Khu vực Kon Plông

Khu vực Kon Plông là một huyện miền núi tọa lạc ở phía đông tỉnh Kon Tum, Việt Nam.

Thông tin địa lý

Huyện Kon Plông tọa lạc ở phía đông bắc tỉnh Kon Tum, với các vị trí địa lý như sau:

• Phía đông giáp huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi
• Phía tây giáp huyện Tu Mơ Rông
• Phía nam giáp huyện Kon Rẫy và huyện Kbang, tỉnh Gia Lai
• Phía bắc giáp huyện Sơn Tây và huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi, cũng như huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam.

Huyện Kon Plông có diện tích 1.371,2 km², với dân số năm 2018 là 27.227 người. Các dân tộc bản địa bao gồm Xê Đăng (chủ yếu cư trú tại xã Măng Buk và Đăk Tăng), Mơ Nâm (tập trung ở Măng Cành và Xã Hiếu), Ka Dong (tại Đăk Nên, Đăk Ring, Ngọc Tem) và H’rê (Pờ Ê), chiếm 85,4% dân số. Người Kinh chủ yếu sinh sống tại Măng Đen và thường là công chức, viên chức.

Huyện Kon Plông có tổng diện tích 1.371,2 km², với dân số năm 2019 là 26.025 người. Trong đó, dân số đô thị là 4.966 người (chiếm 19%) và dân số nông thôn là 21.059 người, mật độ dân số đạt 20 người/km².

Đặc điểm địa hình

Địa hình chủ yếu là đồi núi hình bát úp, với cao nguyên Kon Plông trải dài khắp huyện.

Khu vực này có nhiều sông suối nhỏ và là nơi sinh sống của nhiều loài cá quý như cá Niêng, cá trình, và cá Phá. Gần đây, huyện cũng đã bắt đầu phát triển nuôi cá tầm và cá hồi, nhưng quy mô vẫn còn hạn chế.

Khí hậu

Khí hậu tại đây được chia thành nhiều tiểu vùng: kiểu khí hậu lạnh như Đà Lạt với mưa và gió tập trung chủ yếu ở Măng Đen, xã Hiếu, và Măng Cành, mưa gió diễn ra quanh năm. Tuy nhiên, từ tháng 1 đến tháng 6, thời tiết khá mát mẻ, còn vào tháng 11 - 12, nhiệt độ có thể giảm xuống còn từ 12 °C đến 7 °C như vào năm 2017.

Cơ cấu hành chính

Huyện Kon Plông bao gồm 9 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có thị trấn Măng Đen (huyện lỵ) và 8 xã: Đăk Nên, Đăk Ring, Đăk Tăng, Hiếu, Măng Bút, Măng Cành, Ngọc Tem, và Pờ Ê.

Lịch sử

Sau năm 1975, khi các tỉnh Pleiku, Phú Bổn và Kon Tum hợp nhất thành tỉnh Gia Lai - Kon Tum, huyện Kon Plông thuộc tỉnh Gia Lai - Kon Tum và có 10 đơn vị hành chính cấp xã: Đắk Kôi, Đắk Pne, Đắk Ring, Đắk Rong, Đắk Ruồng, Hiếu, Măng Bút, Măng Cành, Ngọc Tem và Tân Lập.

Ngày 17 tháng 8 năm 1981, xã Đắk Ruồng được chia thành 2 xã: Đắk Ruồng và Đắk Tờ Re.

Ngày 28 tháng 12 năm 1984, 2 xã Đắk Rong và Kon Pne (tách ra từ Đắk Pne) được sáp nhập vào huyện Kbang mới thành lập. Sau sự thay đổi này, huyện Kon Plông còn lại 10 xã: Đắk Kôi, Đắk Pne, Đắk Ring, Đắk Ruồng, Đắk Tờ Re, Hiếu, Măng Bút, Măng Cành, Ngọc Tem và Tân Lập.

Vào ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Gia Lai - Kon Tum được chia thành hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum, và huyện Kon Plông thuộc tỉnh Kon Tum.

Ngày 22 tháng 11 năm 1996, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 73-CP, theo đó:

• Thành lập thị trấn Kon Plông (huyện lỵ của huyện Kon Plông) từ diện tích 5.000 ha và dân số 4.031 người của xã Tân Lập.
• Thành lập xã Pờ Ê từ diện tích 11.150 ha và dân số 1.107 người của xã Hiếu.

Cuối năm 2001, huyện Kon Plông bao gồm 12 đơn vị hành chính cấp xã, gồm thị trấn Kon Plông và 11 xã: Đắk Kôi, Đắk Pne, Đắk Ring, Đắk Ruồng, Đắk Tờ Re, Hiếu, Măng Buk, Măng Cành, Ngọc Tem, Pờ Ê, và Tân Lập.

Ngày 31 tháng 1 năm 2002, 88.660 ha diện tích tự nhiên và 20.992 cư dân của huyện Kon Plông (bao gồm toàn bộ diện tích và dân số của thị trấn Kon Plông, sau đổi tên thành thị trấn Đắk Rve, và 5 xã: Đắk Kôi, Đắk Pne, Đắk Ruồng, Đắk Tờ Re, và Tân Lập) được điều chỉnh để thành lập huyện Kon Rẫy.

Hiện tại, huyện Kon Plông còn 6 xã: Đắk Ring, Hiếu, Măng Bút, Măng Cành (huyện lỵ), Ngọc Tem và Pờ Ê, với tổng diện tích tự nhiên 136.160 ha và dân số 17.967 người.

Ngày 8 tháng 1 năm 2004, Chính phủ đã ban hành Nghị định 13/2004/NĐ-CP, theo đó:

• Thành lập xã Đắk Long từ 155 ha diện tích tự nhiên và 2.054 cư dân của xã Măng Cành.
• Thành lập xã Đắk Tăng từ 12.100 ha diện tích tự nhiên và 2.067 cư dân của xã Măng Bút.
• Thành lập xã Đắk Nên từ 12.973 ha diện tích tự nhiên và 2.027 cư dân của xã Đắk Ring.

Ngày 16 tháng 7 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 720/NQ-UBTVQH14, quyết định thành lập thị trấn Măng Đen (huyện lỵ của huyện Kon Plông) từ toàn bộ diện tích và dân số của xã Đắk Long, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 9 năm 2019.

Hiện nay, huyện Kon Plông bao gồm 9 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 1 thị trấn và 8 xã.

Kinh tế

Kon Plông được biết đến là một huyện còn nghèo, nhưng nổi bật với nguồn tài nguyên rừng phong phú. Độ che phủ rừng đạt 78% diện tích tự nhiên, đứng đầu cả nước. Rừng nơi đây chứa đựng nhiều loại gỗ quý hiếm như pơ mu, thông tre, dổi, hoàng đàn trắng, xoan đào, xá xị, sơn huyết. Tuy nhiên, tình trạng phá rừng để làm đường và xây thủy điện đã làm giảm đáng kể trữ lượng rừng trong những năm gần đây.

Kinh tế chủ yếu của người dân dựa vào nông nghiệp. Các bản làng thường nằm bên những cánh đồng lúa nhỏ gần các con suối, dưới chân những ngọn núi thoai thoải.

Ngoài việc trồng lúa, người dân còn trồng mì, nhưng chủ yếu để sản xuất rượu ghè chứ không phải để bán. Huyện không có cây công nghiệp chủ lực, ngành chăn nuôi không phát triển mạnh, trong khi công nghiệp và thương mại gần như không có.

Cảnh quan thiên nhiên tại Kon Plông thật tuyệt vời với hệ sinh thái rừng phong phú và nguyên vẹn. Những cánh rừng thông cổ thụ rộng lớn cùng với hệ động, thực vật nhiệt đới quý hiếm tạo điều kiện lý tưởng cho du lịch nghỉ dưỡng và nghiên cứu khoa học. Vùng đất hoang sơ này còn là quê hương của hơn 20.000 cư dân thuộc các dân tộc bản địa như Xơ Đăng, Mơ Nâm, Ka Dong, H’rê và Kinh, với nền văn hóa phong phú và các truyền thống lâu đời vẫn được gìn giữ và phát triển.

Giao thông

Huyện Kon Plông và thôn Măng Đen tự hào là một trong ba vùng kinh tế động lực của tỉnh, bên cạnh khu kinh tế Cửa Khẩu Quốc tế Bờ Y- Ngọc Hồi và Thành phố Kon Tum. Vị trí của Kon Plông thuận lợi cho giao lưu kinh tế, với quốc lộ 24 đi qua, kết nối khu kinh tế Chu Lai và Dung Quất, liên kết các tỉnh Duyên hải Miền Trung với Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Đây cũng là cửa ngõ của Tây Nguyên, giao lưu kinh tế với các nước ASEAN qua cửa khẩu Quốc tế Bờ Y- Ngọc Hồi. Tuyến đường Đông Trường Sơn nối từ đường Hồ Chí Minh đến Đà Lạt cũng chạy qua huyện Kon Plông, đóng vai trò quan trọng trong “Con đường xanh Tây Nguyên”.

Chú thích