Buzz
Một ít nhận xét về tác phẩm kinh điển Bao giờ cho đến tháng Mười của đạo diễn Đặng Nhật Minh, trong sự kiện 'Bây giờ đã đến tháng Mười' tại TP. HCM, do Trigger Film Academy, Storii và Dcine cùng tổ chức.
“Bao giờ cho đến tháng Mười Lúa chín trên cánh đồng giông bão Chúng ta để lại phía sau những ngày dài đợi chờ Những mất mát, hy sinh, và nỗi đau Khi mà bầu trời thu vẫn xanh mãi trên đầu”
Tôi vừa trở về từ buổi công chiếu hiếm hoi của bộ phim điện ảnh Bao giờ cho đến Tháng Mười, trong khuôn khổ chương trình chiếu lại các tác phẩm nổi tiếng của đạo diễn Đặng Nhật Minh, với một cái tên rất hấp dẫn: 'Bây giờ đã đến Tháng Mười', do Trigger Film Academy, Storii và Dcine cùng tổ chức.
Áp phích của sự kiện 'Bây giờ đã đến tháng Mười'
Nếu không đi, tôi đã bỏ lỡ một bộ phim tuyệt vời. Và nếu không viết đôi dòng bây giờ, tôi đã bỏ lỡ một phần quan trọng trong việc phát triển tư duy văn học và nghệ thuật của mình.
Dù không phải là bộ phim tôi kỳ vọng, nhưng nó thật sự 'HAY', và hơn thế nữa, nó vượt xa sự tưởng tượng của tôi. Nó hấp dẫn đến mức, sau nhiều năm không viết bài đánh giá, tôi vẫn cảm thấy bất an, muốn tìm hiểu, muốn biết, và muốn viết về nó.
Câu chữ bắt đầu sống lại trong tôi, và mong muốn được hòa mình vào tác phẩm của đạo diễn Đặng Nhật Minh.
Thật lòng mà nói, tôi đã cố gắng tìm hiểu về sự thành công của Bao giờ cho đến tháng Mười, vì sao nó được nhiều người khen ngợi và công nhận trong và ngoài nước. Từ việc được bình chọn là một trong 18 bộ phim châu Á xuất sắc nhất mọi thời đại của CNN, đến những lời nhận xét tích cực từ các nhà phê bình hàng đầu trong nước.
Nhưng không có...
Bạn cũng có thể nhận ra điều tương tự, khi BTC chương trình 'Bây giờ đã đến tháng Mười' thực hiện một clip phỏng vấn các đạo diễn nổi tiếng tại Việt Nam. Đó là một cấu trúc khen ngợi rất thông thường, cá nhân hóa, mà tôi tin rằng ai cũng có thể nói được, như là rất hay, rất tuyệt vời, là một biểu tượng vĩnh cửu, đã đi cùng tôi suốt cuộc đời, hoặc là người dẫn dắt tôi trong rừng nghệ thuật... Những lời khen ngợi tưởng chừng rất tốt, nhưng thực tế, nó không có cơ sở rõ ràng, không về hình thức, không về nội dung. Bạn nghe khen ngợi xong vẫn không hiểu hình ảnh của Đặng Nhật Minh trong điện ảnh như thế nào? Bạn vẫn chưa hiểu rõ trường phái của ông là gì? Đặng Nhật Minh được đánh giá theo những tiêu chuẩn nào, làm thế nào để tác phẩm điện ảnh của ông trở thành hàng đầu ở Việt Nam cho đến ngày nay? Và có lẽ còn nhiều câu hỏi khác nữa...
Suốt bộ phim, tôi cố gắng tìm lời giải cho câu hỏi: Tại sao điện ảnh của Đặng Nhật Minh được coi là đại diện xuất sắc của điện ảnh Việt Nam?
Dù bản thân tôi không chuyên sâu về điện ảnh, nhưng tôi nghĩ, thôi thì cứ viết đi, có thể sẽ có người hiểu biết hơn để thảo luận, cũng tốt mà phải không?
Một điểm nổi bật nhất đến từ cách bố cục kịch bản mềm dẻo.
Trong thời đại hiện nay, với sự phổ biến của thông tin, việc tiếp cận một số tiêu chuẩn, khung cảnh của ngành điện ảnh thế giới cũng không khó, ví dụ như cách xây dựng phim theo mô hình 3 hồi của Hollywood, các tỉ lệ vàng như 1:3, Fibonacci, và Grid... ví dụ như một cú máy hoàn chỉnh... Tuy nhiên, Bao giờ cho đến tháng Mười không có những yếu tố đặc sắc như vậy, hoặc nói cách khác, về mặt hình thức, phim chỉ là sự mê hoặc, sự đẹp theo góc nhìn của đạo diễn...
Tôi thực sự phải công nhận rằng, tác phẩm này thật xuất sắc, không chỉ về các yếu tố Việt Nam, cách diễn đạt tuần tự, liên tục, mà còn về việc mỗi cảnh, mỗi khung cảnh, đạo diễn cùng biên kịch đã khéo léo xây dựng và mở ra một câu chuyện mới một cách tinh tế. Nó như một viên ngọc quý, luôn mở cửa để dòng nước tuôn tràn qua, đẩy đi những thứ cũ, đón nhận những điều mới, từ đó tạo nên vẻ đẹp không thể nào phai mờ.
Tôi đưa ra một ví dụ như sau:
Khi thầy giáo Khang đến thăm nhà, hỏi thăm Duyên vì ông đã giúp Duyên lên từ sông. Và tự nhiên thầy hỏi về bức ảnh liệt sĩ trên bàn thờ. Ông bố đã chia sẻ về con trai đầu tiên, đã hy sinh trên chiến trường, và con dâu, người sợ tiếng đời người, không dám tiến thêm một bước nữa, dù có người mong thương. Chính ông đã khích lệ (ý nghĩa của cảnh này không cần phải giải thích ở đây), và nhờ cảnh giới thiệu này, khi con dâu lớn quay về, như thể mạch máu đã được kích hoạt ngay lập tức.
Một ví dụ khác:
Khi nhận được thư của 'anh Nam' gửi về, bố anh gọi Hải ra đọc thư cho cả nhà nghe. (Tôi: Hải là ai?)
Kính thưa thầy, đơn vị con sắp hành quân về phía biên giới Tây Nam, con viết vội vài dòng để thăm thầy và gia đình, mong rằng lá thư này sẽ đến kịp ngày giỗ mẹ. Con bận không về được, nên không thể thắp hương trên bàn thờ mẹ, nhưng gia đình con và cháu Tuấn đã làm điều đó. Vừa qua, gia đình vào thăm, được biết tin tức của thầy, con rất mừng, lo cho tuổi già yếu đuối của thầy. Duyên cố gắng chăm sóc thầy thật chu đáo. Dù biết rằng vắng mình, nhà em sẽ cảm thấy khó khăn. Tuấn nhận được quà từ bố chưa? Bố nhớ con lắm. Em phải nghe ông bà, không được làm phiền họ. Khi về, bố sẽ làm cho con một chiếc diều to. Anh chị Long và các cháu có khỏe không? Anh còn công tác ở tỉnh không? Em nghe nói, Hải năm nay sẽ thi vào đại học, không biết đã đỗ chưa?
Vì Tuấn thích diều, mà bố mãi không về, nên có lẽ thầy giáo Khang sẽ làm một chiếc diều cho bé Tuấn...
(Có những chi tiết khác nữa, nhưng sau khi xem, tôi quên hết rồi, cũng chưa có thời gian xem lại nữa, huhuhu!!!)
Hai, một câu truyện đầy những mạch truyện ẩn.
Thực tế là tôi không biết phải dùng từ ngữ nào để diễn đạt ý tưởng này, vì tôi không phải là chuyên gia. Tuy nhiên, tôi hy vọng rằng sau khi đọc xong đoạn này, các bạn sẽ hiểu được ý tưởng mà tôi muốn truyền đạt.
Sau khi xem xong buổi chiếu, em tôi như thường lệ hỏi tôi về cảm nhận của tôi về bộ phim. - Em là một ví dụ điển hình của việc có thể nhận thức được cái đẹp, cái hay, nhưng khó có thể hiểu hết vẻ đẹp của những thứ đã cũ. Em sợ mình sẽ buồn ngủ khi xem phim! Nên em không đi cùng tôi. Nhưng em vẫn muốn biết.
Chi tiết về cánh diều
Tôi do dự với câu chuyện mà tôi muốn kể. Tôi biết rằng tuyến truyện chính có thể dễ dàng tìm thấy trên mạng và không hấp dẫn với giới trẻ hiện nay có nhiều lựa chọn giải trí. Tôi muốn nói về một điều gì đó đặc biệt hơn, riêng biệt hơn. Và tôi nghĩ đến cánh diều. Đây là kiểu cánh diều các bạn ạ. Mặc dù chưa bao giờ thử làm, nhưng tôi nghĩ đó là một con diều khó làm hơn những con diều trong tuổi thơ của tôi.
