Khám phá về hiện tượng dị ứng nổi mề đay

1. Dị ứng nổi mề đay là gì?

Nổi mề đay là phản ứng của các mạch máu dưới da khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng, không phải là biểu hiện dị ứng của da. Mề đay không chỉ giới hạn trong một vùng da cụ thể mà có thể xuất hiện đồng thời ở nhiều vị trí trên cơ thể.  

Theo thời gian mắc bệnh có thể chia thành 2 loại:

Mề đay ở giai đoạn cấp tính

Là một tình trạng dị ứng xuất hiện trên các mao mạch da nông, có thể nhận biết được bằng cách nhìn thấy các điểm đỏ nổi lên trên bề mặt da. Thường thì, mề đay ở giai đoạn cấp tính sẽ tự khỏi sau khoảng 1 - 2 tuần và không kéo dài quá 6 tuần.

Mề đay ở giai đoạn mạn tính

Mề đay ở giai đoạn mạn tính là kết quả của các phản ứng dị ứng xảy ra ở các mao mạch da sâu hơn, biểu hiện bằng sự phình to của các mạch mề đay ở giai đoạn cấp tính. Những trường hợp mề đay ở giai đoạn mạn tính thường kéo dài hơn 6 tuần.

Có thể một số vị trí trên cơ thể bị mề đay phát cùng lúc 

Mề đay xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể liên quan hoặc không liên quan đến hệ miễn dịch nhưng histamin là yếu tố chính gây ra bệnh. 

Dấu hiệu của mề đay bao gồm các vùng da hoặc niêm mạc bị đỏ hoặc trắng xuất hiện, có kích thước từ vài milimet đến vài centimet, có hình dạng đa dạng và gây ngứa khó chịu. Mỗi nguyên nhân dị ứng có thể làm phát triển các triệu chứng mề đay theo cách khác nhau. Khi dị ứng xảy ra sâu dưới da, bệnh nhân có thể bị sưng ở môi, mí mắt, họng, tay, chân hoặc cơ quan sinh dục. 

2. Nguyên nhân dẫn đến mề đay

Có nhiều nguyên nhân gây dị ứng ở các mao mạch da gây mề đay, thường gặp nhất là dị ứng với thực phẩm, thuốc, virus hoặc ký sinh trùng. Tuy nhiên, việc chẩn đoán thường khó xác định nguyên nhân dẫn đến mề đay, và nguyên nhân mề đay mạn tính hiếm khi được phát hiện.

Nguyên nhân thường gây nổi mề đay: 

• Do dị ứng với thực phẩm: Một số người dị ứng với các thực phẩm thông thường như trứng, sữa, hải sản, sô cô la, đồ hộp,… có thể gây nổi mề đay khi tiêu thụ.

• Dị ứng với thuốc: Một số loại thuốc chống viêm, vitamin, vaccin,… qua đường dùng thuốc vào cơ thể đều có thể gây dị ứng do thành phần của thuốc và làm cho da nổi mề đay. 

• Do côn trùng: Nọc độc của các loài côn trùng cũng có thể gây nổi mề đay ở một số người mẫn cảm.

• Do tiếp xúc với bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật, khói,… kích thích dị ứng.

• Nhiễm virus, ký sinh trùng: Mề đay có thể xuất hiện do nhiễm virus viêm gan siêu vi B, C, vi khuẩn họng, ký sinh trùng ruột hoặc nấm da, nội tạng.

• Tiếp xúc với chất hóa học trong mỹ phẩm, thuốc nhuộm, chất bảo quản chứa thành phần hóa học gây dị ứng cơ thể.

Thức ăn là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nổi mề đay

Yếu tố vật lý cũng có thể gây nổi mề đay:

• Bởi tác nhân môi trường như ánh sáng mặt trời, thời tiết lạnh, nóng.

• Vận động quá sức gây mệt mỏi cơ thể hoặc tạo áp lực gây căng thẳng.

• Bởi ma sát.

Bởi các bệnh hệ thống:

Mề đay có thể là một triệu chứng của các bệnh lupus ban đỏ, viêm mạch, bệnh nội tiết,…

3. Phương pháp điều trị khi bị mề đay 

Chẩn đoán bệnh

• Dựa vào các dấu hiệu trên da như kích thước, vị trí, màu sắc của các sẩn phù.

• Kiểm tra máu để xác định nguyên nhân bệnh: nhiễm ký sinh trùng, dị ứng, bệnh bạch cầu, suy giáp,…

• Thực hiện xét nghiệm sinh thiết da với dị nguyên nghi ngờ như phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn,…

Phương pháp điều trị mề đay

Áp dụng chườm lạnh, chườm mát

Chườm lạnh, chườm mát tại nhà có thể giảm cảm giác ngứa và làm giảm đỏ da, thực hiện mỗi lần khoảng 15 - 20 phút và lặp lại nhiều lần mỗi ngày, tuy nhiên phương pháp này không phù hợp với các trường hợp dị ứng thời tiết hoặc da mẫn cảm. 

Dị ứng ở các mạch sâu hơn có thể gây phù mạch ở nhiều vị trí trên cơ thể

Xác định nguyên nhân gây bệnh và tránh tiếp xúc với chúng

Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh và tránh tiếp xúc rất quan trọng trong việc điều trị dị ứng. Tuy nhiên, nguyên nhân gây ra mề đay rất phức tạp. Người mắc mề đay cần chú ý đến các hoạt động hàng ngày, thực phẩm, thuốc, thời tiết, hoặc vật dụng đã tiếp xúc để dễ dàng xác định nguyên nhân.

Chăm sóc và dinh dưỡng khoa học

Tránh thức ăn gây dị ứng, đồ uống có cồn; tránh làm việc quá sức, thư giãn đúng mức để giảm căng thẳng; uống đủ nước; mặc quần áo rộng rãi, thấm hút mồ hôi để tránh ma sát da.

Điều trị bằng thuốc

• Các loại thuốc được dùng để điều trị mề đay chỉ nhằm giảm nhẹ các triệu chứng, điều chỉnh rối loạn chức năng và làm lành tổn thương bằng cách ngăn chặn histamin – chất gây ra mề đay. 

• Ở những trường hợp nhẹ, có thể sử dụng thuốc kháng histamin H1 như Loratadin, Cetirizin, Acrivastin,…

• Ở những trường hợp nặng, có thể kết hợp thuốc kháng histamin H1 với corticoid. Corticoid chỉ được sử dụng khi có viêm mạch, mày đay nặng hoặc phù thanh quản. 

Xét nghiệm và khám chuyên khoa là cần thiết để xác định nguyên nhân gây dị ứng

Cách điều trị khi bị mề đay tái phát

Vấn đề nổi mề đay kéo dài có thể gây ra nhiều phiền toái cho bệnh nhân, tuy nhiên lại rất khó xác định nguyên nhân để có thể điều trị. Để tìm ra giải pháp hiệu quả, cần phải tiến hành các xét nghiệm và khám chuyên khoa kỹ lưỡng. Một số phương pháp điều trị có thể áp dụng bao gồm sử dụng các loại thuốc kháng histamin H1 và H2, kết hợp với các điều chỉnh về lối sống và sinh hoạt hàng ngày.