Buzz
-(1).png)
Chuyển ngữ từ bài viết “Khi Bạn Là Kẻ Thù Tệ Nhất Của Chính Mình” được đăng trên blog cá nhân của tác giả Mark Manson.
Triết gia người Pháp Blaise Pascal từng viết, “tất cả những vấn đề của con người bắt nguồn từ việc họ không thể ngồi một mình trong căn phòng”. Đó là một tuyên bố đơn giản nhưng sâu sắc về bản chất của sự cô đơn, tự nhận thức và khả năng vô hạn của chúng ta trong việc tự gây ra những rắc rối cho chính mình.
Hãy thử ngồi một mình trong một căn phòng yên tĩnh - không TV, không điện thoại, không âm nhạc hay trò chơi. Không hát, nhảy múa, tập thể dục hoặc làm bất cứ việc gì khác. Chỉ làm một mình và đối diện với ý thức của bạn.
Nỗi Sợ của Việc Ngồi Một Mình Trong Phòng
Việc này dường như rất đơn giản, nhưng tại sao lại khó thực hiện (và khó chịu) như vậy?
Theo Pascal, con người luôn khao khát những kích thích từ bên ngoài, điều này khiến chúng ta thực hiện nhiều hành động ngu ngốc và nguy hiểm đối với chính bản thân và người khác.
Tuy nhiên, có một giải thích sâu xa hơn về bản chất con người. Mỗi người trong chúng ta đều không thích một số khía cạnh của suy nghĩ và cảm xúc của chính mình. Đó là lý do tại sao chúng ta cần điều gì đó từ bên ngoài để làm rối bản thân, để không phải đối mặt với những góc khuất của chính mình.
Việc ngồi yên đối diện với tâm trí của chính mình không dễ dàng chút nào. | Nguồn: Unsplash
Bản thân việc phủ nhận hoặc bác bỏ thế giới nội tâm, làm bạn càng phải tìm kiếm những kích thích từ bên ngoài để làm cho tâm trí bận rộn hơn. Điều này thường dẫn đến những hành vi tự hủy như hút thuốc, nghiện rượu hoặc đua xe.
Trong cuộc thí nghiệm, một số người đã chọn chịu đau điện giật hơn là đối mặt với nỗi đau tinh thần. Điều này thực sự gây bất ngờ.
Làm thế nào để duy trì sự tự nhận thức mà không vượt quá ranh giới?
Tồn tại một ranh giới mảnh mai giữa tự nhận thức lành mạnh và tự ý thức.
Tự nhận thức đơn giản là khả năng chú ý và ghi nhận những gì đang diễn ra trong tâm trí. Bạn nhận ra cảm xúc của mình và suy nghĩ của mình.
Hãy tưởng tượng tự nhận thức như bạn ngồi trên ghế đá và quan sát cuộc sống xung quanh. Bạn là tâm trí, còn mọi thứ xung quanh là suy nghĩ và cảm xúc.
Khi chiếc ghế trở thành biểu tượng cho tâm trí, thì dòng người đi qua trở thành biểu hiện của suy nghĩ và cảm xúc của bạn. | Nguồn: Unsplash
Đôi khi, chúng ta gặp những cảnh tồi tệ trong “công viên tâm hồn”: rác rưởi khắp nơi, tiếng la hét của trẻ con hay một người nghiện lục lọi trong thùng rác. Đây là lúc chúng ta bắt đầu tự ý thức - đó là sự phán xét về những gì đang xảy ra trong tâm trí của chúng ta. Chẳng hạn, nhận ra rằng chúng ta dễ cáu kỉnh vào sáng thứ Hai là tự nhận thức, nhưng tự ý thức lại là khi tự cho mình là kẻ khốn nạn vì cáu kỉnh.
Nếu tự nhận thức chỉ đơn giản là ngồi trên ghế quan sát những cảnh tồi tệ trong “công viên tâm hồn”, thì tự ý thức là chúng ta cố gắng ngăn chặn chúng. Nhưng trong thực tế, tự ý thức lại khiến ta lo lắng hơn. Bởi nó cố gắng kiểm soát cuộc sống nội tâm của chúng ta theo những tiêu chuẩn nào đó được đặt ra từ bên ngoài.
Chúng ta thường phán xét sự tức giận của mình vì thế giới mong muốn chúng ta luôn hạnh phúc. Chúng ta phán xét sự nóng nảy của mình vì thế giới mong muốn chúng ta kiên nhẫn. Chúng ta cũng tự đặt câu hỏi về sự bất an của mình, vì ta tin rằng thế giới muốn ta tự tin.
Theo lời dạy của Đức Phật, lòng căm ghét tương tự như việc uống thuốc độc mong muốn kẻ thù sẽ chết. Sự tự ý thức ở mức độ quá đà cũng tương tự như tự tử tưởng rằng những vết thương đó khiến bạn trở nên đáng yêu hơn trong mắt người khác.
Để kiềm chế sự tự ý thức, chúng ta cần phải tự nhận thức nhiều hơn. Quay lại ví dụ về sáng thứ Hai, khi nhận ra suy nghĩ mình là kẻ tồi tệ, bạn hãy “ngồi” lại trên ghế đá tâm trí và không làm gì cả, chỉ đơn giản là nhìn chúng cho đến khi chúng tự biến mất. Như thế, bạn dần học được cách không phán xét suy nghĩ hay cảm xúc của mình nữa.
Sự nhàm chán có thể dẫn đến… sự sáng tạo?
Điều này chính là một ưu điểm khác của việc… ngồi yên và không làm gì cả.
Lĩnh vực sáng tạo thực sự là nơi mà giả định và thực tế không thể khác biệt hơn. Chúng ta thường nghĩ rằng những người sáng tạo thường hoang dại, bất kỳ và có chút điên rồ. Nhưng thực tế, những người sáng tạo vĩ đại nhất trong lịch sử thường làm việc theo một nguyên tắc, thậm chí có phần “mất trí” trong công việc của họ.
Thường cho rằng, cuộc sống đầy khó khăn và thách thức mới thú vị và sáng tạo. Trên thực tế, sáng tạo bắt nguồn từ việc dành thời gian suy nghĩ và... cảm thấy nhàm chán.
Sáng tạo thực sự đến từ... sự nhàm chán. | Nguồn: Pexels
Vì vậy, muốn tăng cường sáng tạo, chỉ cần tăng năng suất một chút. Điều này đúng với hầu hết những người sáng tạo trong lịch sử nhân loại (xem bài viết này để hiểu thêm). Khi nghiên cứu kỹ, bạn sẽ thấy họ vượt trội so với người cùng thời về số lượng và công sức cho mỗi sản phẩm.
Nếu so sánh với bóng rổ, những người sáng tạo không phải là người ném bóng trúng mục tiêu ngay từ lần đầu. Họ chỉ đơn giản là ném nhiều hơn, nhưng lịch sử đã bỏ qua những cú ném trượt của họ.
