Khám sức khỏe tiết niệu: Tại sao cần và khi nào cần thực hiện?

1. Danh sách các cơ quan cần được kiểm tra trong hệ tiết niệu

Cấu trúc cơ bản của hệ tiết niệu:

Mỗi người thường có 2 thận nằm ở phía sau bên trái và bên phải của cột sống. Tuy nhiên, có những trường hợp đặc biệt, người ta có thể có 3 thận hoặc chỉ có một thận hoạt động, hoặc thận có thể nằm ở vị trí không bình thường trong bụng.

2 ống niệu quản xuất phát từ 2 thận chạy dọc theo hai bên cột sống, kết thúc ở bàng quang để dẫn nước tiểu ra ngoài. Ở nam giới, tuyến tiền liệt bao quanh bàng quang, nên nước tiểu cũng đi qua khu vực này. Trong quá trình khám sức khỏe tiết niệu, bác sĩ thường kiểm tra theo thứ tự từ thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo và cũng kiểm tra tuyến tiền liệt đối với nam giới.

Cấu trúc của hệ tiết niệu

1.1. Kiểm tra thận

Bác sĩ cần quan sát xem có biểu hiện sưng phồng ở vùng hố thắt lưng không hoặc có vùng u lớn nào xuất hiện ở bụng không. Sau đó, bệnh nhân được yêu cầu nằm xuống giường để bác sĩ thực hiện các tư thế kiểm tra thận.

• Người bệnh nằm sấp, duỗi thẳng 2 chân: người bệnh thả lỏng bụng và thở đều. Bác sĩ đặt một tay ấn sâu vào vùng hố thắt lưng và tay còn lại đặt lên bụng, ép sát hai tay lại với nhau để kiểm tra xem có khối u nào hay không. Trong quá trình kiểm tra, bác sĩ sẽ quan sát phản ứng đau của người bệnh;

• Người bệnh duỗi thẳng 1 chân, nằm nghiêng về một bên. Khi kiểm tra thận bên trái, bệnh nhân nằm nghiêng sang phải và ngược lại. Bác sĩ ngồi ở phía sau bệnh nhân, tay phải đặt trên bụng và tay trái đặt ở hố thắt lưng, ngón trỏ đặt cách xương sườn thứ 10 khoảng 2 đốt ngón tay. Bệnh nhân hít sâu và bác sĩ bắt đầu kiểm tra thận.

Hãy sử dụng gối để nâng cao phần mạn sườn phía trên của người bệnh, giúp quá trình kiểm tra dễ dàng hơn, đặc biệt đối với những trường hợp thận dị chỗ hoặc có khối u lớn.

1.2. Kiểm tra bàng quang

Cầu bàng quang thường có hình tròn, giống như một quả cầu nằm ở phía trên của xương mu. Ở những người bình thường không có cầu bàng quang, không thể cảm nhận được bàng quang, trong khi những bệnh nhân có vấn đề về ứ đọng nước tiểu tại bàng quang sẽ có thể cảm nhận được cầu bàng quang trong quá trình kiểm tra sức khỏe.

Các bước kiểm tra bàng quang:

• Quan sát vùng hạ vị của người bệnh, nếu có cầu bàng quang thì sẽ thấy một khối u lớn nổi lên;

• Khi gõ, sẽ nghe thấy một vùng đục lên, hình tròn;

• Kiểm tra bằng cách sờ nắn để xác định xem có khối u không di chuyển, căng và tròn nhẵn;

• Khi tiến hành thông tiểu, nếu có cầu bàng quang thì khối u sẽ xẹp ngay lập tức. Phương pháp này giúp phân biệt cầu bàng quang với các loại khối u khác. Trong trường hợp bệnh nhân bị sỏi bàng quang, khi sử dụng ống kim để thông tiểu, sẽ nghe thấy âm thanh lạch cạch;

• Kiểm tra niệu đạo - âm đạo: có thể sờ được khối u nhẵn và tròn căng, khác với khối u ở vùng tiểu khung. Kiểm tra âm đạo còn giúp phát hiện lỗ rò giữa bàng quang - niệu đạo - âm đạo.

Khám sức khỏe tiết niệu giúp phát hiện các vấn đề bệnh lý trong hệ tiết niệu

1.3. Kiểm tra niệu đạo

• Ở nam giới: lộn bao quy đầu để kiểm tra, nếu bình thường thì sẽ không có dịch tiết nào chảy ra;

• Ở nữ giới: vạch môi âm đạo để quan sát phía bên trong, âm đạo nằm ở phía dưới còn lỗ niệu đạo nằm ở phía trên. Kiểm tra niệu đạo giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường như chảy dịch, loét, viêm nhiễm,...

1.4. Kiểm tra tiền liệt tuyến ở nam giới

Trong quá trình kiểm tra trực tràng, có thể kiểm tra luôn tiền liệt tuyến. Cơ quan này bao quanh niệu đạo và nằm xung quanh cổ bàng quang. Trong tình trạng bình thường, sẽ khó sờ thấy hoặc chỉ sờ được một ít tiền liệt tuyến. Trong trường hợp phát hiện tiền liệt tuyến phình to lên bất thường, có thể là do:

• Viêm tiền liệt tuyến: sờ thấy mềm, phình to và rất đau. Có thể thấy có mủ khi kiểm tra trực tràng. Bác sĩ sẽ cần lấy mẫu mủ để kiểm tra vi khuẩn. Người bị viêm tiền liệt tuyến cũng có thể mắc viêm bàng quang;

• Ung thư tiền liệt tuyến: sờ thấy tuyến tiền liệt rất cứng và phình to, thậm chí có thể sờ được khối u cứng và lồi lên. Tuyến tiền liệt có thể bị phình lên một hoặc cả hai thùy.

2. Kiểm tra sức khỏe toàn diện

Ngoài việc kiểm tra các cơ quan đã nêu, bệnh nhân khi kiểm tra tiết niệu cũng sẽ được kiểm tra huyết áp, nhịp tim, đáy mắt, xét nghiệm máu,... và sử dụng các trang thiết bị hiện đại trong kiểm tra lâm sàng. Cụ thể như:

• Xét nghiệm nước tiểu: giúp phát hiện tế bào hồng cầu, tế bào bạch cầu hoặc vi khuẩn gây bệnh trong mẫu nước tiểu của bệnh nhân, từ đó hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý có thể gặp phải ở hệ tiết niệu;

• Nội soi bàng quang: cung cấp hình ảnh trực tiếp, chân thực bên trong niệu đạo và ống bàng quang để đánh giá cấu trúc, tình trạng bệnh lý tại các cơ quan này;

• Chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, MRI, CT trong trường hợp bệnh nhân gặp phải nhiễm trùng.

3. Khi nào nên khám tiết niệu?

Nếu có các triệu chứng sau, nên đi khám tiết niệu ngay:

• Thay đổi thói quen đi tiểu: tiểu ra máu, nước tiểu đục, kèm mủ, đau mỗi lần tiểu;

• Đau khi giao hợp;

• Các triệu chứng khác: sốt, đau lưng, đau ở vùng hạ sườn, nôn mửa, khó tập trung, mệt mỏi,...

Để quá trình khám được thoải mái và kết quả chính xác, trước khi khám bạn nên:

• Tránh căng thẳng và lo lắng, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa;

• Tránh ăn đồ nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, đồ uống có gas, đồ uống có cồn, chất kích thích,...;

• Mang theo hồ sơ y tế trước đó hoặc đơn thuốc đang sử dụng (nếu có);

• Đối với một số loại siêu âm và xét nghiệm, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân nhịn ăn hoặc không đi tiểu để làm căng bàng quang.

Khi phát hiện dấu hiệu lạ ở hệ tiết niệu, hãy đi khám ngay

Trên đây là những thông tin cơ bản về quá trình khám tiết niệu có thể hữu ích cho bạn. Bệnh nhân cần thực hiện thăm khám tại các cơ sở uy tín và đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường nêu trên.

Chuyên khoa Tiết niệu - Bệnh viện Đa khoa Mytour là địa chỉ đáng tin cậy được đánh giá cao bởi nhiều người khi đến khám và điều trị tại đây. Không chỉ có đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, Chuyên khoa Tiết niệu Mytour còn được trang bị các thiết bị hiện đại hỗ trợ cho quá trình thăm khám, giúp đưa ra chẩn đoán chính xác và nhanh chóng hơn.