Buzz
.png)
Hình Ảnh: Karry
Trong vài năm gần đây, chúng ta đã chứng kiến một loạt các hiện tượng xã hội của thanh niên liên quan đến việc sinh và nuôi con: Từ trào lưu DINK (Thu nhập gấp đôi, không con cái - kết hôn nhưng không sinh con), đến những tranh cãi về việc cha mẹ sinh con mà không biết cách chăm sóc (như trường hợp của quán cà phê ở Đà Nẵng từ chối phục vụ trẻ em, hoặc trường hợp hai bé trai cố ý giết chết mèo, ví dụ), và tranh cãi gần đây nhất là phát ngôn trên fanpage của MC Đức Bảo “Nếu con cái được sinh ra chỉ để thừa kế sự khó khăn và gian khổ của bạn, thì việc không sinh con cũng là một hành động nhân đạo” đã nhận được sự đồng tình của nhiều thanh niên.
Đó là sự tự giác của thanh niên trước áp lực từ nền văn hoá truyền thống, với quan điểm rằng làm con phải sinh con mới được coi là hiếu
cách đây năm năm, năm 2019, tôi đã viết một bài phê phán về lòng hiếu thảo.
Tuy nhiên, sau năm năm nỗ lực không ngừng, tôi nhận ra rằng mình vẫn có thể viết sâu sắc hơn về chủ đề này. Vì vậy, bài viết này được viết để làm rõ hơn những gì bài về lòng hiếu thảo của năm năm trước chưa thể làm được.
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA PHỤ HUYNH VÀ CON CÁI TRONG LỊCH SỬ
Phần đầu tiên, tôi muốn thể hiện sự đồng cảm với lòng hiếu thảo trước đây. Chúng ta sẽ công bằng hơn nếu hiểu rõ nguồn gốc của một tư tưởng mà thường bị đánh giá tiêu cực, đặc biệt là tư tưởng mà theo nghiên cứu của Low & Ang, “Lòng hiếu thảo là một trong những phẩm chất cơ bản nhất được tìm thấy rộng rãi ở nhiều nền văn hóa khác nhau trong lịch sử loài người.” (Low & Ang, 2013, tr.1135.)
Thực tế, lòng hiếu thảo không chỉ tồn tại ở phương Đông - đặc biệt là ở Trung Quốc nơi nó nổi tiếng - mà còn có mặt ở nhiều mức độ khác nhau trên toàn cầu, từ Đạo Giáo, Thiên Chúa Giáo, Hồi Giáo cho đến các tôn giáo ít được biết đến ở châu Phi.
Hình ảnh: Taravat Niki
Trong văn hóa Do Thái và tôn giáo Thiên Chúa, lòng hiếu thảo được ghi chép trong nhiều đoạn của Kinh Thánh. Một điển hình là mệnh lệnh 'Hãy tôn trọng cha mẹ.' (Xuất Ê-díp-tô 20:12, E-phê-sô 6:2, Điều luật 5:16). Việc gọi Thiên Chúa là cha thể hiện mối quan hệ thiêng liêng giữa cha mẹ và con cái. Ngoài ra, câu chuyện về cha con Abraham và Ích-xác (Sáng Thế Ký 22) cũng cho thấy sự hiểu biết và tuân thủ của con cái đối với cha mình, ngay cả khi đó là cuộc hiến dâng cuộc sống của con mình.
Trong tôn giáo Hồi giáo, nhiều câu trong Kinh Koran nhắc đến lòng hiếu thảo, ví dụ như: 'Chúng tôi ra lệnh cho mọi người tôn trọng cha mẹ của họ.' (Surah Luqman 14), 'Chúng tôi khen ngợi những người đối đãi tốt với cha mẹ.' (Surah al-Ahqaf 46), 'Không thờ phượng bất cứ vật thể nào ngoài Allah và hãy đối đãi tốt với cha mẹ.' (Surah al-Baqarah 83). Ở Brunei, một quốc gia Hồi giáo, không có nhà dưỡng lão dành cho người Hồi giáo vì theo tôn giáo Hồi giáo, trách nhiệm chăm sóc người già thuộc về con cái và người thân. Những cơ sở dưỡng lão ở Brunei chỉ dành cho những người không theo đạo Hồi giáo.
Ở châu Phi, việc thờ cúng tổ tiên - một biểu hiện của lòng hiếu thảo - phổ biến khắp châu lục này và đôi khi được thực hiện cùng với các tôn giáo sau này như Kitô giáo (như ở Nigeria trong cộng đồng người Igbo) và Hồi giáo (trong các dân tộc Mandé và Bamum). Các tổ tiên của họ thường trở thành các thần nhỏ. Hình thức này của lòng hiếu thảo khá tương tự như việc thờ cúng tổ tiên của người Việt.
