Buzz
1. Giải các bài tập khoa học lớp 4 Bài 45: Ánh sáng (theo sách giáo khoa)
Câu 1: Những vật nào có khả năng phát sáng và những vật nào chỉ phản chiếu ánh sáng?
Đáp án:
Câu 2:
1. Khi chiếu ánh sáng từ đèn pin qua một khe hẹp trên tấm bìa như trong hình 3, hãy dự đoán hiện tượng ánh sáng sẽ ra sao và thực hiện thí nghiệm để kiểm chứng dự đoán của bạn.
2. Thực hiện thí nghiệm để kiểm tra khả năng ánh sáng truyền qua các vật liệu như tấm bìa, quyển vở, hoặc tấm thủy tinh.
3. Trong hình dưới đây, một học sinh đang quan sát qua khe hở ở miệng hộp chứa đèn và một vật nhỏ gần đáy hộp.
- Khi đèn trong hộp không bật, bạn có thấy vật không?
- Khi đèn bật, bạn có thấy vật không?
- Nếu che mắt bằng một cuốn vở, bạn có thấy vật nữa không?
Chúng ta chỉ có thể nhìn thấy vật khi ánh sáng từ vật đó chiếu vào mắt.
Hãy đưa ra dự đoán về kết quả và thực hiện thí nghiệm để kiểm chứng những dự đoán của bạn.
Đáp án
1. Ánh sáng đi qua khe hẹp sẽ có hình dạng đường thẳng. Ánh sáng chỉ có thể xuyên qua khe đã được cắt trên tấm bìa.
2. Ánh sáng có khả năng xuyên qua các vật liệu như tấm thủy tinh, tờ nilon, và giấy mỏng. Tuy nhiên, ánh sáng không thể đi qua tấm bìa, quyển vở, hay bức tường.
3.
- Khi đèn trong hộp không bật, vật trong hộp không thể nhìn thấy.
- Khi đèn bật, vật trong hộp sẽ được nhìn thấy.
- Nếu che mắt bằng một quyển vở, vật trong hộp sẽ không còn nhìn thấy nữa.
2. Giải bài tập khoa học lớp 4, Bài 45: Ánh sáng (sách bài tập)
Bài 1: Đánh dấu vào chữ cái trước câu trả lời đúng.
Vật nào có khả năng phát sáng tự nhiên?
A. Tờ giấy trắng
B. Mặt trời
C. Mặt trăng
D. Trái đất
Giải thích:
Lựa chọn đáp án: B. Mặt trời
Bài 2: Đặt ba tấm có lỗ tròn giữa mắt bạn và ngọn nến (như hình 1).
Bạn có thể nhìn thấy ngọn nến qua các khe trong hình không?
Giải thích:
- Bạn có thể thấy ngọn nến qua các khe nếu ba tấm bìa được xếp thẳng hàng.
Bài 3: Tại sao bạn trong hình 2 có thể đọc sách?
Giải thích:
- Ánh sáng từ ngọn đèn chiếu vào giúp bạn trong hình 2 có thể đọc sách.
Bài 4:
Hãy chỉ ra một phần hoặc bộ phận của mỗi vật dưới đây cần để ánh sáng có thể xuyên qua.
| Vật | Bộ phận hoặc phần của vật cần cho ánh sáng truyền qua |
| 1. Kính lúp | |
| 2. Đồng hồ treo tường | |
| 3. Xe ô tô | |
| 4. Đèn pin |
Giải thích:
| Vật | Bộ phận hoặc phần của vật cần cho ánh sáng truyền qua |
| 1. Kính lúp | Mặt kính |
| 2. Đồng hồ treo tường | Mặt đồng hồ |
| 3. Xe ô tô | Cửa kính ô tô |
| 4. Đèn pin | Kính trước đèn |
3. Giáo án khoa học lớp 4, bài 45: Ánh sáng
I. Mục tiêu
Hướng dẫn học sinh:
Nhận diện các vật phát sáng tự nhiên.
Tiến hành thí nghiệm để phân loại các vật truyền ánh sáng và các vật không truyền ánh sáng.
Đưa ra ví dụ hoặc tự thực hiện thí nghiệm để minh chứng ánh sáng truyền theo đường thẳng.
Cung cấp ví dụ hoặc thực hiện thí nghiệm để chứng minh rằng mắt chỉ có thể nhìn thấy vật khi ánh sáng từ vật đó chiếu vào mắt.
II. Thiết bị giảng dạy
Học sinh chuẩn bị theo nhóm: Hộp cat-tông kín, đèn pin, kính, nhựa trong suốt, tấm chắn mờ, tấm gỗ, bìa cat-tông.
III. Các hoạt động giảng dạy
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
1. Chuẩn bị lớp học
2. Kiểm tra bài cũ
- Mời học sinh lên kiểm tra kiến thức của bài trước:
+ Tiếng ồn có ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người?
+ Những phương pháp nào giúp giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn?
- Giáo viên đánh giá và cho điểm.
3. Bài học mới
*Giới thiệu bài học mới:
- Giáo viên hỏi:
+ Khi trời tối, chúng ta cần làm gì để nhìn thấy các vật?
- Giáo viên giải thích: Ánh sáng rất cần thiết cho mọi sinh vật. Để nhìn thấy một vật, cần có ánh sáng, tuy nhiên, có những vật có thể phát sáng mà không cần ánh sáng bên ngoài. Ví dụ, tại sao chúng ta có thể thấy mắt mèo vào ban đêm? Hãy cùng khám phá điều này.
Hoạt động 1: Phân loại vật phát sáng và vật được chiếu sáng.
- Giáo viên cho học sinh thảo luận theo cặp.
- Yêu cầu: Xem hình minh họa trong sách giáo khoa, trao đổi và liệt kê các vật tự phát sáng và các vật được chiếu sáng.
- Gọi học sinh trình bày, các học sinh khác bổ sung ý kiến nếu có.
- Nhận xét và kết luận: Vào ban ngày, Mặt trời là vật duy nhất phát sáng, các vật khác được ánh sáng từ Mặt trời chiếu sáng. Vào ban đêm, ngọn đèn điện là vật phát sáng khi có dòng điện, còn Mặt trăng được chiếu sáng bởi ánh sáng từ Mặt trời. Các vật chúng ta thấy vào ban đêm là nhờ ánh sáng từ đèn hoặc ánh sáng phản chiếu từ Mặt trăng.
Ø Hoạt động 2: Ánh sáng truyền theo đường thẳng.
- Giáo viên hỏi:
+ Làm thế nào để chúng ta nhìn thấy các vật?
+ Theo bạn, ánh sáng truyền theo đường thẳng hay đường cong?
- Giáo viên nêu: Để tìm hiểu ánh sáng truyền theo đường thẳng hay cong, chúng ta sẽ thực hiện thí nghiệm.
Ø Thí nghiệm 1:
- Giáo viên giới thiệu thí nghiệm: Đứng giữa lớp và chiếu đèn pin, bạn nghĩ ánh sáng sẽ đi đến đâu?
- Giáo viên thực hiện thí nghiệm bằng cách chiếu đèn vào các góc của lớp học (cần điều chỉnh để ánh sáng nhỏ nhất có thể).
- Giáo viên hỏi: Ánh sáng đèn pin đi đến đâu?
- Theo bạn, ánh sáng đi theo đường thẳng hay đường cong?
Thí nghiệm 2:
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thí nghiệm trong sách giáo khoa.
- Giáo viên hỏi: Bạn dự đoán ánh sáng qua khe sẽ có hình dạng như thế nào?
- Giáo viên yêu cầu học sinh thực hiện thí nghiệm.
- Giáo viên gọi học sinh trình bày kết quả.
- Hỏi: Bạn rút ra kết luận gì về đường truyền ánh sáng từ thí nghiệm?
- Giáo viên nhắc lại kết luận: Ánh sáng truyền theo đường thẳng.
Ø Hoạt động 3: Vật cho ánh sáng truyền qua và vật không cho ánh sáng truyền qua.
- Tổ chức lớp thí nghiệm theo nhóm 4 học sinh.
- Giáo viên hướng dẫn: Đặt các vật như bìa, kính thuỷ tinh, quyển vở, thước mêka, hộp sắt giữa đèn và mắt, sau đó bật đèn pin. Xác định các vật nào cho ánh sáng đi qua.
- Giáo viên hỗ trợ các nhóm gặp khó khăn.
- Gọi đại diện nhóm trình bày, yêu cầu các nhóm khác bổ sung ý kiến.
- Nhận xét kết quả thí nghiệm.
- Giáo viên hỏi: Những ứng dụng của việc phân biệt vật cho ánh sáng truyền qua và vật không cho ánh sáng truyền qua là gì?
- Kết luận: Ánh sáng truyền theo đường thẳng và có thể đi qua không khí, nước, thuỷ tinh, nhựa trong. Ánh sáng không thể đi qua vật chắn sáng như bìa, gỗ, sách, hộp sắt. Tính chất này được ứng dụng trong việc chế tạo kính bảo vệ mắt khỏi bụi, quan sát dưới nước, v.v.
Ø Hoạt động 4: Mắt nhìn thấy vật khi nào?
- Giáo viên hỏi:
+ Mắt có thể nhìn thấy vật khi nào?
- Gọi học sinh đọc thí nghiệm trong sách giáo khoa, yêu cầu dự đoán kết quả thí nghiệm.
- Gọi học sinh trình bày dự đoán của mình.
- Yêu cầu 4 học sinh lên bảng thực hiện thí nghiệm. Giáo viên bật và tắt đèn, sau đó học sinh trình bày kết quả.
- Giáo viên hỏi: Khi nào mắt có thể nhìn thấy vật?
- Kết luận: Mắt có thể nhìn thấy vật khi ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt. Ví dụ, nếu đặt vật trong hộp kín và bật đèn, vật đó vẫn được chiếu sáng, nhưng ánh sáng từ vật không đến mắt do bị cản bởi cuốn vở, nên không thấy vật trong hộp. Để nhìn thấy vật, còn cần cân nhắc kích thước và khoảng cách từ vật đến mắt.
3. Củng cố
- Giáo viên hỏi:
+ Ánh sáng có thể truyền qua những loại vật nào?
+ Khi nào mắt nhìn thấy vật?
4. Dặn dò
- Chuẩn bị cho tiết học tiếp theo, mỗi học sinh mang theo một đồ chơi.
- Nhận xét về tiết học hôm nay.
| Vật cho ánh sáng truyền qua | Vật không cho ánh sáng truyền qua |
| - Thước kẻ bằng nhựa trong, tấm kính thuỷ tinh. | - Tấm bìa, hộp sắt, quyển vở. |
- Hát bài
- Học sinh trả lời câu hỏi.
- Học sinh khác nhận xét và bổ sung ý kiến.
- Học sinh trả lời câu hỏi.
+ Khi trời tối, để nhìn thấy các vật, chúng ta cần phải chiếu sáng chúng.
+ Có những vật mà chúng ta vẫn có thể thấy mà không cần ánh sáng từ bên ngoài, chẳng hạn như mắt mèo.
- Học sinh lắng nghe.
- Học sinh xem hình ảnh và thảo luận theo cặp.
+ Hình 1: Trong ánh sáng ban ngày.
Vật tự phát sáng: Mặt trời.
Vật được chiếu sáng: các đồ vật như bàn ghế, gương, quần áo, sách vở, dụng cụ,….
+ Hình 2:
Vật tự phát sáng: đèn điện, con đom đóm.
Vật được chiếu sáng: Mặt trăng, gương, bàn ghế, tủ, …
- Học sinh đưa ra câu trả lời:
+ Chúng ta nhìn thấy vật vì nó phát sáng hoặc được ánh sáng chiếu vào.
+ Ánh sáng di chuyển theo đường thẳng.
- Học sinh lắng nghe hướng dẫn thí nghiệm và dự đoán kết quả.
- Học sinh quan sát.
+ Ánh sáng sẽ chiếu đến điểm mà đèn hướng tới.
+ Ánh sáng di chuyển theo đường thẳng.
- Học sinh đọc trước lớp, cả lớp đọc thầm.
- Một số học sinh đưa ra câu trả lời dựa trên ý kiến cá nhân.
- Học sinh thực hiện thí nghiệm theo nhóm.
- Đại diện các nhóm báo cáo kết quả của thí nghiệm.
- Ánh sáng di chuyển theo các đường thẳng.
- Học sinh thảo luận trong nhóm 4 người.
- Thực hiện theo chỉ dẫn của giáo viên, một học sinh ghi tên các vật vào hai cột kết quả.
- Học sinh trình bày kết quả thí nghiệm của mình.
- Học sinh lắng nghe.
- Học sinh trả lời: Dựa vào sự truyền ánh sáng, người ta chế tạo các loại cửa bằng kính trong suốt, kính mờ hoặc cửa gỗ.
- Học sinh lắng nghe.
+ Mắt chúng ta có thể nhìn thấy vật khi:
Vật đó phát sáng tự nhiên.
Vật được chiếu sáng từ ánh sáng.
Không có vật cản che khuất tầm nhìn.
Vật ở gần mắt chúng ta…
- Học sinh đọc to.
- Học sinh trình bày kết quả.
- Học sinh thực hiện thí nghiệm và trả lời câu hỏi dựa trên kết quả thí nghiệm.
+ Khi đèn trong hộp chưa bật, vật không được nhìn thấy.
+ Khi đèn bật, chúng ta có thể thấy vật.
+ Khi dùng cuốn vở chắn mắt, vật không còn thấy nữa.
+ Mắt có thể nhìn thấy vật khi ánh sáng từ vật đó chiếu vào mắt.
- Lắng nghe chú ý.
- Học sinh đưa ra câu trả lời.
- Cả lớp thảo luận và bổ sung ý kiến.
