Không để con bạn trở thành nạn nhân của sự chi phối

Trên mạng xã hội và các diễn đàn cha mẹ, thường thấy những câu khẩu hiệu như “Những quả nho cần được nghiền nát để làm rượu”, “Kim cương được hình thành dưới áp lực lớn”, “Những quả ô liu được ép để tạo dầu”, “Những hạt mầm lớn lên trong bóng tối” ...

Người ta tuyên dương những khẩu hiệu đó như là bài học quý giá về sự nỗ lực và luyện tập. Nhưng thực tế, đó là những thông điệp độc hại, không nhân văn và nguy hiểm. Đó là cách mà quản lý, chủ doanh nghiệp thao túng nhân viên của mình. Nhiều cha mẹ cũng thao túng tinh thần của con theo cách đó.

Rất tiếc, cả nho và ô liu đều bị phá hủy hoàn toàn trong quá trình nghiền hoặc ép, và lợi ích thu được không dành cho nho hay ô liu mà cho người tiêu dùng. Đây thực sự là một câu chuyện đau lòng về những người tự hi sinh vì người khác.

Không ai có quyền ép buộc hay áp đặt ý kiến lên người khác, dù có lý do gì đi nữa. Một người có thể tự nguyện làm công việc khó khăn, nhưng điều này không nên trở thành áp lực cho họ.

Không được lạm dụng quyền lực hay vị thế để chi phối người khác. Chúng ta là con người, không phải đồ vật để bị kiểm soát. Đừng xem nhân viên/con cái như những thứ cần phải biến đổi theo ý muốn của mình, trừ khi họ đồng ý và tự nguyện. Đây là những quyền cơ bản mà mỗi người đều phải được tôn trọng.

Khi con bạn nghe theo lời khuyên mà không có ý định tự chủ, đó có thể là dấu hiệu của sự lạm dụng. Khi con bạn không hiểu lý do vì sao mình phải làm những việc khó khăn, và không tự nguyện tham gia vào, thậm chí còn không hài lòng, đó là một dạng lạm dụng tinh thần.

Nếu bạn làm việc trong một tổ chức, đừng để bản thân trở thành nạn nhân của sự lạm dụng. Nếu bạn là người quản lý hoặc chủ doanh nghiệp, hãy ngừng coi nhân viên như công cụ để thực hiện ý muốn của mình.

Nếu bạn là cha mẹ, hãy ngay lập tức ngừng việc chi phối tinh thần của con. Điều này thực sự nguy hiểm, bất kể ai là nạn nhân.

Những người bị thao túng tâm lý sau này có thể trở thành kẻ thao túng tinh thần người khác. Đó là một vòng luẩn quẩn nguy hại đối với mọi người bị cuốn vào.

Thao túng là gì và nó có tác động như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu để hiểu rõ hơn về hình thức lạm dụng tâm lý nguy hiểm này. (Một số thông tin dưới đây được tham khảo từ trang Goodtheraphy.org).

Thao túng là gì?

Thao túng là việc sử dụng các chiến thuật tâm lý để gián tiếp kiểm soát hành vi, cảm xúc của người khác trong một mối quan hệ. Người thao túng biết cách sử dụng lời nói, cử chỉ để 'chơi' với cảm xúc của người khác một cách có chủ ý nhằm đạt được mục tiêu của họ.

Phần lớn mọi người đều có những hành động ẩn dụ để chi phối người khác. Ví dụ, khi có người hỏi bạn có ổn không, bạn trả lời rằng “Tôi okay” dù bạn đang cảm thấy khá tồi tệ. Theo cách này, đó là một cách thao túng bởi vì nó kiểm soát cách người khác nhìn và phản ứng với bạn.

Có những lúc, một người có thể vô thức thao túng người khác mà không nhận ra đầy đủ về những gì họ làm, nhưng cũng có những người có ý định chiến lược thực hiện các hành vi thao túng để đạt được mục tiêu của mình.

Lý do đằng sau hành vi thao túng có thể thay đổi từ vô thức sang hại, điều quan trọng là phải nhận biết các dấu hiệu của thao túng đang diễn ra. Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp về thao túng từ phụ huynh đối với con cái:

• Thái độ hung hăng thụ động: biểu hiện sự tức giận mà không thể hiện trực tiếp.
• Sử dụng mối đe dọa tiềm ẩn. Ví dụ, phụ huynh nói với con, “Nhìn những đứa trẻ mồ côi đó, chúng sống khốn khổ như thế nào”, “Nếu con không nghe lời, bố mẹ sẽ buồn và mệt mỏi, bố mẹ sẽ chết...”, hoặc “Con không nghe lời, sẽ có hậu quả...”

• Không trung thực: nói dối, bịa đặt để đạt được mục đích cá nhân. Ví dụ, “Giáo viên gọi điện cho mẹ nói rằng con lười học, giáo viên bảo con phải chăm chỉ hơn”, trong khi thực tế giáo viên không gọi đâu.
• Chơi vai nạn nhân (tâm sự). Ví dụ, “Bố mẹ đã hy sinh tất cả vì con, con phải...”
• Kiểm soát thông tin: không chia sẻ thông tin cần thiết để kiểm soát hành vi của đối tác.
• Lạm dụng bằng từ ngữ. Ví dụ, “Sao con không làm được như người ta?” “Ngốc nghếch, ăn không ra làm sao, sau này ế chồng, học dốt thế này chỉ có đi làm thuê...”

Hậu quả của việc áp đặt tâm hồn

Áp đặt là hành vi tiêu cực, đặc biệt khi nó ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tinh thần hoặc cảm xúc của người bị áp đặt. Nếu không được giải quyết, áp đặt có thể làm sức khỏe tâm thần của những người bị áp đặt suy giảm. Trong một số trường hợp, nó có thể để lại tác động tương tự như chấn thương, đặc biệt khi nạn nhân cảm thấy tội lỗi hoặc xấu hổ.

Nạn nhân của việc áp đặt tâm hồn có thể có những biểu hiện sau:

• Cảm thấy thất vọng về bản thân
• Tăng cường biểu hiện đối phó không lành mạnh
• Không ngừng cố gắng để làm hài lòng người áp đặt
• Nói dối về cảm xúc của mình
• Đặt yêu cầu của người khác lên trên nhu cầu của bản thân.
• Khó tin người khác
• Trong một số trường hợp, nạn nhân của việc áp đặt tâm hồn có thể nghi ngờ về nhận thức của chính mình về thực tế.

Thao túng kéo dài có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến các mối quan hệ thân thiết như bạn bè, gia đình hoặc mối quan hệ tình cảm. Thao túng có thể làm suy giảm sức khỏe tinh thần của những người trong mối quan hệ, làm cho mối quan hệ đó trở nên tồi tệ hơn, thậm chí có thể dẫn đến sự tan rã.

Trong một mối quan hệ hôn nhân hoặc đối tác, thao túng có thể khiến một bên cảm thấy bị áp đặt, cô đơn hoặc thấy mình không có giá trị.

Những đứa trẻ bị thao túng tinh thần thường cảm thấy tự trách, trầm cảm, lo lắng, gặp vấn đề về ăn uống và các vấn đề tâm thần khác.

Các dấu hiệu của thao túng trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái có thể bao gồm: làm cho trẻ cảm thấy tội lỗi, giảm tự tin của trẻ, can thiệp vào mọi khía cạnh của cuộc sống của trẻ hoặc không thực hiện đầy đủ trách nhiệm làm cha mẹ.

Nếu bạn phát hiện mình đang bị thao túng, hãy ngay lập tức tìm cách thoát khỏi tình hình đó. Nếu bạn đang sử dụng các chiêu trò thao túng đối với con cái hoặc người thân trong gia đình, hãy đọc kỹ về những hậu quả mà hành vi đó gây ra với nạn nhân để có thể thay đổi. Tôi tin rằng bất kỳ bậc cha mẹ nào cũng mong muốn con phát triển bình thường, tự tin và hạnh phúc, vì vậy hãy dừng lại với hành vi thao túng đối với con cái ở mọi mức độ.

Theo Tiến sĩ Cherry Vũ - Vậy bây giờ mẹ muốn làm gì?