Buzz
Một điều mà tài sản vật lý không gặp phải, nhưng lại phổ biến với tài sản số. Đây là lúc những vấn đề bắt đầu nảy sinh.
Từ giờ, người dùng Steam sẽ nhận được một thông báo mới mỗi khi tiến hành mua game. Khi đến bước thanh toán, họ sẽ thấy dòng chữ: “Việc mua sản phẩm kỹ thuật số sẽ cấp cho bạn quyền sử dụng sản phẩm trên Steam”.
Theo phản hồi của người dùng trên Reddit và các bài viết từ Engadget cùng The Verge, thông báo này đã xuất hiện trên một số tài khoản Steam ở Bắc Mỹ.
Thông báo này sẽ hiển thị khi bạn mua game trên Steam - Ảnh: Reddit.
Nguyên nhân đằng sau sự thay đổi này là gì?
Những người trong ngành không bất ngờ trước quyết định này từ Steam. Từ năm tới, theo luật mới của California, các cửa hàng bán vật phẩm số, như Steam của Valve, sẽ phải thông báo rõ ràng rằng người mua chỉ nhận được quyền sử dụng, chứ không sở hữu phần mềm.
Nói một cách dễ hiểu, các game bạn đã mua trên Steam hay các nền tảng khác như PlayStation Store của Sony hay UbiStore của Ubisoft chỉ là giấy phép cho phép bạn sử dụng và trải nghiệm sản phẩm số trong một khoảng thời gian không xác định. Giấy phép này có thể bị thu hồi bất cứ lúc nào, khiến bạn không thể truy cập hay tải lại game.
Tài sản số mà bạn mua thực ra chỉ là giấy phép sử dụng có thời hạn, không phải là món hàng sở hữu trọn đời - Ảnh minh họa: Hugo Herrera/The Verge.
Vụ việc với Ubisoft và PlayStation là lý do chính dẫn đến quy định mới. Ubisoft đã xóa game The Crew khỏi thư viện người chơi, khiến họ không thể truy cập. Khi Ubisoft dừng hỗ trợ game này, máy chủ của game bị tắt và game bị gỡ khỏi tất cả nền tảng, kể cả tài khoản người chơi.
Tương tự, người dùng PlayStation không thể tiếp tục chơi series Discovery mà họ đã mua. Sony lý giải rằng có vấn đề về các thỏa thuận sở hữu giấy phép nội dung số. Người dùng đột ngột nhận được thông báo rằng nội dung sẽ bị xóa khỏi thư viện vào cuối năm 2023.
Các sự kiện này làm người chơi bất ngờ. Khác với đồ vật vật lý như bàn, ghế mà bạn đã mua, tài sản số có thể bị mất bất cứ lúc nào.
Vậy muốn 'mua đứt' thì phải làm thế nào?
Việc nội dung số biến mất khỏi các nền tảng không phải chuyện mới, nhưng việc các nhà phát hành có thể trực tiếp xóa nội dung mà người dùng đã mua khiến cộng đồng hoang mang. Vì vậy, California chuẩn bị ban hành luật yêu cầu các cửa hàng bán nội dung số phải rõ ràng: người mua chỉ nhận được 'giấy phép sử dụng', chứ không phải sở hữu vật phẩm số thực sự.
Trên Steam, có một số tựa game đã bị gỡ vĩnh viễn khỏi cửa hàng, nhưng vẫn tồn tại trong thư viện của người chơi, chẳng hạn như Max Payne. Tuy nhiên, vì Max Payne chỉ là giấy phép sử dụng, nhà phát triển hoặc phát hành có thể xóa nó bất cứ lúc nào.
Hiện tại, người chơi không thể mua Max Payne 1 trên Steam, chỉ những ai đã sở hữu mới có thể thấy nút "Cài đặt" - Ảnh chụp màn hình.
Mới đây, Rockstar Games đã xóa toàn bộ các phiên bản Grand Theft Auto (GTA) cũ khỏi cửa hàng, thay vào đó là bộ sưu tập ba game GTA 3, Vice City và San Andreas với đồ họa được làm lại. Tương tự, Blizzard cũng đã gỡ bản WarCraft III cũ và thay bằng bản Reforged, nhưng nó bị chỉ trích mạnh mẽ từ cả game thủ và giới chuyên môn.
Rockstar xóa các phiên bản GTA cũ để không làm giảm sự chú ý vào bản làm lại đồ họa - Ảnh: Internet.
Tuy nhiên, vẫn có những nền tảng thực sự bán phần mềm cho người dùng. Chẳng hạn, GOG, nền tảng từ Ba Lan thuộc CD Projekt, công ty đứng sau những bom tấn như The Witcher và Cyberpunk 2077, bán trực tiếp bộ cài game cho người chơi, cho phép họ cài offline các tựa game đã mua. GOG là một trong số ít cửa hàng vẫn bán 'đĩa' cho người chơi.
Vì vậy, khi sử dụng GOG, bạn thực sự sở hữu sản phẩm số mình đã tải về. Khi thanh toán trên GOG, bạn sẽ thấy thông báo: “Việc mua sản phẩm số trên GOG cấp cho bạn Bộ Cài Offline, thứ không thể bị tước mất khỏi bạn”.
Mua game trên GOG giống như việc bạn mua đĩa game ngày xưa - Ảnh: Twitter GOG.
Đạo luật mới từ California sẽ có hiệu lực từ năm 2025, nhưng Steam đã nhanh chóng cập nhật thông báo mới. Các cửa hàng số khác như PlayStation Store, Ubistore hay Epic Games Store cũng sẽ phải theo quy định này trong thời gian tới.
Những hệ lụy trong tương lai
Cộng đồng game thủ toàn cầu đang lo lắng khi nhận ra rằng thư viện phần mềm đồ sộ của mình thực chất chỉ là một tập hợp giấy phép, có thể bị tước bỏ bất cứ lúc nào. Đạo luật mới này cũng làm lộ rõ những bất cập trong việc bảo tồn game. Hiện nay, nhiều phần mềm và game đã hoàn toàn biến mất khỏi internet, chỉ còn sót lại ở những ổ cứng cũ, bị lãng quên.
Lịch sử của các sự kiện lớn luôn được ghi lại trên giấy, và những tác phẩm nghệ thuật vượt thời gian tồn tại cho đến ngày nay là nhờ vào việc được bảo quản cẩn thận. Cũng như vậy, phần mềm và game cần phải được bảo tồn, có thể bằng ổ cứng vật lý hoặc thông qua các server lưu trữ đám mây. Điều này sẽ giúp ngành công nghệ có thể xây dựng một cuốn sách lịch sử riêng, để thế hệ sau hiểu rõ hơn về tiến trình phát triển của xã hội hiện đại.
Việc các nhà phát triển và phát hành có thể trực tiếp xóa sản phẩm khi giấy phép hết hạn sẽ tác động tiêu cực đến công cuộc bảo tồn game, phần mềm và nội dung số, một nỗ lực vẫn còn ở quy mô nhỏ và chưa xứng với tầm ảnh hưởng của ngành công nghệ đối với văn hóa và xã hội.
