Kho quẹt (còn gọi là mắm kho quẹt hoặc nước mắm kho quẹt) là một món ăn bình dân của người Việt, đặc biệt là ở miền Nam. Đây là món ăn rất tiết kiệm, dễ làm và rất hợp với cơm. Một đĩa kho quẹt nhỏ có thể là bữa ăn cho cả gia đình. Trong quá khứ, kho quẹt rất phổ biến trong các gia đình nghèo vì tính tiết kiệm của nó. Tên gọi kho quẹt chưa được giải thích rõ ràng, nhưng có thể 'kho' là do món này được chế biến theo cách kho, và 'quẹt' vì khi ăn, người ta thường dùng đũa quẹt một ít kho quẹt rồi thưởng thức.
Lịch sử món kho quẹt
Kho quẹt ra đời từ thói quen ăn uống giản dị của người dân miền Tây sông nước, đặc biệt là những người làm nông. Vào những ngày mưa dài, không thể ra đồng, người dân đã tận dụng các nguyên liệu có sẵn trong nhà như tóp mỡ, tôm khô, kết hợp với gia vị như nước mắm, muối, bột ngọt để nấu thành một hỗn hợp đặc sệt, rồi ra vườn hái vài nắm rau để luộc ăn với cơm trắng. Vì kho quẹt rất mặn, nên có thể nấu một lần và dùng trong nhiều ngày mà không lo bị hỏng.
Đặc điểm của món kho quẹt
Món kho quẹt có hương vị đặc trưng, rất mặn và có thể hơi ngọt hoặc không tùy thuộc vào cách nấu của từng người. Đôi khi món này có thể có mùi hơi khét, với màu vàng đậm hoặc vàng nâu. Kho quẹt thường được dùng kèm với cơm, cháo trắng hoặc để chấm các loại rau củ luộc.
Nguyên liệu cần có
Để làm kho quẹt, bạn cần những nguyên liệu đơn giản như nước mắm, một chút đường, tiêu và hành tím phi thơm. Cho các nguyên liệu vào nồi đất hoặc chảo (nồi đất sẽ giúp món ngon hơn), đảo đều rồi giữ lửa nhỏ cho nước mắm cô đặc thành hỗn hợp vàng nâu và có mùi thơm. Ở một số vùng, người ta kho lâu để nước mắm bay hơi hết, chỉ còn lại muối cô đặc, vì họ cho rằng như vậy món mới ngon. Ngày nay, một số người còn thêm tóp mỡ, tôm khô... để món ăn thêm phong phú. Một số nhà hàng cũng cải tiến món này, dùng kèm với rau, bún, cơm...