Khu di tích Angkor Thom

Angkor Thom (tiếng Khmer: អង្គរធំ) là đô thành cuối cùng và kéo dài nhất của Đế quốc Khmer. Được xây dựng bởi vua Jayavarman VII vào cuối thế kỷ XII, thành có diện tích 9 km², với nhiều đền đài từ các thời kỳ trước và các công trình được vua Jayavarman cùng những người kế tục ông xây dựng. Trung tâm của thành phố là đền Bayon, nơi có các di tích khác nằm xung quanh quảng trường Chiến thắng ở phía Bắc đền.

Lịch sử

Angkor Thom được xây dựng như là thủ đô của vương quốc Jayavarman VII và là trung tâm của chương trình xây dựng đồ sộ của ông. Một tấm bia trong thành phố ghi nhận Jayavarman VII như là chú rể và Angkor Thom như là cô dâu của ông.

Tuy nhiên, Angkor Thom không phải là thủ đô đầu tiên của Khmer ở khu vực này. Trước đó 3 thế kỷ, Yashodharapura nằm gần đó về phía Tây Bắc đã là thủ đô. Angkor Thom đã được xây dựng chồng lên phần của thành phố đó. Các đền thờ nổi tiếng của thời kỳ trước bao gồm Baphuon - ngôi đền quốc gia cũ, và Phimeanakas - ngôi đền được tích hợp vào Cung điện Hoàng gia. Người Khmer đã không phân biệt rõ giữa Angkor Thom và Yashodharapura, cho đến thế kỷ 14, một tấm bia vẫn còn sử dụng tên cũ (Higham 138). Từ thế kỷ 16, cái tên Angkor Thom - thành phố vĩ đại - mới được sử dụng.

Ngôi đền cuối cùng được xây dựng tại Angkor Thom là Mangalartha, được khánh thành vào năm 1295. Kể từ đó, các công trình chỉ được sửa chữa thỉnh thoảng, và các công trình mới được xây dựng bằng vật liệu dễ hỏng đã không tồn tại đến ngày nay. Trong các thế kỷ sau, Angkor Thom vẫn là thủ đô của vương quốc trong thời kỳ suy tàn cho đến khi bị bỏ hoang từ khoảng trước năm 1609, khi một du khách phương Tây miêu tả thành phố bỏ hoang như 'kỳ diệu như Atlantis của Plato' và có người tin rằng được xây dựng bởi Hoàng đế La Mã Trajan (Higham 140).

Phong cách

Angkor Thom được thiết kế theo phong cách Bayon, điều này thể hiện rõ qua quy mô lớn của các công trình, việc sử dụng đá ong rộng rãi, các tháp mặt người ở các lối vào thành phố và hình tượng naga tại mỗi tháp trong khu đền.

Vị trí

Thành phố tọa lạc bên bờ hồ Tonlé Sap, cách hồ khoảng 1/4 dặm. Cổng phía Nam của Angkor Thom cách thành phố Siem Reap 7,2 km về phía Bắc, và cách cổng vào đền Angkor Wat 1,7 km về phía Bắc. Các bức tường thành (cao 8 m, dài 3 km, bên ngoài là hào nước) bao quanh khu vực rộng 9 km². Tường thành được xây bằng đá ong với bờ công sự trên đỉnh, và có một cổng thành ở mỗi hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. Các con đường từ các cổng thành dẫn thẳng đến đền Bayon ở trung tâm thành phố. Do Bayon không có tường hay hào riêng, các nhà khảo cổ giải thích rằng các tường và hào của thành phố tượng trưng cho núi và biển quanh Núi Meru của Bayon (Glaize 81). Cổng Chiến thắng nằm cách cổng phía Đông 500 m; con đường Chiến thắng chạy song song với con đường phía Đông để dẫn tới Quảng trường Chiến thắng và Cung điện Hoàng gia ở phía Bắc Bayon.

Các khuôn mặt trên các ngọn tháp cao 23 m tại các cổng thành (sau này được thêm vào công trình chính) tương tự như các khuôn mặt tại đền Bayon và tạo ra những câu hỏi tương tự về ý nghĩa của chúng. Những khuôn mặt này có thể là hình ảnh của nhà vua, Quan Thế Âm bồ tát (Avalokitesvara), các thần bảo vệ các hướng của vương quốc, hoặc sự kết hợp của các nhân vật này. Trước mỗi cổng thành có một con đường đắp ngang qua hào nước, và dọc theo mỗi bên con đường là hàng deva, mỗi hàng nâng một naga trong tư thế kéo co. Đây có thể là hình tượng của truyền thuyết Samudra manthan (khuấy Biển Sữa) - một truyền thuyết phổ biến tại Angkor. Đền-núi Bayon, hoặc có thể chính cổng thành (Glaize 82), có thể là trung tâm của sự kiện khuấy biển. Các naga cũng có thể tượng trưng cho sự chuyển từ thế giới loài người đến thế giới thần thánh (đền Bayon), hoặc các thần bảo vệ (Freeman and Jacques 76). Các cổng vào có kích thước 3,5 × 7 m và có thể đã được đóng bằng các cánh cửa gỗ (Glaize 82). Cổng phía Nam hiện là lối vào chính thường được khách du lịch thăm viếng.

Tại mỗi góc của thành phố là một Prasat Chrung — đền thờ đặt tại góc — được xây dựng bằng sa thạch và thờ Quán Thế Âm. Các đền thờ này có hình chữ thập với một tháp trung tâm và hướng về phía đông.

Bên trong thành phố có một hệ thống kênh đào dẫn nước từ phía Đông Bắc đến phía Tây Nam. Khu vực được bao quanh bởi tường thành có thể từng là nơi đặt các tòa nhà thế tục của thành phố, nhưng hiện tại các công trình này đã không còn tồn tại. Hiện nay, khu vực này đã được rừng cây bao phủ.

Ngoài đền Bayon, các di tích chính còn lại đều tập trung ở phía Tây hoặc phía Đông của Quảng trường Chiến thắng. Từ Nam ra Bắc, các di tích bao gồm Baphuon, Sân Voi, Phimeanakas và Cung điện Hoàng gia, Sân Vua Cùi, Tep Pranam và Preah Palilay; ở phía Đông là Prasats Suor Prat, đền Khleang phía Nam, đền Khleang phía Bắc và Preah Pithu.

• Freeman, Michael và Jacques, Claude (1999). Ancient Angkor. River Books. ISBN 0-8348-0426-3
• Glaize, Maurice (phiên bản tiếng Anh 2003 của bản tiếng Pháp lần thứ 4 năm 1993). The Monuments of the Angkor Group. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2005
• Higham, Charles (2001). The Civilization of Angkor. Phoenix. ISBN 1-84212-584-2