Không để nỗi sợ ngăn chúng ta khỏi hoạt động nhiếp ảnh

'Chỉ có điều gì tồi tệ hơn việc để lại tác phẩm dang dở? Đó là khi bạn chưa bắt đầu.' - Christina Rossetti.

*Bài viết chia sẻ quan điểm của nhiếp ảnh gia nổi tiếng Anthony Epes, tác phẩm của anh đã được giới thiệu trên BBC, tạp chí French Photo Magazine, Atlas Obscura và CNN.

Vài năm trước, tôi dạo bước khắp khu phố Đông Luân Đôn từ lúc bình minh để chụp cho cuốn sách của mình. Khi tôi đi ngang qua một tiệm bán thịt, tôi cảm thấy thật tuyệt vời. Chụp ảnh con người vào buổi bình minh thường khó khăn vì đây là thời điểm vắng vẻ và khó tìm đối tượng hoạt động.

Tuy nhiên, khung cảnh tôi chứng kiến vào ngày đó khá đẹp. Tôi thích sự hắt xanh sớm vào các tòa nhà, cùng với ánh đèn vàng trong cửa hàng làm tăng sự tương phản. 'Đây là sự kết hợp tuyệt vời', tôi nghĩ trong lòng.

Tôi nhanh chóng giơ máy lên và chụp ngay một bức, nhưng tôi không hài lòng với vị trí chụp vì không đẹp lắm.

Không lâu sau đó, tôi bất ngờ khi người bán thịt nhìn thấy tôi. Và bạn biết tôi đã làm gì không? Tôi tiếp tục đi, thật sự bị nỗi sợ chiếm lấy. Tôi buộc phải rời khỏi khu vực mà tôi vừa có ý định chụp cách đó vài phút.

'Chúng ta phải trả giá đắt vì sợ thất bại. Đây là một trở ngại lớn khiến mọi thứ bị trì trệ. Sự sợ hãi sẽ khiến chúng ta tự hạn chế, không muốn thám hiểm và trải nghiệm nữa' - John W Gardner.

Thật lòng mà nói, tôi rất ngạc nhiên vì lúc nào cũng có nỗi sợ hãi. Tôi đã chụp ảnh người lạ từ nhiều năm trước, nhưng đôi khi nỗi sợ ấy lại xuất hiện và có khi bạn không thể vượt qua được. Điều này cũng xảy ra với các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp.

Nhưng bạn biết không, điều đó rất bình thường. Với tôi, cách tốt nhất là chấp nhận nỗi sợ ấy, như thể những đám mây trên bầu trời Luân Đôn, chúng đến rồi đi mà thôi. Nỗi sợ hãi có thể khiến bạn không dám chụp ảnh - hoặc trong trường hợp này, nó khiến tôi không muốn quay lại chỗ đó và chụp ảnh.

Sợ hãi là một khái niệm thú vị. Tôi coi đó như là một khái niệm bởi khi đẩy cảm xúc tránh xa nó, tỉ lệ nó chiếm lấy tôi càng thấp hơn. Một chút sợ sệt và lo lắng có thể làm cho bạn trở nên nhiều hơn.

Nỗi sợ hãi có thể động viên bạn, đồng thời giúp bạn tránh xa những giải pháp quá nhàm chán - thứ có thể giết chết sự sáng tạo của bạn. Tuy nhiên, nếu nỗi sợ trở nên quá lớn, nó sẽ tiêu diệt sự sáng tạo và tôi thấy điều này thường xuyên xảy ra trong các buổi workshop mà tôi tổ chức.

Là con người sáng tạo, chúng ta luôn tìm cách để tác phẩm của mình được tốt hơn. Tôi tin rằng nỗi sợ hãi luôn là rào cản chính khiến con đường phát triển trong nhiếp ảnh của chúng ta bị trì trệ. Nó không chỉ khiến bạn ngại ngùng chụp người lạ, mà còn ngăn bạn thúc đẩy tính sáng tạo đi xa hơn.

Tôi thấy nỗi sợ hãi trong học trò của mình và họ thường ngạc nhiên khi tôi nói rằng hầu hết mọi người đều trải qua nỗi sợ khi chụp ảnh. Với học trò của tôi, nỗi sợ hãi thường bao gồm:

- Không lừa dối mình trong khu vực chụp quá lâu.

- Cảm thấy e dè, lo lắng khi chụp người lạ. Thay vì xuất hiện và ghi lại khoảnh khắc đẹp, 'tâm trí' lại bị rối loạn và lo lắng về những gì người khác nghĩ khi bị chụp hoặc bị các yếu tố bên ngoài làm phân tâm.

- Không thực hiện những bức ảnh mà bạn thực sự muốn vì nỗi sợ đã chi phối bạn.

- Bắt trọn cảnh vật, khoảnh khắc nhưng lại không bắt.

'Câu hỏi thực sự là không phải sự sáng tạo làm nỗi sợ hãi xuất hiện hay không, mà là chúng ta phải làm gì khi nó xuất hiện...' - Oliver Burkeman.

Và đây là cách tôi kiểm soát sự sợ hãi của mình:

Hãy kiên nhẫn. Sợ hãi chỉ là cảm giác. Đừng cố chống lại nó. Hãy để nó 'nổi lên', tự nhiên rồi nó sẽ tự rời đi. Đừng làm mọi thứ tồi tệ hơn khi bạn bắt đầu suy nghĩ về sự sợ hãi bên trong mình. Suy nghĩ lung tung về nó giống như thêm dầu vào lửa, hãy để lửa tự cháy và rồi tự tàn đi.

Chấp nhận nỗi sợ là một phần của quá trình sáng tạo. Đặt mình vào thế giới, cầm máy ảnh và đương đầu với mọi hoạt động/xung quanh sẽ khiến bạn thấy không thoải mái. Nhưng nếu bạn cảm thấy như vậy, đó là một dấu hiệu bạn đã bước ra khỏi vùng an toàn, bước vào một thế giới mới hoàn toàn xa lạ.

'Không có gì sai khi bạn sợ hãi; lỗi duy nhất là để nỗi sợ đóng kín con đường dẫn bạn đến thành công. Một cầu thủ bóng rổ trong trận đấu thường thực hiện các hành động tự động khi nhận quả ném phạt. Bằng cách tạo ra chuỗi hành vi tự động, anh ta đẩy nỗi sợ sang một bên và thay vào đó là sự thoải mái và thói quen.' - Twyla Tharp.

Hãy chấp nhận rằng tâm trí không thể hoàn toàn yên lặng. Những suy nghĩ sẽ đến và đi, điều đó xảy ra dù bạn có muốn hay không. Vậy nên lựa chọn duy nhất là bỏ qua những suy nghĩ đó, tập trung vào những gì bạn thấy trước mắt để chụp.

- Không nên vội vã.

- Hãy để ý nhiều hơn đến hành động hơn là suy nghĩ quá nhiều.

- Hãy tập trung vào những gì bạn đang làm ngay lúc này thay vì thắc mắc điều gì sẽ xảy ra sau này.

Thay vì thế, hãy:

- Lắng nghe những âm thanh xung quanh.

- Tìm kiếm ánh sáng phù hợp.

- Dành nhiều thời gian hơn so với bình thường và không vội vã khi di chuyển sang các khu vực khác.

- Hãy tưởng tượng mình như đứa trẻ, chăm chú nhìn thế giới xung quanh, để cảm nhận và ghi lại hình ảnh với máy ảnh.

- Cố gắng nhìn rộng hơn, bao quát toàn cảnh.

- Hãy tập trung vào cách bạn nhìn về mọi thứ, chứ không phải cách chụp ảnh.

- Nếu bạn thấy nghi ngờ về khả năng của mình, hãy bình tĩnh và suy nghĩ lại.

- Và quan trọng nhất là hãy vui vẻ (hãy nhớ rằng bạn đam mê nhiếp ảnh đến nhường nào, phải không?)

Nhiếp ảnh đối với tôi không chỉ là một danh sách dài các kỹ năng và thiết bị cần có. Nó cũng không yêu cầu bạn phải đến những địa điểm phức tạp để chụp ảnh. Khi bạn giải phóng bản thân khỏi những sự phức tạp, bạn sẽ thấy những điều đơn giản, nguyên thủy nhưng vô cùng ấn tượng, khiến người khác phải trầm trồ.

Cuối cùng, nếu bạn đang vật vã với nỗi sợ hãi và không biết liệu bạn có nên vượt qua nó hay không, hãy nhớ điều này:

'Có điều gì buồn hơn là một tác phẩm chưa hoàn thiện? Có đấy, đó là khi tác phẩm của bạn chưa có một khởi đầu.' - Christina Rossetti.