Khi con người và đàn cá chia sẻ số phận gene và được đưa lên trạm vũ trụ trong một tháng, điều gì xảy ra với chúng?

Sau một tháng lên trạm vũ trụ, đàn cá đã bắt đầu hiện ra những phản ứng không thường.

Hành động đặc biệt của đàn cá

Vào ngày 25 tháng 4 năm 2024, Trung Quốc đã phóng tàu vũ trụ Thần Châu-18 với 3 phi hành gia và một đàn cá gồm 4 con cá ngựa vằn cùng 4 gram tảo lên trạm vũ trụ. Chúng được nuôi trong một bể nước trên trạm.

Theo thông tin từ trang Phys, việc đưa con cá ngựa vằn lên không gian nhằm mục đích nghiên cứu sự phát triển của động vật có xương sống trong môi trường vi trọng lực. Dự án này được khởi xướng bởi Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS) và nhằm mục đích nghiên cứu tác động của trọng lực và hệ sinh thái bị giới hạn đối với sự phát triển và hành vi của động vật có xương sống.

Trạm vũ trụ Thiên Cung quay quanh Trái đất ở độ cao từ 340 đến 450 mm, tương đương với độ cao của quỹ đạo của Trạm vũ trụ Quốc tế (ISS).

Theo chia sẻ từ trang Space, các phi hành gia đã ghi nhận những hành vi không bình thường của đàn cá ngựa vằn trên trạm vũ trụ Thiên Cung như bơi ngược và quay vòng, nhưng chúng vẫn giữ được sức khỏe. Điều này cho thấy tác động của trọng lực đối với nhận thức về không gian của chúng. Các phi hành gia đã thành công thu thập mẫu nước hai lần và thay thế hộp thức ăn cho cá một lần.

Đánh dấu của loài cá trong việc giải mã ý nghĩa sinh học của du hành vũ trụ

Tại sao chuyên gia chọn cá ngựa vằn để nghiên cứu ngoài không gian?

Cá ngựa vằn, còn được gọi là cá sọc ngựa (tên khoa học: Danio rerio), là một loài cá nước ngọt thuộc họ Cá chép, bộ Cá chép. Xuất xứ từ Nam Á, đây là loài cá cảnh phổ biến, thường được bán dưới tên thương mại là cá ngựa vằn danio (và do đó thường được gọi là 'cá nhiệt đới' mặc dù thực tế là cá nhiệt đới và cận nhiệt đới).

Cá ngựa vằn được đặt tên vì có năm sọc ngang, với màu xanh lam ở thân, gợi nhớ đến các sọc của ngựa vằn, kéo dài từ thân đến vây đuôi. Hình dạng của nó hình trụ chính và bị nén về phía bên, với miệng hướng lên trên. Cá đực có màu xanh sọc vàng; cá cái có bụng lớn hơn, màu trắng với sọc bạc. Cá cái trưởng thành có một nhú sinh dục nhỏ ở phía trước gốc vây hậu môn.

Cá ngựa vằn có thể dài đến 4–5 cm, mặc dù thường dài từ 1,8–3,7 cm trong tự nhiên với một số biến thể tùy thuộc vào vị trí. Tuổi thọ của chúng trong điều kiện nuôi nhốt là khoảng hai đến ba năm, mặc dù trong điều kiện lý tưởng, thời gian này có thể kéo dài hơn năm năm.

Cá ngựa vằn thường sinh sống chủ yếu ở Pakistan, Ấn Độ, Bangladesh, Nepal và Bhutan. Chúng thích sống ở nơi có nước chảy nhẹ đến trung bình, từ suối nhỏ đến ao lớn, vùng nước đọng và đầm lầy. Thường có cỏ dại và cây bụi ven bờ, và đáy nước là cát, bùn hoặc đất sét, thường kết hợp với rêu hoặc đá.

Trong các nghiên cứu về môi trường sống của cá ngựa vằn ở hầu hết khu vực phân bố ở Bangladesh và Ấn Độ, nước thường có độ pH gần trung tính đến hơi cơ bản, và nhiệt độ nước dao động từ 16,5 đến 34 °C. Một số nơi sống bất thường với nhiệt độ lạnh chỉ 12,3 °C và nhiệt độ nóng khác lạ lùng lên đến 38,6 °C, nhưng cá vẫn sống khỏe mạnh. Nhiệt độ lạnh bất thường đó là ở một trong những vị trí cá ngựa vằn cao nhất được biết đến, nằm ở độ cao 1.576 m trên mực nước biển, mặc dù chúng đã được ghi nhận cao nhất là 1.795 m.

Đây không phải là lần đầu tiên cá ngựa vằn được mang lên vũ trụ. Kể từ năm 2012, một dự án nghiên cứu của Nhật Bản đã đưa cả cá medaka và cá ngựa vằn lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) để tìm hiểu môi trường sống của chúng.

Năm 1976, cá ngựa vằn cũng đã từng được gửi lên Trạm Vũ trụ Salyut 5 của Liên Xô.

Cá ngựa vằn được chọn làm vật liệu thí nghiệm chính bởi chúng có độ tương đồng về gen với con người. Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho biết, cá ngựa vằn có chu kỳ sinh sản và phát triển ngắn. Trứng của chúng cũng trong suốt, giúp cho việc nghiên cứu chúng trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn nhiều.

Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), khoảng 70% gen của con người tương đồng với gen của cá ngựa vằn. Điều này cung cấp hiểu biết sâu sắc về sức khỏe con người. Đặc biệt, trong những nhiệm vụ dài ngày ở ngoài vũ trụ, việc hiểu biết về yếu tố sinh học của du hành vũ trụ là cực kỳ quan trọng.

*Tham khảo: Phys, Space