Khám phá ý nghĩa nhan đề của 22 tác phẩm Ngữ văn lớp 9 một cách chi tiết

1. Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ)

Câu chuyện xoay quanh Vũ Thị Miết, một người phụ nữ đẹp và hiền thục, có chồng là Trương Sinh. Sau khi chồng lên đường tòng quân, Vũ Nương sinh ra một cậu con trai tên Đản. Vì nhớ chồng, Vũ Nương bị bệnh và qua đời. Trương Sinh trở về và nghe lời con trai nghi ngờ vợ có tình cảm với người khác. Vũ Nương chứng minh sự trong sạch của mình bằng cách tự tử. Linh Phi đã cứu nàng và đưa về thủy cung. Một đêm, khi Trương Sinh và con trai ngồi bên lửa, con trai chỉ vào cái bóng trên vách và nói đó là bố, khiến Trương Sinh nhận ra sự thật và hối lỗi, nhưng đã quá muộn.

2. Hoàng Lê Chí Thống Nhất (nhóm Ngô Gia Văn Phái, dòng họ Ngô Thì sáng tác)

Câu chuyện kể về Lê Chiêu Thống, người vì muốn khôi phục ngai vàng đã cầu viện nhà Thanh. Nhà Thanh lợi dụng cơ hội này để xâm lược nước ta dưới danh nghĩa khôi phục nhà Lê. Tôn Sĩ Nghị dẫn quân vào Thăng Long với thái độ kiêu ngạo. Lê Chiêu Thống phải đến xin Tôn Sĩ Nghị giúp đỡ nhưng bị từ chối và hẹn đến mùng 6 Tết. Nguyễn Huệ, khi nghe tin quân Thanh vào Thăng Long, rất tức giận và dự định ra quân ngay, nhưng các tướng lĩnh khuyên nên đợi thời cơ và ổn định vương quyền trước. Vào 25 tháng Chạp năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Quang Trung và bắt đầu chuẩn bị cho chiến dịch ra Bắc. Quang Trung chiêu mộ thêm quân ở Nghệ An, sau đó chia quân và tiến ra Bắc. Với chiến lược thần tốc, quân Tây Sơn nhanh chóng chiếm Thăng Long và đánh bại quân Thanh. Tôn Sĩ Nghị hoảng loạn bỏ trốn về Bắc nhưng vẫn bị quân Tây Sơn truy đuổi.

3. Phong cách Hồ Chí Minh (Lê Anh Trà)

Trong suốt cuộc đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với nhiều quốc gia, học hỏi và thông thạo nhiều ngôn ngữ như Pháp, Hoa, Nga, Anh. Dù vậy, những ảnh hưởng văn hóa đó không làm thay đổi bản chất Việt Nam sâu sắc của Người. Cuộc sống và công việc của Hồ Chí Minh luôn giản dị và điềm đạm. Người không tự phong thần thánh cho mình mà luôn tìm cách học hỏi và đóng góp cho sự vinh quang của đất nước. Lối sống thanh cao của Hồ Chí Minh là hình mẫu để noi theo.

4. Truyện Kiều (Nguyễn Du)

Gia đình Vương Viên Ngoại có ba người con: Thúy Kiều, con gái đầu lòng xinh đẹp và tài giỏi; Thúy Vân, cô em cũng tài sắc vẹn toàn; và Vương Quan, người con trai khôi ngô. Vào dịp tết Thanh Minh, ba chị em đi chơi xuân và gặp Kim Trọng, người mới dọn đến gần nhà họ. Sau một thời gian quen biết, Kim Trọng và Thúy Kiều thổ lộ tình cảm và hứa hẹn. Khi Kim Trọng phải về chịu tang, gia đình Thúy Kiều bị oan, cha và em trai bị bắt. Để cứu cha và em, Kiều phải bán mình. Sau đó, Kiều bị bán vào thanh lâu và phải chịu đựng khổ cực. Thúc Sinh chuộc Kiều về làm vợ lẽ nhưng cũng bị vợ đánh ghen. Sau đó, Kiều được Từ Hải chuộc về làm vợ nhưng Từ Hải chết trong chiến tranh. Khi Kim Trọng trở về, biết Kiều đã phải bán mình và kết hôn với Thúy Vân, Kim Trọng muốn nối lại tình xưa nhưng Kiều từ chối và xem Kim Trọng như bạn bè.

5. Lục Vân Tiên (Nguyễn Đình Chiểu)

Lục Vân Tiên là một chàng trai đẹp trai, tài giỏi và văn võ toàn tài. Trong chuyến thi, anh đã cứu Kiều Nguyệt Nga khỏi bọn cướp. Mặc dù Kiều Nguyệt Nga muốn đền ơn, nhưng Lục Vân Tiên từ chối. Kiều Nguyệt Nga về nhà vẽ hình Lục Vân Tiên và tự coi mình là vợ của anh. Trên hành trình, Lục Vân Tiên kết bạn với Hớn Minh, một người nghĩa khí, và đến thăm gia đình Võ Công, nơi hứa gả con gái cho anh. Đến kinh đô, Lục Vân Tiên gặp những kẻ ganh ghét như Trịnh Hâm và Bùi Kiệm. Khi chuẩn bị thi, anh bị tin mẹ mất làm mù mắt và bị Trịnh Hâm hãm hại. May mắn được cứu bởi gia đình ông Ngư, Lục Vân Tiên trở về chịu tang mẹ và tiếp tục hành trình. Khi đến nhà Võ Công, anh phát hiện ra gia đình Võ Công đã phản bội và đã bỏ anh vào hang cho hổ ăn. Kiều Nguyệt Nga bị ép gả cho thái sư, nàng tự tử để thoát khỏi số phận. Sau đó, nàng được Phật Bà Quan Âm cứu và đưa đến nhà Bùi Kiệm. Lục Vân Tiên, nhờ thuốc tiên, phục hồi thị lực và đỗ trạng nguyên. Anh được giao nhiệm vụ dẹp giặc Ô Qua, đánh bại quân địch, và cuối cùng đoàn tụ với Kiều Nguyệt Nga. Họ sống hạnh phúc bên nhau sau khi mọi việc được giải quyết.

6. Làng (Kim Lân)

Truyện miêu tả tình yêu quê hương và lòng yêu nước của người nông dân Việt Nam trong giai đoạn đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Nhân vật chính, ông Hai, là một nông dân ở Chợ Dầu, yêu quý làng quê của mình. Dù phải di cư lên thị trấn Thắng vì hoàn cảnh gia đình, ông luôn nhớ làng và cảm thấy đau đớn khi nghe tin làng theo giặc. Ông kiên định ủng hộ cách mạng và cụ Hồ. Khi làng không theo Tây và vẫn kháng chiến, ông cảm thấy được minh oan dù làng và nhà ông bị đốt. Tình yêu làng của ông Hai đã chuyển hóa thành lòng yêu nước sâu sắc và chân thành.

7. Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)

Truyện mô tả cuộc sống của một chàng trai làm công tác khí tượng và vật lý địa cầu tại đỉnh Yên Sơn cao 2600m. Một lần, anh gặp gỡ ngắn ngủi với ông họa sĩ sắp về hưu, bác tài xế, và cô kỹ sư mới ra trường. Những cuộc trò chuyện vui vẻ giúp anh thanh niên chia sẻ về công việc của mình và sự cống hiến thầm lặng của những người lao động khác cho đất nước.

8. Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng).

Ông Sáu, một cán bộ kháng chiến, đã phải xa gia đình từ khi con gái Thu còn rất nhỏ. Khi ông trở về sau 8 năm, bé Thu không nhận ra cha mình vì ông có vết sẹo khác biệt so với trong ảnh. Dù ông Sáu rất yêu thương và cố gắng thuyết phục, bé Thu vẫn không nhận cha cho đến khi bà ngoại giải thích. Ông Sáu quyết tâm làm một chiếc lược ngà để tặng con trước khi phải trở lại chiến khu. Trong một trận càn, ông hy sinh và kịp gửi chiếc lược cho bác Ba, nhờ chuyển cho con gái.

9. Cố hương (người kể chuyện xưng tôi)

Kể về chuyến trở về quê lần cuối của nhân vật tôi trước khi dọn nhà đi nơi khác. Nhân vật cảm thấy đau lòng khi chứng kiến sự biến đổi khủng khiếp của quê hương, đặc biệt là sự suy sụp của Nhuận Thổ, bạn thân từ thuở nhỏ. Qua đó, người kể chuyện phản ánh những vấn đề bức xúc trong xã hội Trung Hoa trì trệ lúc bấy giờ.

10. Những đứa trẻ (Thạch Lam)

Câu chuyện kể về ba đứa trẻ và Aliosa, những người bạn nhỏ này thường xuyên chơi đùa cùng nhau và tìm niềm an ủi qua những câu chuyện vui buồn mà họ kể cho nhau.

11. Bến quê (Nguyễn Minh Châu)

Nhĩ, nhân vật chính, dù đã đi khắp thế giới, lại phải nằm gắn chặt trên giường bệnh vì căn bệnh nan y, không thể tự cử động dù chỉ một chút. Nhĩ khao khát được đặt chân lên bờ bên kia sông và từ đó, nhân vật trải nghiệm sự nghịch lý sâu sắc của cuộc đời.

12. Những ngôi sao xa xôi (Lê Mytour)

Kể về cuộc sống của ba cô gái thanh niên xung phong thuộc tổ trinh sát mặt đường, gồm Phương Định, Nho và chị Thao. Họ là những ngôi sao sáng lấp lánh trên con đường Trường Sơn trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Với ánh sáng dịu dàng và quyến rũ như sương núi, họ trở thành biểu tượng rực rỡ của phẩm chất cách mạng và tinh thần dũng cảm.

13. Bố của Xi-mông (Guy-de-Maupassant)

Truyện mở đầu với sự tuyệt vọng của Xi-mông khi bị trêu chọc. Tiếp theo, câu chuyện diễn ra khi Xi-mông gặp người cha trong tương lai của mình. Bác Phi-líp đưa Xi-mông về nhà và trở thành người bố mới của em. Xi-mông rất vui mừng và cuối cùng hạnh phúc thông báo rằng mình đã có bố là Phi-líp.

14. Con chó Bấc (Jack London)

Tác phẩm kể về Bấc, con chó duy nhất được đưa lên vùng Bắc Cực để kéo xe trượt tuyết cho các thợ đào vàng. Sự sống của nó, dù tốt hay xấu, tùy thuộc vào tay chủ. Bấc từng phải chịu đựng sự tàn nhẫn của nhiều thợ đào vàng độc ác. Duy chỉ có Thooc-tơn, người yêu quý động vật, đã đối xử tốt với Bấc. Sau cái chết của Thooc-tơn, Bấc rời xa cuộc sống hiện tại để theo tiếng gọi của thiên nhiên hoang dã.

15. Bắc Sơn (Nguyễn Huy Tưởng)

Câu chuyện diễn ra tại vùng nông thôn Vũ Lăng, nơi phong trào khởi nghĩa bắt đầu bùng nổ. Người dân nhiệt tình tham gia mít tinh và hỗ trợ cách mạng, nhiều quan lại và lính Tây bị tiêu diệt. Gia đình cụ Phương có con trai Sáng tham gia tích cực, trong khi bà cụ Phương, con gái Thơm và chàng rể Ngọc lại tỏ ra thờ ơ và lo sợ. Trung ương đã cử giáo Thái về lãnh đạo, định hướng phong trào cho dân Vũ Lăng. Ngọc, tay sai của giặc, dẫn lính Tây đi tìm anh Thái và Cửu, một cán bộ cách mạng người Tày. Cuối cùng, Ngọc bị tiêu diệt, cuộc càn quét của giặc thất bại, Thái và Cửu cứu chữa Thơm.

16. Đồng chí (Chính Hữu)

Bài thơ mô tả cuộc sống và chiến đấu gian khổ của những người lính cụ Hồ trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Họ đến từ những vùng quê nghèo, rời bỏ cuộc sống yên bình để dấn thân vào cách mạng, tham gia cuộc kháng chiến giải phóng đất nước.

17. Mùa xuân nhỏ nhỏ (Thanh Hải)

Nói về vẻ đẹp của mùa xuân qua những hình ảnh và màu sắc hài hòa, sống động, cùng với cảm xúc của tác giả trước cảnh sắc xuân của đất nước. Mỗi người hãy góp phần làm đẹp cho mùa xuân quốc gia bằng tất cả những gì tốt đẹp và tinh túy nhất, dù chỉ là những điều nhỏ bé.

18. Bàn về đọc sách (Chu Quang Tiềm)

Khám phá tầm quan trọng của việc đọc sách trong việc mở rộng tri thức và xây dựng giá trị cá nhân. Bài viết chỉ ra các phương pháp đọc sách hiệu quả để tận dụng tối đa giá trị từ những cuốn sách cho các thế hệ độc giả.

19. Chuẩn bị hành trang về thế kỉ mới (Vũ Khoan)

Bài viết này mang tính thời đại, đặc biệt đối với thế hệ trẻ Việt Nam trong bối cảnh lịch sử hiện tại. Nội dung thảo luận một cách thẳng thắn về các điểm mạnh và điểm yếu của con người Việt Nam.

20. Rô bin xơn ngoài đảo hoang (Đi phô)

Rô bin xơn, một thanh niên mạnh mẽ và gan dạ, luôn tìm kiếm những cuộc phiêu lưu mới và thích khám phá những vùng đất chưa biết. Sau khi rời khỏi tàu tại cảng Hơn và theo bạn đến Luân Đôn, tàu của chàng gặp nạn và đắm tại Yac mao. Không chịu khuất phục trước hiểm nguy, Rô bin xơn đã sống sót bằng cách săn bắn, trồng trọt và nuôi dê để duy trì cuộc sống trên đảo hoang.

21. Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh (Phạm Đình Hổ)

Chúa Trịnh Sâm, sau khi dẹp yên các cuộc khởi nghĩa nông dân, dần trở nên sa đọa và sống buông thả. Ông ta đam mê xây dựng các cung điện và đền đài để thỏa mãn sở thích cá nhân, mỗi lần ra ngoài đều có binh lính và người hầu đi cùng. Các công trình của Trịnh Sâm tốn kém nhiều tiền bạc của nhân dân, ông còn thích sưu tầm của ngon vật lạ và đi cướp vào ban đêm, những ai từ chối sẽ bị phá hoại.

22. Tôi và chúng ta (Lưu Quang Vũ)

Cuộc xung đột căng thẳng giữa những người dám đột phá, đổi mới vì lợi ích chung như Hoàng Việt và Thanh, với những cá nhân bảo thủ, bám chặt vào những quy tắc đã trở nên lạc hậu và cứng nhắc.