Khi nào cần thay đổi van tim? Việc không thay có ảnh hưởng ra sao?

1. Cấu trúc và chức năng của van tim

Cấu trúc của tim người bao gồm:

4 phòng tim:

• 2 buồng tim ở phía trên: là tâm nhĩ trái và tâm nhĩ phải. Hai tâm nhĩ này nhận máu từ các tĩnh mạch và bơm xuống tâm thất tương ứng;

• 2 buồng tim ở phía dưới: là thâm thất phải và tâm thất trái. Chúng bơm máu ra khỏi tim và vào các động mạch.

4 van tim: Mỗi van tim điều chỉnh hướng dòng máu giữa 4 buồng tim và chỉ mở một chiều. Trái tim có tổng cộng 4 van:

• Van 2 lá: ở phía trái tim, kiểm soát dòng máu từ tâm nhĩ trái đến tâm thất trái;

• Van 3 lá: ở phía tim phải, đảm bảo máu từ tâm nhĩ phải đến tâm thất phải;

• Van động mạch chủ: điều phối dòng máu từ tâm thất trái vào động mạch chủ, động mạch chủ là động mạch chính cung cấp máu cho cơ thể;

• Van động mạch phổi: cho phép máu từ tâm thất phải lên động mạch phổi, nơi diễn ra trao đổi oxy của máu.

Cấu trúc của van tim

Để kiểm soát hoạt động của van tim, sự hỗ trợ từ các cơ và dây chằng đặc biệt là không thể thiếu. Chúng giúp tạo sự liên kết giữa van 2 lá và van 3 lá với tâm thất.

2. Khi nào xảy ra tình trạng tổn thương van tim?

Rất lâu về trước, khoảng thế kỷ IX, thấp tim là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nên bệnh về van tim. Hiện tượng này có thể khiến van tim bị viêm, xơ hoá khiến van ngày càng dày hơn, làm cho việc đóng mở van trở nên khó khăn. Tuy nhiên, do môi trường hiện đại và vệ sinh hơn, bệnh van tim đã giảm dần.

Nguyên nhân chính gây bệnh van tim hiện nay là bẩm sinh, không rõ nguyên nhân hoặc liên quan đến các bệnh lý khác về tim mạch. Ví dụ, van tim có thể bị tổn thương do nhồi máu cơ tim, xơ vữa động mạch, nhiễm khuẩn,...

Van tim bị tổn thương gây giảm hiệu suất bơm máu của tim, khiến tim phải làm việc nhiều hơn để cung cấp máu giàu oxy cho cơ thể. Điều này có thể dẫn đến mệt mỏi, khó thở, đau ngực và hiện tượng phù. Khi phát hiện các triệu chứng này, bệnh nhân cần điều trị van tim, sửa chữa hoặc thậm chí là thay van.

3. Khi nào cần phải thay van tim cho bệnh nhân?

Tổn thương van tim bao gồm 2 dạng chính:

• Van tim bị hẹp: van không mở hết, làm hạn chế lượng máu chảy qua van;

• Van tim bị hở: van không đóng kín, dẫn đến dòng máu chảy ngược lại các buồng tim trong quá trình bơm máu.

Ví dụ về tình trạng van tim bị hở

Cả 2 dạng tổn thương thường đi kèm. Nếu bệnh nhân có các triệu chứng như đau ngực, khó thở, mệt mỏi hoặc phù, và sau khi đã dùng thuốc nhưng không thấy hiệu quả, bệnh nhân cần tiến hành nong van, sửa van hoặc thay van tim để tránh biến chứng suy tim có thể xảy ra. Quyết định thời điểm và phương pháp phẫu thuật van tim hoàn toàn phụ thuộc vào chỉ định của bác sĩ.

4. Các biện pháp cải thiện chức năng cho van tim

Sửa chữa hoặc thay van tim phụ thuộc vào tình trạng và mức độ tổn thương mà van tim gặp phải. Bài viết này sẽ đề cập đến 3 kỹ thuật đang được sử dụng để cải thiện chức năng của van tim. Cụ thể như sau:

Nong van tim qua da bằng bóng:

Kỹ thuật này thường được sử dụng khi van 2 lá, van động mạch phổi hoặc van động mạch chủ bị hẹp đơn thuần (không bị hở van hoặc van hở nhẹ), không có cục máu đông trong các buồng tim. Bác sĩ sẽ thực hiện nong van tim qua da bằng bóng để mở rộng các van bị hẹp này.

Phẫu thuật chỉnh sửa van tim:

Khi van bị tổn thương dẫn đến sự dày bờ, co rút hoặc làm sa lá van, làm cho chúng không thể đóng kín (hay còn gọi là van hở), dẫn đến dòng máu bị đẩy ngược trở lại buồng tim, có thể áp dụng phẫu thuật chỉnh sửa van tim.

Phương pháp sửa chữa van 2 lá: loại bỏ phần van thừa, sau đó khâu lại phần còn lại hoặc tái tạo các dây chằng. Phẫu thuật chỉnh sửa van tim có thể giúp bệnh nhân tiếp tục sử dụng van tim của mình, tuy nhiên tỷ lệ van bị hỏng lại cũng khá cao.

Phẫu thuật thay thế van tim:

Thực hiện khi van tim không thể được sửa chữa do đã bị tổn thương quá nhiều, lúc này cần sử dụng van tim nhân tạo để thay thế. Có 2 loại van tim nhân tạo:

• Van sinh học: thường có tuổi thọ ngắn. Sau phẫu thuật cần duy trì uống thuốc chống đông trong vòng 2 tháng;

• Van cơ học: có thể sử dụng trong vài năm đến vài chục năm. Tuy nhiên, bệnh nhân phải sử dụng thuốc chống đông suốt đời.

Hình ảnh của van tim nhân tạo

Dựa vào tuổi và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ sẽ tư vấn về loại van phù hợp.

5. Hậu quả của việc không thay van tim

Van tim đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của trái tim con người. Nếu van tim gặp vấn đề mà không được sửa chữa hoặc thay mới có thể ảnh hưởng đến chức năng của tim. Dần dần sẽ dẫn đến tình trạng suy tim gây rối loạn cho cuộc sống hàng ngày như: khó thở, đau ngực, mệt mỏi, ho đầy căng, phù,... Ngoài ra, do tim phải bơm máu giàu oxy để nuôi sống các bộ phận khác trong cơ thể, nếu chức năng bơm máu bị ảnh hưởng thì cũng sẽ gây ra nhiều vấn đề khác.

Vì vậy, nếu bác sĩ khuyên bạn cần phải thay van tim, hãy tuân thủ theo hướng dẫn một cách chính xác để bảo vệ sức khỏe của tim. Đừng quá lo lắng vì với tiến bộ của y học, những người mắc bệnh tim vẫn có cơ hội sống một cuộc sống bình thường và kéo dài tuổi thọ. Nếu bạn đang điều trị bệnh van tim hoặc các vấn đề về tim mạch, hãy tuân thủ đúng phác đồ điều trị để đạt được kết quả tốt nhất.