Buzz
1. Thời điểm nào chủ nghĩa tư bản chuyển từ mô hình tự do cạnh tranh sang độc quyền?
Câu hỏi: Chủ nghĩa tư bản chuyển từ mô hình tự do cạnh tranh sang độc quyền khi nào?
A. Khi các tổ chức độc quyền bắt đầu xuất hiện
B. Khi giai cấp tư sản nắm quyền ở các quốc gia tư bản
C. Khi các quốc gia tư bản phương Tây hoàn tất quá trình xâm lược thuộc địa
D. Khi các tổ chức độc quyền gia tăng và dần dần kiểm soát toàn bộ nền kinh tế
Đáp án chính xác: D
Chủ nghĩa tư bản chuyển từ mô hình tự do cạnh tranh sang độc quyền khi các tổ chức độc quyền gia tăng và dần dần kiểm soát toàn bộ nền kinh tế.
2. Các câu hỏi liên quan
Câu 1: Một trong những đặc trưng của chủ nghĩa tư bản hiện đại là:
A. Sự xuất hiện của các tổ chức độc quyền
B. Sự hình thành độc quyền nhà nước
C. Thực hiện cuộc cách mạng công nghiệp
D. Sản xuất theo dây chuyền công nghiệp
Đáp án chính xác: B
Bởi vì một trong những đặc trưng của chủ nghĩa tư bản hiện đại là sự xuất hiện của độc quyền nhà nước
Câu 2: Thuật ngữ chủ nghĩa tư bản hiện đại được dùng để chỉ giai đoạn của chủ nghĩa tư bản sau khi:
A. Hoàn tất việc xâm lược các thuộc địa
B. Hoàn thành các cuộc cách mạng tư sản
C. Kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai vào năm 1945
D. Sự xuất hiện của các tổ chức độc quyền
Đáp án chính xác: C
Bởi vì chủ nghĩa tư bản hiện đại được dùng để chỉ giai đoạn của chủ nghĩa tư bản sau khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc vào năm 1945
Câu 3: Sự kiện nào đánh dấu việc chủ nghĩa tư bản chính thức được thiết lập ở châu Âu và Bắc Mỹ?
A. Các quốc gia đã hoàn thành cuộc cách mạng tư sản
B. Giai cấp tư sản giành được chiến thắng và nắm quyền ở nhiều quốc gia
C. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa xuất hiện và phát triển mạnh mẽ
D. Chủ nghĩa tư bản đã mở rộng từ châu Âu sang Bắc Mỹ
Đáp án đúng: B
Sự kiện đánh dấu chủ nghĩa tư bản chính thức được xác lập ở châu Âu và Bắc Mỹ là giai cấp tư sản giành được thắng lợi lên cầm quyền ở nhiều nước
Câu 4: Một trong những biểu hiện sự phát triển của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ đầu thế kỉ XX là:
A. nền sản xuất phát triển dẫn đến sự hình thành các tổ chức lũng đoạn
B. xuất hiện các công trình thủ công sản xuất theo dây chuyền
C. Các quốc gia đạt được độc lập và theo đuổi con đường chủ nghĩa tư bản
D. Cuộc cách mạng khoa học, kỹ thuật và công nghệ diễn ra mạnh mẽ
Đáp án chính xác: A
Một trong những dấu hiệu của sự phát triển chủ nghĩa tư bản vào cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX là sự mở rộng sản xuất dẫn đến việc hình thành các tổ chức độc quyền
Câu 5: Sự kiện nào sau đây liên quan đến việc thiết lập chủ nghĩa tư bản ở Bắc Mỹ vào cuối thế kỉ XIX?
A. Cuộc đấu tranh thống nhất nước Ý và cải cách nông nô tại Nga
B. Cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ
C. Cách mạng tư sản Pháp và cuộc nội chiến ở Mỹ
D. Cách mạng tư sản Anh và cuộc nội chiến ở Mỹ
Đáp án chính xác: A
Sự kiện liên quan đến cuộc đấu tranh thống nhất ở Ý và cải cách nông nô ở Nga gắn liền với sự hình thành của chủ nghĩa tư bản ở Bắc Mỹ vào cuối thế kỷ XIX
Câu 6: Đọc đoạn tư liệu dưới đây và trả lời các câu hỏi:
Trong những năm gần đây, tất cả các vùng đất chưa được chiếm bởi các cường quốc châu Âu và Bắc Mỹ, ngoại trừ Trung Quốc, đều bị chiếm lĩnh. Các nước này hoạt động gấp rút vì nếu không chiếm được phần còn lại, họ có thể không bao giờ có cơ hội và không tham gia vào cuộc khai thác toàn cầu quy mô lớn sắp tới, đặc trưng cho cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Vì lý do đó, toàn bộ châu Âu và châu Mỹ gần đây đã tích cực mở rộng thuộc địa và thực hiện 'chủ nghĩa đế quốc', đặc điểm nổi bật của thời kỳ cuối thế kỷ XIX.
a. Đoạn tư liệu đề cập đến hoạt động nào của chủ nghĩa đế quốc vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX?
b. Tại sao các nước đế quốc lại đẩy mạnh hoạt động này?
Câu trả lời chi tiết:
- Yêu cầu 1: Đoạn tư liệu nêu bật sự gia tăng hoạt động xâm lược thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX
- Yêu cầu 2: Các nước đế quốc tăng cường xâm lược thuộc địa vì thuộc địa mang lại:
- Nền tảng vững chắc cho các nước đế quốc trong các cuộc xung đột và chiến tranh
- Thị trường tiêu thụ và đầu tư hàng hóa, mang lại lợi nhuận lớn
- Nguồn cung cấp nguyên liệu và lao động giá rẻ.
3. Củng cố lý thuyết cần ghi nhớ
Để chuyển từ chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh sang chủ nghĩa tư bản độc quyền, có những nguyên nhân sau:
- Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa trải qua hai giai đoạn: giai đoạn tư bản tự do cạnh tranh và giai đoạn tư bản độc quyền
- Theo nghiên cứu của C. Mác và Ph. Ăngghen về chủ nghĩa tư bản cạnh tranh tự do, họ dự đoán rằng: cạnh tranh tự do sẽ dẫn đến tích tụ và tập trung sản xuất, và khi sự tích tụ này đạt đến mức độ nhất định, nó sẽ phát triển thành độc quyền.
- Bằng cách áp dụng sáng tạo các nguyên lý của chủ nghĩa Mác vào bối cảnh lịch sử mới, V.I. Lenin đã chỉ ra rằng chủ nghĩa tư bản đã bước vào giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền. Ông cũng đã chỉ ra năm đặc điểm cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền để xác định bản chất kinh tế của nó.
Chủ nghĩa tư bản độc quyền xuất hiện vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX do các nguyên nhân chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất nhờ tiến bộ khoa học - kỹ thuật đã thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung sản xuất, tạo ra các xí nghiệp quy mô lớn.
Thứ hai, vào cuối thế kỷ XIX, các thành tựu khoa học - kỹ thuật mới như lò luyện kim Mác tanh và Tô mát đã sản xuất ra gang thép chất lượng cao; hóa chất mới như axit sulfuric H2SO4, thuốc nhuộm đã được phát hiện; máy móc mới như động cơ diesel, máy phát điện, máy tiện, máy phay được phát minh; phương tiện vận tải mới như xe hơi, tàu thủy, xe điện, máy bay và đặc biệt là đường sắt đã phát triển. Những thành tựu này không chỉ tạo ra các ngành sản xuất mới với quy mô lớn mà còn tăng năng suất lao động và khả năng tích lũy tư bản, thúc đẩy sự phát triển sản xuất quy mô lớn.
Thứ ba, trong bối cảnh khoa học - kỹ thuật phát triển, các quy luật kinh tế của chủ nghĩa tư bản như quy luật giá trị thặng dư và quy luật tích lũy ngày càng tác động mạnh mẽ, làm thay đổi cấu trúc kinh tế của xã hội tư bản theo hướng tập trung sản xuất quy mô lớn.
Thứ tư, sự cạnh tranh gay gắt buộc các nhà tư bản phải cải tiến kỹ thuật và mở rộng quy mô tích lũy để giành ưu thế trong cạnh tranh. Cạnh tranh khốc liệt khiến các nhà tư bản nhỏ và vừa phá sản, trong khi các nhà tư bản lớn ngày càng trở nên giàu có với tư bản tập trung và quy mô xí nghiệp ngày càng lớn.
Thứ sáu, sự phát triển của hệ thống tín dụng tư bản chủ nghĩa đã trở thành công cụ quan trọng thúc đẩy quá trình tập trung sản xuất, với việc hình thành các công ty cổ phần, tạo điều kiện cho sự hình thành của các tổ chức độc quyền.
Dựa trên các nguyên nhân trên, Lenin đã khẳng định rằng: Cạnh tranh tự do dẫn đến sự tập trung sản xuất và khi sự tập trung này đạt đến một mức độ nhất định, nó sẽ dẫn đến sự hình thành các độc quyền.
Bài viết trên Mytour đã cung cấp cho bạn đọc thông tin chi tiết về vấn đề: Chủ nghĩa tư bản chuyển từ cạnh tranh tự do sang độc quyền? Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết này.
