Buzz
Trích đoạn từ một tin nhắn gửi cho bạn của tôi, khoảng 5 năm trước. Và bây giờ, sau 5 năm, tôi sẽ viết về điều đó.
Khoảng cách thế hệ và những vết nứt không thể nhìn thấy bằng mắt thường
Mỗi thế hệ thường cách nhau khoảng 20 đến 30 năm, là đủ thời gian để một nhóm người trở nên tự nhận thức và hình thành ra thế hệ tiếp theo. Thế hệ sau được nuôi dưỡng trong tinh thần và hy vọng của thế hệ trước, nhưng cũng tự tạo ra giá trị riêng của mình. Những giá trị này phụ thuộc vào sự thay đổi xã hội và xu hướng thời đại, nhưng vẫn liên kết với thế hệ trước qua dòng máu và các giá trị văn hóa của gia đình và dân tộc.
Trong cuộc sống hiện đại, chúng ta dễ dàng nhận thấy sự chia cắt này. George Orwell, một nhà văn người Anh, đã nói:
'Mỗi thế hệ đều tự tưởng mình thông minh hơn thế hệ trước và khôn ngoan hơn thế hệ sau.'
Tạm dịch:
''Mọi thế hệ luôn cho rằng mình thông minh hơn thế hệ trước, và khôn ngoan hơn thế hệ sau.'
Nếu bạn đã thưởng thức Trại Súc Vật và 1984, thì chắc chắn bạn đã hiểu về tài năng và trung thực của George Orwell. Hãy tin vào lời ông. Bây giờ, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về bối cảnh hiện tại của Việt Nam và mối liên hệ giữa thế hệ 9x và thế hệ cha mẹ chúng ta, những người thuộc thế hệ 6x, 7x. Câu hỏi của chúng ta khi suy ngẫm về vấn đề này là liệu chúng ta có thể học hỏi được gì từ những cha mẹ của chúng ta và làm thế nào để truyền đạt những điều đó cho thế hệ con cháu của chúng ta. Tình yêu thương là bản năng, là điều tự nhiên, nhưng một tình yêu đẹp, bền vững suốt cuộc đời thì cần phải được học hỏi.
Con của Cuộc chiến
Đất nước của chúng ta đã chứng kiến quá nhiều cuộc chiến. Có đủ anh hùng dân tộc để kể cả cho nhiều thế hệ sau này. Mỗi cuộc chiến tranh là một vết sẹo trên diện mạo văn hóa, là một dấu tích trong dòng chảy của dân tộc. Trong hàng nghìn năm lịch sử, đất nước chúng ta hiếm khi có khoảnh khắc yên bình đủ để phát triển văn hóa, và do đó, bản sắc của chúng ta chứa đựng màu sắc của chiến tranh, một màu sắc hoen gỉ của các đền đài và những bài hát vô danh. Thật không may, cha mẹ chúng ta đã sinh ra trong những thời kỳ như thế.
Cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ của Việt Nam có lẽ là những cuộc chiến tranh tàn bạo nhất mà một quốc gia đã từng phải đối mặt trong một thời gian dài như vậy. Nền kinh tế đã bị phá hủy hoàn toàn, nhưng không chỉ thế, nó còn phá vỡ các mối quan hệ trong văn hóa và cướp đi các giá trị nhân văn của con người. Cuộc chiến đó đã mang lại cho chúng ta một chiến thắng, nhưng cũng đã lấy đi rất nhiều thứ khác. Có đáng hay không, mỗi người sẽ có câu trả lời của riêng mình.
Để hiểu thêm về giai đoạn lịch sử này, bạn có thể đọc hai tác phẩm: 'Nỗi Đau Chiến Tranh' của Bảo Ninh và 'Những Gì Họ Mang Theo' của O'Brien.
Hãy tưởng tượng, nếu bạn sinh ra cách đây 1000 năm, trong một chế độ phong kiến 'Con vua thì lại làm vua, sư sãi nhà chùa lại quét lá đa'. Cuộc sống có thể trở nên tẻ nhạt, vì 99% bạn sẽ không thể thay đổi được gì. Bạn sẽ theo nghề giống bố mẹ, và truyền nghề cho con cháu. Sẽ không có những cuốn sách tự giúp như 'Tỉnh cơn mơ thành tỉ phú' như ngày nay. Cuộc sống đều đều và an toàn, gia đình hạnh phúc, đất nước yên bình. Sự khác biệt giữa hai thế hệ gần như không tồn tại, và mâu thuẫn giữa hai thế hệ cũng hầu như là không. Cha mẹ đặt con ở đâu thì con ở đó, vì con là bản sao của cha mẹ, không có sách tự giúp hay phim Disney.
Hãy nhìn vào tình hình của cha mẹ chúng ta, sinh ra trong những năm 1950-1970. Dù ở bất kỳ phía nào của cuộc chiến, thì đây đều là giai đoạn đầy thách thức với mọi đứa trẻ. Thế hệ của họ, những người cầm súng trực tiếp để lại điều gì cho thế hệ của bố mẹ chúng ta, ngoài những khoảng trống, những giá trị niềm tin bị thách thức, và những câu hỏi không có câu trả lời? Ở giai đoạn này, bố mẹ chúng ta tin tưởng vào điều gì, ai đúng ai sai, nếu ta sai và muốn nói chuyện để hiểu mà không được thì sao? Đổ vỡ về hoàn cảnh có thể tạm thời, nhưng đổ vỡ về niềm tin thì là mãi mãi.
Giai đoạn này đất nước chúng ta trải qua một đợt cấm vận lớn cùng với một đợt thay đổi cơ chế thị trường. Giống như khi bạn thức dậy vào buổi sáng và biết rằng số tiền bạn tích góp trong 20 năm chỉ đủ để mua một bao gạo, hoặc những vị công thần sau một đêm 'nghị quyết' phải vào nhà lao, bạn sẽ hiểu được sự hỗn loạn của giai đoạn đó như thế nào. Vài cuộc chiến, vài triệu người chết, vài triệu người vượt biên, vài cuộc cấm vận, vài cuộc cải chính, đó là Việt Nam của thế hệ trước chúng ta. Liệu chúng ta từng nhìn lại và nhận ra sự hoang mang, sự lạc lõng của thế hệ trước? Chúng ta liệu có hiểu họ đủ để đòi hỏi họ hiểu chúng ta? Hãy học cách biết ơn họ trước khi phàn nàn về bất cứ điều gì.
Điểm khác biệt
Nếu với thế hệ trước, điểm khác biệt là một từ mang ý tiêu cực thì với thế hệ của chúng ta ngày nay (thế hệ Millennials, thế hệ 9x, thế hệ Y) thì đây là một từ tích cực. Những bức ảnh Selfie là minh chứng cho xu hướng này. Sự phát triển của con người đã đi từ giai đoạn kế thừa và lĩnh hội sang giai đoạn bùng nổ sự thay đổi. Ở đây, tốt không đủ. Vì tốt chỉ là bạn 'tốt' giống ai đó. Bạn phải là 'tốt nhất', tức là một mình, hơn hẳn, không giống ai cả. Xu hướng này được tiếp sức bởi sự bùng nổ công nghệ và sự ra đời của mạng Internet, khi cá nhân có phương tiện để ghi nhớ và tuyên truyền. Xã hội đã phát triển đủ để cung cấp cho sự tự tin bản thân của giới trẻ hiện nay.
Mặc dù nhiều người cho rằng đây là bước lùi về văn hóa, thực sự đây là tiến bộ của xã hội. Trên nền tảng cung cấp đủ nhu cầu căn bản, những nhu cầu khác của con người mới được khám phá. Giả sử trong 100 người, có 99 người dùng thời gian của họ để up ảnh selfie để nhận like, nhưng chỉ cần một người dùng thời gian đó để mơ mộng và sáng tạo ra điều mới mẻ cho nhân loại. Hãy tôn trọng những khác biệt của mỗi người, kể cả khi chúng có vẻ là không có ý nghĩa.
Vấn đề là, khi mỗi người chìm đắm trong suy tư cá nhân hay niềm vui riêng, họ dễ dàng cô lập bản thân khỏi cộng đồng xung quanh. Càng lúc càng xa cách hơn, và những va chạm trở nên khắc nghiệt hơn. Như bất kỳ sự thay đổi nào trong cuộc sống, làm thế nào để hiểu và cảm thông trước những cảm xúc tan vỡ ấy?
Một ngày nọ, ở phòng thí nghiệm, tôi hỏi thầy tôi về lý do thầy quay về Việt Nam thay vì ở lại nước ngoài. Thầy tôi trả lời rằng thầy không muốn hạnh phúc một mình. Nước mình vẫn còn nghèo, dân mình còn đau khổ, chúng ta phải chia sẻ với nhau cảm giác đó.
'Hãy luôn chia sẻ với nhau, dù là niềm vui hay nỗi đau, con ạ'.
Mytour đánh giá cao ý kiến của quý vị độc giả, tuy nhiên có thể không đồng tình với ý kiến đó. Mong rằng quý vị đọc bài viết với tinh thần mở cửa.
