyễn Trãi thể hiện quan niệm sống “nhàn”:
+ “Rỗi rãi, thảnh thơi”: cuộc sống bình yên, không vướng bận.
+ “Hóng mát thuở ngày trường”: thưởng thức sự thư thái, tự do.
=> Tâm hồn thanh thản, tự tại, không lo âu.
- Kết thúc bài thơ, Nguyễn Trãi bày tỏ tâm trạng của mình:
+ Điển tích “Ngu cầm”: Gợi nhớ triều đại vua Nghiêu Thuấn - thời kỳ nhân dân được sống trong sự ấm no, thái bình. Niềm vui và hạnh phúc của Nguyễn Trãi khi sống ở quê hương với dân làng, thể hiện khát vọng có cuộc sống no đủ và hạnh phúc trên quê hương mình. Đây là nỗi niềm trăn trở của một người con yêu nước, luôn hướng về quê hương.
+ Ước vọng của Nguyễn Trãi: “Dân giàu đủ khắp đòi phương”: Không chỉ mong muốn cuộc sống hạnh phúc, đầy đủ cho quê hương, mà còn mong muốn điều đó lan tỏa ra khắp đất nước. Đây là tấm lòng vì nước, quan tâm đến vận mệnh dân tộc.
=> Dù trong những khoảnh khắc thanh thản, Nguyễn Trãi vẫn luôn lo lắng cho dân tộc và đất nước, sống nhàn thân nhưng không nhàn tâm.
4. Nghệ thuật
- Kết hợp từ Hán Việt và thuần Việt trong tác phẩm.
- Các kỹ thuật nghệ thuật: dùng từ láy, liệt kê và đảo trật tự cú pháp.
- Áp dụng điển tích và điển cố.
- Phương pháp miêu tả thiên nhiên: kết hợp giữa gợi cảm và chi tiết cụ thể.
III. Kết luận
- Tóm tắt vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi qua bài thơ.
+ Liên hệ: So sánh với các thi sĩ có tâm hồn tương đồng như Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ “Nhàn”.
2. Bài Văn Mẫu Về Vẻ Đẹp Tâm Hồn Nguyễn Trãi Qua Bảo Kính Cảnh Giới
2.1. Bài mẫu số 1
Nguyễn Trãi, một nhà thơ vĩ đại và danh nhân văn hóa thế giới, đã để lại nhiều tác phẩm quý giá. Trong khi Bình Ngô đại cáo thể hiện lòng yêu nước và tự hào dân tộc, thì bài thơ Cảnh ngày hè lại phản ánh vẻ đẹp tâm hồn của ông.
Bài thơ mở đầu với bối cảnh nhàn rỗi bất đắc dĩ:
“Rồi hóng mát thuở ngày trường”
Khi đọc bài thơ, ta thấy Nguyễn Trãi là người yêu thiên nhiên sâu sắc qua việc miêu tả cảnh hè. “Rồi” gợi lên sự thư thái, khi tâm hồn trở nên thanh thản. “Hóng mát” chỉ những ngày trời trong lành. Đây là thời gian hiếm hoi trong cuộc đời một người suốt đời lo lắng cho vận mệnh quốc gia. Thời điểm ông viết thơ là khi ẩn dật ở Côn Sơn, tạo nên hoàn cảnh lý tưởng để ông tận hưởng vẻ đẹp tự nhiên.
'Hòe lục đùn đùn tán rợp trương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ.
Hồng liên trì đã tỏa hương thơm.
Bức tranh mùa hè được vẽ với sắc màu rực rỡ. Đầu tiên là “hòe lục,” một loại cây thân gỗ với hoa vàng nở vào mùa hè, tạo nên màu sắc đặc trưng của mùa hè ở quê. Động từ “đùn đùn” cho thấy sự sống mãnh liệt của tán hòe xanh, phủ kín mặt đất. Hoa lựu với màu đỏ tươi tô điểm thêm cảnh vật, như cơn mưa hoa rơi xuống sân. Ngoài “hòe” và “thạch lựu,” bức tranh còn nổi bật với hình ảnh “hồng liên trì” – những bông hoa sen nở rộ, tỏa hương vào cuối hè. Chỉ có người yêu thiên nhiên sâu sắc như Nguyễn Trãi mới có thể vẽ nên khung cảnh mùa hè tươi đẹp như vậy.
Nguyễn Trãi không chỉ quan sát mà còn lắng nghe những âm thanh đa dạng của thiên nhiên:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”
Bức tranh mùa hè được thi nhân khéo léo tái hiện qua âm thanh quen thuộc của cuộc sống: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ/ Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.” Tiếng “lao xao” từ những người làm nghề chài lưới và tiếng ve ngân vang khắp không gian cho thấy Nguyễn Trãi vẫn hướng về cuộc sống bình yên của nhân dân, dù đã lui về ẩn dật. Những âm thanh này làm nổi bật sự sống động và vui tươi của mùa hè, với việc tác giả sử dụng động từ mạnh và tính từ giàu sắc thái để vẽ nên bức tranh thiên nhiên đầy sức sống.
Thiên nhiên mang lại một bài học sâu sắc, khơi dậy khát vọng mạnh mẽ của nhà thơ trở lại với đời. Nó làm bùng lên khát vọng của một người anh hùng dù tuổi đã cao nhưng vẫn giữ lòng trung thành và yêu nước:
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương
Nguyễn Trãi không chỉ yêu thiên nhiên mà còn có lòng yêu nước sâu sắc. Hai câu thơ cuối thể hiện ước mơ của tác giả về một quốc gia hòa bình: “Lẽ có Ngu cầm đàn một tiếng/ Dân giàu đủ khắp đòi phương.” Câu thơ sáu chữ, ngắt nhịp 3/3 phản ánh cảm xúc dồn nén của nhà thơ, thể hiện mong muốn có được cây đàn của vua Thuấn để gảy khúc Nam Phong, với ước vọng đất nước yên bình và nhân dân hạnh phúc.
Nguyễn Trãi đã khéo léo sử dụng nhiều từ láy như 'đùn đùn', 'lao xao', 'dắng dỏi' cùng với ngôn ngữ giản dị để vẽ nên bức tranh mùa hè với hình ảnh và âm thanh đặc trưng. Qua bài thơ, không chỉ cảm nhận được tình yêu thiên nhiên mà còn thấy rõ tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước và lòng thương dân của ông.
Bài thơ 'Bảo kính cảnh giới' (bài 43) thực sự là một tác phẩm nổi bật, khắc họa cả cảnh sắc và cảm xúc của thi nhân. Đọc bài thơ, ta cảm nhận rõ tình yêu thiên nhiên, cuộc sống say đắm của Nguyễn Trãi, và bài thơ này sẽ mãi sống trong lòng độc giả.
2.2. Bài mẫu số 2
Nguyễn Trãi là một trong những nhà thơ vĩ đại của Việt Nam. Qua tác phẩm phong phú, người đọc cảm nhận được vẻ đẹp trong tâm hồn và nhân cách của ông. Bài thơ 'Bảo kính cảnh giới' nổi bật với tình yêu thiên nhiên, cuộc sống và tấm lòng lo lắng cho dân, cho nước, ngay cả trong lúc thư thái nhất.
Nguyễn Trãi, với tình yêu thiên nhiên sâu sắc, đã khắc họa bức tranh thiên nhiên trong 'Bảo kính cảnh giới' thật sinh động. Câu thơ mở đầu mang đến cảm giác êm đềm, gợi ra một cuộc sống yên bình và thư thái.
“Rồi hóng mát thuở ngày trường”
Từ “rồi” diễn tả trạng thái thư thái, nhàn nhã. Trong suốt “ngày trường” nghĩa là cả một ngày dài, để ngồi “hóng mát” – một hoạt động yên bình và tĩnh tại. Điều này cho thấy tâm trạng an nhàn của tác giả, những giây phút hiếm hoi để nghỉ ngơi sau một cuộc đời bận rộn và cống hiến cho đất nước.
Tình yêu thiên nhiên của Nguyễn Trãi không chỉ thể hiện qua việc miêu tả mà còn qua sự cảm nhận tinh tế về cuộc sống. Trong năm câu thơ tiếp theo, hình ảnh của Nguyễn Trãi hiện lên với một tấm lòng sâu sắc yêu thiên nhiên và cuộc sống:
“Hoè lục đùn đùn tán rợp giương”
“Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,”
Hồng liên trì đã tỏa ngát hương
Rộn ràng chợ cá làng Ngư phủ
Ve kêu dắng dỏi lầu chiều tà”
Tác giả thưởng thức cảnh sắc trong tư thế thư thái khi ẩn dật, lúc nhà vua không còn trọng dụng. Bức tranh mùa hè trong “Bảo kính cảnh giới” hiện lên rực rỡ với màu xanh của cây hòe, màu đỏ của hoa lựu, màu hồng của hoa sen và ánh vàng nhạt của ánh nắng chiều. Các yếu tố hòa quyện, tạo nên bức tranh mùa hè sinh động. Tác giả không chỉ cảm nhận bằng mắt mà còn bằng tai và mũi.
Nguyễn Trãi mở rộng tâm hồn, sử dụng tất cả các giác quan để cảm nhận sự sống xung quanh. Ông nhìn thấy màu sắc thiên nhiên: xanh của hoa hòe, đỏ của hoa lựu và ánh sáng chiều mờ dần. Nghe tiếng ve kêu, âm thanh đặc trưng của mùa hè và tiếng động của làng chài. Cảm nhận hương sen thanh nhã, lan tỏa khắp không gian.
Thiên nhiên và con người trong tác phẩm đều hiện lên với sức sống mãnh liệt, tâm hồn lạc quan, tinh tế và yêu đời. Nguyễn Trãi không chỉ yêu thiên nhiên mà còn thể hiện lòng yêu nước, quan tâm sâu sắc đến dân tộc. Hai câu thơ cuối cùng thể hiện nỗi lòng yêu nước và lo lắng cho số phận của nhân dân, dù đã về ẩn, tấm lòng ông vẫn không nguôi:
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương”
Những câu thơ giản dị, chân thành phản ánh sự cao quý và sâu lắng trong tâm hồn Nguyễn Trãi. Ông không chỉ mong hưởng thụ riêng mà còn luôn nghĩ đến lợi ích của dân tộc, không ngừng khao khát cống hiến cho đất nước. Mặc dù ông về ẩn, lòng yêu nước của ông vẫn cháy bỏng, với ước vọng xây dựng một xã hội thịnh vượng như thời Đường Ngu. Tấm lòng ông hướng về dân tộc, thể hiện sự trong sáng và đầy nhiệt huyết, mong mỏi đem lại cuộc sống hạnh phúc, no đủ cho nhân dân.
Bài thơ “Bảo kính cảnh giới” không chỉ chứa đựng nội dung và tình cảm sâu sắc mà còn thể hiện tài năng nghệ thuật của Nguyễn Trãi. Ông sử dụng thể thơ thất ngôn và lục ngôn, cùng với chữ Nôm để tạo nên một ngôn ngữ nghệ thuật đầy sức biểu cảm. Các hình ảnh thôn dã trong thơ mang đậm “chất” Việt Nam, tạo sự gần gũi và bình dị. Trong khi nhiều văn thơ cổ tránh xa hình ảnh dân dã, Nguyễn Trãi lại đưa những yếu tố ấy vào tác phẩm, tạo sự kết nối sâu sắc với văn hóa Việt Nam.
