Chắc hẳn không ai trong chúng ta chưa từng nghe đến món ăn 'nem chả công phượng'. Đây là một món ăn có lịch sử truyền thống lâu đời và được yêu thích trong các bữa tiệc hoàng gia xưa.
Với thiết kế tinh tế và công phu trong chế biến, món ăn này chắc chắn sẽ gây ấn tượng mạnh mẽ từ cái nhìn đầu tiên.
Ngày nay, trong bối cảnh cuộc sống hiện đại, nhiều món ăn truyền thống dần mất đi sức hút của mình. Tuy nhiên, 'nem chả công phượng' vẫn giữ được vị thế và thường xuất hiện trong các dịp đặc biệt của người Việt.
1. Nem chả công phượng là gì?
Được chế biến từ nhiều nguyên liệu khác nhau, và thông qua sự khéo léo của các đầu bếp, món ăn này đã trở thành một biểu tượng của sự công phu, với hình dáng giống như một chú phượng hoàng với đôi cánh vươn rộng.

Sử dụng đủ loại rau củ màu mỹ như cà rốt, cà chua, ớt để trang trí cho các phần phụ của món ăn, như đầu, mào, mỏ của chim phượng.
Phần chính của món ăn (thân chim phượng) được làm chủ yếu từ nem, được xắt thành các miếng hình tròn xếp theo hình dạng đuôi của chim phượng.
Thường thì nem được làm từ phần da và thịt của các loài gia súc hoặc gia cầm, sau đó được chế biến sạch sẽ và gia vị, sau đó lên men vi sinh vật để sử dụng.
Theo truyền thống, món ăn này đã tồn tại từ thời nhà Nguyễn và có nguồn gốc từ các triều đại Trung Hoa. Có nhiều nhà sử học tin rằng đây là một món ăn gốc Trung, đã được điều chỉnh bởi các đầu bếp thời Nguyễn.
Ban đầu món ăn này được phát triển từ phía Tây Nam Trung Hoa, từ da và thịt của con công trống. Theo truyền thống, món ăn này được cho là có thể loại bỏ các chất độc trong cơ thể, tốt cho sức khỏe và giàu dinh dưỡng, được các vị vua yêu thích và sử dụng.
Chó là một loài động vật chạy rất nhanh và khó bắt, cần một cặp công trống, mái để dụ bắt.
Sau khi bắt được, ta cắt tiết sau đó nhổ lông sống.
Cách làm:
Bước 1: Rửa sạch lông và lấy hết phần nội tạng bên trong, chỉ để lại thịt và loại bỏ da. Rồi rửa sạch với muối trắng để loại bỏ mùi.
Bước 2: Xay thịt và thêm gia vị như mắm, tiêu, dầu, mật ong hoặc đường trắng. Trộn thịt với mỡ gà theo tỷ lệ 5 phần thịt cho 1 phần mỡ gà.
Bước 3: Dùng tay nặn thành từng viên và cho vào nồi nấu chín. Sau đó lấy ra và xiên chả thành từng xiên. Để ráo mỡ và trang trí lên đĩa.
Khi ăn, có thể chấm với xì dầu để tăng thêm hương vị.
Trong quá trình chế biến, cần tuân theo một số nguyên tắc sau để đảm bảo chất lượng và hương vị của món ăn:
- Chỉ sử dụng phần thịt và rửa sạch trước khi làm khô. Sau đó, quết mỡ gà đều lên miếng thịt.
- Khi quết gia vị, cần chú ý đến độ ẩm và lượng nước để không làm giảm hương vị của món ăn.
- Khi gói, cần bảo đảm chặt tay để tránh việc khi cắt chả dò dễ bị vỡ, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và hương vị.
- Trong quá trình quết thịt, cần đập liên tục chả vào lòng cối để tạo độ kết dính, khi ăn sẽ thấy chả dòn hơn.
2. Lý do vì sao món này được gọi là nem công chả phượng?
Món ăn này được gọi là 'nem công chả phượng' với cái tên tráng lệ bởi nhiều lý do:
- Đầu tiên, xuất phát từ bối cảnh lịch sử. Đây là món ăn từ thời phong kiến, phục vụ cho nhà vua, vì thế cần có một cái tên độc đáo, phản ánh phong cách hoàng gia.
- Thứ hai, nguyên liệu chính của món ăn là thịt của chim công và chim phượng, chế biến thành nem hoặc chả, do đó được gọi là 'nem công chả phượng'.
Món ăn không chỉ đẹp mắt mà còn rất bổ dưỡng, thể hiện sự xa hoa của vua chúa thời xưa. Nó mang trong mình cả ý nghĩa lịch sử và văn hóa ẩm thực.
3. Nguồn gốc của món ăn:
Nem chua là một món đặc sản của vùng đất Thanh Hóa. Trong quá trình chế biến, nhờ sự kết hợp của các gia vị như ớt, tỏi, tiêu có tính nóng, và điều kiện nhiệt độ thích hợp, chất vi sinh tự nhiên sẽ làm 'chín' món ăn.

Cách làm nem công ngày xưa giống như nem chua ngày nay. Chỉ khác là nguyên liệu chính là thịt công thay vì thịt lợn hoặc bò.
Thịt công được biết đến với tác dụng giải độc tốt và là loài quý hiếm, vì thế món này chỉ dành cho giới quý tộc, hoàng gia.
Vì chỉ dành riêng cho vua chúa, nên khi bắt được chim phượng hoặc công, dân phải giao cho nhà vua. Nếu tự ý sử dụng sẽ bị xử phạt nặng.
Mặc dù đã trải qua nhiều biến cố lịch sử, món 'nem công chả phượng' vẫn được gìn giữ và phát triển, trở thành món truyền thống. Trong các dịp lễ tết, nhiều gia đình vẫn làm món này để dâng lên ông bà tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo và cầu cho gia đình hạnh phúc, bình an.