Khi thực hiện việc sang cát hoặc bốc mộ, điều gì cần lưu ý?

Trong thực tế hiện nay, quá trình bốc mộ hoặc sang cát mộ cũng như các thủ tục cải táng mộ phần đang là mối quan tâm và lo ngại của nhiều gia đình. Việc lựa chọn phương pháp thích hợp cho ngôi mộ là rất quan trọng và cần phải tuân theo phong thủy để đảm bảo sự an nhàn cho người đã khuất và sự phồn thịnh cho thế hệ sau này. Mộ không chỉ là nơi yên nghỉ cuối cùng của người quá cố mà còn là nơi gắn kết tình thân, kí ức và tâm linh của gia đình. Việc bốc mộ, sang cát hoặc cải táng mộ phần có thể có ảnh hưởng đến tâm hồn của người đã khuất cũng như đời sống của thế hệ sau này, theo quan điểm của nhiều người.

Khi đối mặt với việc sang cát hoặc bốc mộ, chúng ta cần nắm vững những kiến thức quan trọng nào và chú ý đến những gì?

1. Quan sát và kiểm tra mộ phần

Trước khi bắt đầu bốc mộ hoặc sang cát, việc quan sát và kiểm tra mộ phần là vô cùng quan trọng. Chúng ta cần xác định xem mộ đã đủ điều kiện để thực hiện các thủ tục này chưa. Một trong những yếu tố quan trọng cần xem xét là xem mộ đã kết hay chưa, và liệu rằng thịt đã tiêu hết chưa.

Mộ kết là gì?

Trong tình huống mà thịt chưa tiêu hết, có thể do một trong ba nguyên nhân chủ yếu sau đây: phạm trùng, chôn tại đất hiếm khí hoặc người chết mắc các bệnh nặng phải sử dụng nhiều thuốc trị liệu và hóa chất nên khó tiêu. Trong tất cả các trường hợp này, không nên di chuyển hoặc bốc dời ngay mà cần phải chờ đến khi thịt tiêu hết.

Để kiểm tra xem đã đến thời điểm thích hợp để tiến hành cải táng và quy tập mộ, người ta thường sử dụng phương pháp xem bói. Thông thường, gia đình sẽ tham khảo ý kiến của các thầy cúng để chọn ngày giờ tốt lành thông qua các phương pháp như ngoại cảm, cảm xạ, bấm ám độn, cảm nhận trường khí,... từ đó dự đoán được tình trạng của mộ.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể tự kiểm tra bằng cách quan sát. Thông qua việc quan sát bằng mắt thường, ta có thể nhận biết được mộ kết. Mộ kết thường có dấu hiệu như những đoạn cỏ mọc xanh tốt xung quanh, hoặc những cành cây khô gần mộ lại mọc mầm xanh sau một thời gian.

Ví dụ, ở Hà Tĩnh, có một ngôi mộ kết khi con cháu đi thăm mộ và vứt cành hoa cúc ra ven mộ, chỉ sau vài ngày, những cành hoa cúc này đã nảy mầm và phát triển rất tươi tốt. Phương pháp này cũng được người xưa sử dụng để xác định xem có mộ kết hay không.

Một góc nhìn khác, ta có thể quan sát các đá và bia mộ tại khu mộ. Nếu những viên đá và bia mộ đó luôn sạch sẽ, bóng loáng như được lau chùi thường xuyên, thì đó có thể là dấu hiệu của mộ kết. Cần nhớ rằng, trong trường hợp mộ đã kết, không nên di chuyển để tránh gây ra rắc rối cho dòng họ.

Trong trường hợp buộc phải di dời mộ vì lý do không thể kiểm soát được, người ta thường áp dụng các phương pháp của Huyền Môn và Phong Thủy. Quá trình này khá phức tạp và cần phải thực hiện cẩn thận. Màu sắc của kết mộ có thể đa dạng từ xám đến đỏ hay hồng, trong đó màu đỏ được coi là mạnh nhất.

Trong trường hợp mộ chưa tiêu hết thịt phải bốc đi vì một lý do nào đó, cần chú ý đến những điều sau:

Nếu khi đắp lại mộ mà thịt vẫn chưa tiêu hết, cần lắp lại mộ nhưng để một số khe hở cho không khí vào mộ để tiêu hết thịt.

Nếu mộ không phải là kết phát và còn nguyên hình, khi đắp lại cần để một số lỗ thông thoáng từ ván thiên đến nóc mộ để không khí vào mộ. Có thể cắm một số cây tre vào các vị trí này để khi đắp xong, rút tre ra và cho không khí vào mộ tiêu hết thịt. Công việc bốc mộ sẽ được tiếp tục vào năm sau.

Khi chọn thời điểm cải táng, cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để chọn ngày giờ chính xác. Thường thì sau khoảng 30 tháng sau khi chôn cất mới thực hiện cải táng, khi mà mộ đã kết và có thể tiến hành bốc mộ.

Việc chọn năm để cải táng phải phù hợp với tuổi của người đã mất và tránh xung khắc với bản mệnh. Tuổi của nam trưởng trong gia đình cũng cần được tính vào để chọn năm chính xác nhất.

Ngoài ra, để chọn năm cải táng cũng cần phải hợp với tuổi và bản mệnh của nam trưởng trong gia đình, vì nhiều người cho rằng mọi sự may mắn hay xui xẻo đều gánh trên vai người này.

Tuy nhiên, hiện nay, với biến đổi không gian và thời tiết, cùng sự ô nhiễm đất đai từ hóa chất nông nghiệp, việc mộ chưa phân hóa hoàn toàn sau 30 tháng là phổ biến. Do đó, nhiều gia đình chọn cải táng sau 4 hoặc 5 năm hoặc lâu hơn.

Sau khi chọn được năm, người ta quan tâm đến tháng tốt nhất. Thường chọn từ cuối thu đến trước Đông Chí, tránh cải táng sau Đông Chí và vào đầu năm. Cần xem ngày tốt và giờ hoàng đạo để bốc mộ và cải táng, tránh các ngày xấu và tuổi của người khuất.

Việc bốc mộ thường được thực hiện vào ban đêm để tránh ánh sáng chiếu vào xương cốt. Đợi ban ngày để làm lễ phạt nấm trước khi tiến hành bốc mộ.

Sau khi chọn thời điểm, gia đình cần chọn vị trí huyệt đất mới cẩn thận, phù hợp với thiên hướng và mệnh vong. Cần xem xét kỹ lưỡng vì diện tích đất trống giảm, việc chọn mộ càng khó khăn hơn. Một số gia đình thuê thầy bói để chọn mộ.

Với những gia đình không có điều kiện lựa chọn, phải chôn trong vùng đất được giao, cần chú ý một số điều như sau:

Cần phải chú ý đến việc chọn năm, tháng và giờ tốt để tiến hành cải táng, tránh các ngày xấu và tuổi của người khuất. Việc bốc mộ thường được thực hiện vào ban đêm để tránh ánh sáng chiếu vào xương cốt.

Thứ nhất, khi chọn đất để đào huyệt mộ, cần chọn đất mới, chưa từng đào hoặc chôn lấp. Đất phẳng, rắn chắc và tươi tốt sẽ tạo điều kiện tốt cho khí huyệt tích tụ và dẫn luồng khí tốt.

Thứ hai, chọn vị trí huyệt cần đất tươi xốp, mềm mịn, không quá khô cứng. Tránh đất có mạch nước ngầm chảy xiết, nếu có, chỉ chấp nhận nếu là “tụ huyệt long thủy lộ”.

Thứ ba, khi chọn đất cho nghĩa trang, tránh đất quá tải hoặc bị mộ chen lấn nhau. Chọn huyệt sao cho thoáng đãng, có hướng nhìn ra ao hồ, sông suối.

Thứ tư, cẩn thận với hệ thống đường dẫn xung quanh huyệt mộ. Tránh đường đi đâm thẳng vào huyệt, chọn nơi yên tĩnh, có khoảng cách với các đường đi.

Thứ năm, ở vùng núi non, chọn huyệt cần có long hổ hai bên bao bọc, cao sơn che chắn phía sau, trước hướng minh đường thủy tụ.

Tiến hành làm lễ và chọn ngày giờ tốt, sau đó bắt đầu xây cất cho ngôi mộ trên vùng đất đã chọn.

4. Trang bị những vật liệu gì khi cải táng?

Đầu tiên là việc lựa chọn Tiểu và Quách: Tùy thuộc vào tình hình kinh tế, gia đình có thể chọn từ sành, sứ, đá, xi măng đến gỗ. Sau đó cần chuẩn bị bạt che, đèn chiếu sáng, tấm vải đỏ, rượu, chậu rửa xương, khăn lau, ni lông hoặc bìa trải xương, rổ lớn, nước vang, và một số vật dụng khác. Tuân thủ các tục lệ địa phương và điều kiện cụ thể, có thể cần thêm vật liệu như thuốc dã thịt.

Một bước quan trọng không thể bỏ qua trước khi bốc mộ là làm lễ tại Gia tiên và trình báo lên Tổ tiên. Ngoài ra, tại nghĩa trang, cần lễ trình lên Quan Thần Linh và sắp xếp đồ cúng như mũ, quần áo, ủng, ngựa, vàng hoa, tiền giấy, trầu cau, vàng bạc, rượu, nén, gạo, muối, cùng các món cúng khác như gà luộc, xôi, giò, Tam sên.

Sau khi mở nắp quan tài, rót rượu vào để tẩy rửa âm khí, sau đó lấy cốt. Trong trường hợp cốt chưa hủy hoại hết, có thể dùng xăng và lửa để đốt cháy. Sau khi lấy xương và rửa sạch, xếp lên ni lông và tấm vải đỏ theo đúng thứ tự hình dạng ban đầu của người.

Đầu sọ phải được xếp lên trên, có thể dùng trà hoặc vải để kê. Tất cả xương phải kiểm tra kỹ lưỡng. Sau khi đưa xương vào huyệt, đóng nắp tiểu.

Chờ đến giờ tốt, chôn hài cốt vào huyệt mộ mới. Sau khi hoàn thành, tiến hành lễ hàn long mạch và lễ tạ mộ. Nếu huyệt nằm ở nghĩa trang khác, cần xin phép Quan Thần Linh sở tại trước khi chôn cất.