Dàn ý
I. MỞ BÀI
Từ xa xưa, thiên nhiên luôn là nguồn cảm hứng sáng tạo cho các nhà văn. Ta đã gặp cảnh bồng lai trong thơ Lý Bạch, một vùng quê yên bình trong thơ Nguyễn Khuyến, cảnh sơn thủy hữu tình trong thơ Nguyễn Trãi. Phong trào Thơ mới (1932-1945) với sự tập hợp của nhiều tài năng, đã mang đến cho người đọc nhiều cảnh sắc thiên nhiên độc đáo, thể hiện tâm trạng của nhà thơ. Đọc Tràng giang của Huy Cận, ta bắt gặp một thiên nhiên kỳ vĩ mang tầm vóc vũ trụ khiến ta như “đứng trên thiên văn đài của linh hồn, nhìn cõi bát ngát”.
II. THÂN BÀI
1. Tràng giang là biểu tượng thiên nhiên có vẻ đẹp truyền thống
Nếu thiên nhiên trong “Đây mùa thu tới” của Xuân Diệu có vẻ đẹp dịu dàng thì thiên nhiên trong Tràng giang của Huy Cận lại có vẻ đẹp hùng vĩ, hoành tráng của “trời rộng - sông dài’’.
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
- Dòng sông mênh mang, chảy dài trong không gian vắng lặng, bát ngát.
- Những con sóng lớp lớp nối dài như nỗi buồn không dứt.
- Song song với chiếc thuyền như buông trôi, phó mặc cho cuộc đời là nỗi buồn “điệp điệp” gợi niềm chia biệt.
- Cảnh ở đây u buồn từ “con thuyền', “cành củi khô”, “dòng nước” đến 'sóng”, “bờ xanh - bãi vàng’’ đều cô liêu, mang nỗi sầu lớn: bao nhiêu ngả nước, bấy nhiêu ngả sầu, sầu miên man bất tận.
- Không gian mở rộng theo chiều kích về độ cao, rộng, sâu. Những hình ảnh đơn sơ bằng nét vẽ tinh tế giàu sắc thái cổ điển mà vẫn mới mẻ.
- Thiên nhiên mang vẻ đẹp sâu lắng được đặt trong không gian sông nước lặng lẽ và hoành tráng được phản ánh qua tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ.
2. Thiên nhiên phản ánh qua tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ
- Nỗi buồn của Huy Cận lan tỏa không dứt như dòng sông mênh mang, trải dài không biên giới. Thấm đấm trong cảnh vật là một linh hồn “mang mang thiên cổ sầu”.
- Thiên nhiên phản ánh qua tâm hồn lãng mạn, chứa đựng nỗi buồn của nhà thơ.
- Cái đẹp hiện lên qua tâm hồn thấm thiết của nhà thơ:
Lòng quê dợn dợn vời con nước.
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà
- Nếu trong “Đây mùa thu tới” nỗi buồn tỏa ra từ nỗi cô đơn, quạnh vắng, “Đây thôn Vĩ Dạ” nỗi buồn nhè nhẹ được cất lên từ ý thức sợ bị lãng quên của nhà thơ, thì “Tràng giang” là nỗi niềm “nhớ nhà” - nhớ một chốn quê hương mà phải chàng đây là hình ảnh Đất Nước bị khuất lấp đâu đó trong màn đêm nô lệ?
III. KẾT BÀI
Miêu tả thiên nhiên, trong thơ xưa '... thường chuộng thiên nhiên đẹp: Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông” là di sản của thơ phương Đông. Thời đại Thơ mới là thời đại muốn cái “tôi” được khẳng định. Vì vậy, thiên nhiên trong thơ mới mang một sắc thái khác khi miêu tả thiên nhiên.
Tìm hiểu vẻ đẹp thiên nhiên trong Thơ mới là tìm hiểu vẻ đẹp mang tính thời đại. Các nhà thơ, trong đó có Huy Cận đã gởi cái tôi cá nhân của mình vào thiên nhiên với nỗi buồn của thế hệ sống dưới thời Pháp thuộc.
Phía sau cảnh thiên nhiên u buồn trong bài “Tràng giang' là biểu tượng tâm trạng của Huy Cận, một biểu tượng tâm hồn giàu nhân văn.