Khu vực Nam Á có bao nhiêu miền địa hình? Mỗi miền có những đặc điểm gì?

1. Các miền địa hình chính của khu vực Nam Á bao gồm những nào?

A. 3

B. 2

C. 4

D. 5

→ A

Nam Á có ba khu vực địa hình chính

• Phía Bắc là dãy núi Mi-ma-lay-a hùng vĩ, kéo dài theo hướng Tây Bắc-Đông Nam với chiều dài gần 2600 km và bề rộng trung bình từ 320-400 km
• Ở giữa là đồng bằng Ấn-Hằng, rộng lớn và bằng phẳng, trải dài từ biển A-rập đến vịnh Ben-gan, dài hơn 3000 km và rộng từ 250-350 km
• Phía Nam là sơn nguyên Đê-can, tương đối thấp và bằng phẳng, với các dãy núi Gát Tây và Gát Đông ở hai rìa phía Tây và Đông.

2. Dãy núi Hi-ma-lay-a

Dãy Himalaya, hay còn gọi là Hy Mã Lạp Sơn, là một dãy núi vĩ đại ở châu Á, ngăn cách tiểu lục địa Ấn Độ với cao nguyên Tây Tạng. Đây là dãy núi cao nhất thế giới và chứa 14 đỉnh núi vượt qua độ cao 8.000m, bao gồm đỉnh Everest, đỉnh núi cao nhất hành tinh.

Để cảm nhận sự vĩ đại của dãy Himalaya, hãy so sánh với Aconcagua, đỉnh núi cao nhất ngoài Himalaya, thuộc dãy Andes với độ cao 6.962m. Trong khi đó, hệ thống Himalaya có hơn 100 đỉnh núi cao trên 7.200m.

Dãy Himalaya kéo dài qua 7 quốc gia: Bhutan, Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Myanmar và Afghanistan. Đây cũng là nguồn gốc của ba hệ thống sông lớn: sông Ấn, sông Hằng-Bramaputra và sông Dương Tử. Khoảng 750 triệu người sinh sống trên lưu vực của các sông này, bao gồm cả Bangladesh.

Khoảng 300 triệu năm trước, Trái đất có một siêu lục địa cổ đại gọi là 'Gondwanaland'. Trong kỷ Đại Trung sinh (250-65 triệu năm trước), Gondwanaland phân rã thành các lục địa hiện tại như châu Phi, Úc, Nam Mỹ, Nam Cực, Madagascar và Ấn Độ, đồng thời hình thành Đại Tây Dương, Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Khoảng 100 triệu năm trước, một vùng đất tách ra khỏi lục địa Phi và di chuyển về phía Đông. Khi đó, Ấn Độ chỉ là một hòn đảo nổi trên đại dương Tethys. Trong 85-90 triệu năm sau, Ấn Độ tách khỏi Madagascar và di chuyển về phía Đông Bắc với tốc độ trung bình 18-19 cm mỗi năm cho đến khi nối liền với lục địa Á-Âu.

Khoảng 50-60 triệu năm trước, sự di chuyển của mảng Ấn Độ về phía Bắc đã chậm lại rõ rệt, chỉ còn khoảng 4-6 cm mỗi năm. Sự chậm lại này đánh dấu sự bắt đầu của va chạm giữa châu Á và Ấn Độ.

Trái Đất có các lục địa và lớp vỏ đại dương được cấu thành từ nhiều mảng đá vụn khác nhau, gọi là các mảng kiến tạo. Các mảng thạch quyển này, bao gồm 15-20 mảng, di chuyển và va chạm với nhau với tốc độ khác nhau qua quá trình đối lưu, được gọi là chuyển dịch kiến tạo.

Khoảng 50 triệu năm trước, mảng Ấn Độ đã hoàn toàn chặn đại dương Tethys. Sự hiện diện của đại dương này được xác định qua các lớp đá trầm tích trên đáy đại dương và các núi lửa tại rìa. Do các trầm tích nhẹ, chúng đã được nâng lên thành núi thay vì chìm xuống đáy đại dương.

Va chạm giữa mảng Ấn Độ và mảng Á-Âu dọc theo ranh giới Ấn Độ-Nepal đã hình thành đai kiến tạo, tạo ra cao nguyên Thanh Tạng và dãy Himalaya. Các trầm tích đại dương đã bị đẩy lên thành núi trước khi bị chôn lấp, trong khi Ấn Độ tiếp tục di chuyển, làm nâng cao cao nguyên Thanh Tạng.

Dãy Himalaya là dãy núi trẻ nhất trong lịch sử địa chất. Đặc điểm nổi bật của nó là vẫn đang hoạt động với tốc độ nâng lên lên tới 1 cm mỗi năm.

Theo các nghiên cứu gần đây, dãy Himalaya trong tương lai sẽ đối mặt với khủng hoảng nguồn nước do là điểm đến phổ biến của nhiều du khách. Mực nước ngầm đã giảm đến mức nguy hiểm. Để đối phó với tình trạng căng thẳng về nước, việc quy hoạch đô thị miền núi là cần thiết. Nepal đã thành công trong việc này bằng cách quy hoạch các khu vực đô thị để bảo tồn nước cho hệ sinh thái.

Hiện tại, mảng Ấn Độ vẫn di chuyển về phía Bắc với tốc độ khoảng 5 cm mỗi năm. Điều này làm cho mảng Á-Âu bị biến dạng trong khi mảng Ấn Độ bị nén với tốc độ 4 mm mỗi năm. Kết quả là dãy Himalaya được nâng cao khoảng 5 mm mỗi năm (tối đa 1 cm/năm). Sự di chuyển của mảng Ấn Độ vào mảng Á-Âu cũng gây ra các hoạt động địa chấn như động đất thường xuyên ở khu vực này.

3. Đồng bằng Ấn-Hằng

Đồng bằng Ấn-Hằng, hay còn gọi là đồng bằng miền Bắc hoặc Đồng bằng sông Bắc Ấn Độ, là một khu vực rộng lớn và màu mỡ bao phủ phần lớn phía bắc và đông Ấn Độ, bao gồm các khu vực đông dân nhất của Pakistan, nhiều phần miền nam Nepal và gần như toàn bộ Bangladesh. Khu vực này được đặt tên theo sông Ấn và sông Hằng, hai hệ thống sông chính tạo nên đồng bằng.

Đồng bằng này là khu vực đông dân nhất trên Trái Đất, nơi sinh sống của gần 1 tỷ người (khoảng 1/8 dân số toàn cầu) trên diện tích 700.000 km² (270.000 mi²).

Đồng bằng Ấn-Hằng được giới hạn ở phía bắc bởi dãy Himalaya, nguồn gốc của nhiều con sông hình thành nên đồng bằng này, và được bao bọc bởi dãy Vindhya, dãy Satpura và cao nguyên Chota Nagpur. Phía tây, giới hạn là cao nguyên Iran.

Phân loại

Các nhà địa lý học phân chia đồng bằng Ấn-Hằng thành các khu vực như: thung lũng sông Ấn, đồng bằng Punjab, đồng bằng Haryana, và các đồng bằng trung và hạ lưu sông Hằng. Theo một cách khác, đồng bằng Ấn-Hằng được chia thành hai lưu vực bởi dãy Delhi; phần phía tây bao gồm đồng bằng Punjab và Haryana, trong khi phần phía đông bao gồm lưu vực sông Hằng-Bramaputra. Dãy Delhi chỉ cao khoảng 300 mét trên mực nước biển, dẫn đến sự hiểu lầm rằng đồng bằng Ấn-Hằng kéo dài liên tục giữa hai lưu vực sông. Đồng bằng Punjab và Haryana nhận nước từ sông Ravi, Beas và Sutlej. Các dự án thủy lợi trên các sông này có thể giảm mực nước sông và ảnh hưởng đến các khu vực thấp hơn tại Punjab, Ấn Độ và thung lũng sông Ấn tại Pakistan.

Đồng bằng trung du sông Hằng kéo dài từ sông Yamuna ở phía tây đến bang Tây Bengal ở phía đông. Phần hạ du của sông Hằng và thung lũng Assam màu mỡ hơn so với đồng bằng trung du. Phần đồng bằng hạ du tập trung tại Tây Bengal, nơi sông Hằng và sông Yamuna tạo nên đồng bằng sông Hằng. Sông Brahmaputra, bắt đầu từ Tây Tạng với tên Yarlung Tsangpo, chảy qua Arnachal Pradesh và Assam trước khi vào Bangladesh.

4. Sơn nguyên Đê-can

4.1. Sơn nguyên Đê-can nằm ở đâu?

Sơn nguyên Deccan là một cao nguyên rộng lớn nằm ở miền Nam Ấn Độ, bao phủ phần lớn khu vực này. Cao nguyên bắt đầu từ độ cao khoảng 100 mét ở phía Bắc và dần tăng lên trên 1 km ở phía Nam, tạo nên một hình tam giác nổi bật tương tự như hình dạng của tiểu lục địa Ấn Độ. Deccan trải rộng trên tám bang và là một vùng sinh thái rộng lớn, bao phủ toàn bộ miền Trung và Nam Ấn Độ.

3.2. Đặc điểm địa lý của sơn nguyên Đê-can

• Sơn nguyên Deccan nằm ở phía nam của đồng bằng Ấn-Hằng và được dãy Ghat Tây bao quanh. Dãy núi này khá cao, ngăn cản hơi ẩm từ gió mùa tây nam, khiến khu vực nhận lượng mưa rất ít. Phía đông của cao nguyên, độ cao giảm dần và kéo dài ra bờ biển đông nam Ấn Độ. Mặc dù rừng ở đây khá khô hạn, chúng vẫn giữ lại nước mưa, tạo ra các con suối và sông, sau đó chảy vào vùng bồn địa và đổ ra vịnh Bengal.
• Đa số các con sông ở cao nguyên Deccan chảy từ bắc xuống nam. Sông Godavari và các chi lưu của nó, bao gồm sông Indravati, bắt nguồn từ Ghat Tây và chảy về phía đông ra vịnh Bengal. Sông Tungabhadra và sông Krish, cùng các chi lưu như sông Bhima, chảy từ tây sang đông ở phần giữa của cao nguyên. Phần cực nam của cao nguyên là lưu vực của sông Kaveri, bắt nguồn từ Ghat Tây tại Karnataka, uốn cong về phía nam, chảy qua vùng đồi Nilgiri, tạo thành thác Hogenakal và sau đó là thác Shivanasamudra, thác nước lớn thứ hai tại Ấn Độ và lớn thứ 16 thế giới, trước khi vào hồ chứa Stanley và cuối cùng đổ vào vịnh Bengal.
• Hai con sông chính không chảy vào vịnh Bengal là Narmada và Tapti, khởi nguồn từ Ghat Đông và đổ vào biển Ả Rập. Các sông của Deccan chủ yếu phụ thuộc vào lượng mưa và thường trở nên khô hạn vào mùa hè.

4.3. Khí hậu của sơn nguyên Đê-can

• Khí hậu của cao nguyên có sự chuyển đổi từ bán khô hạn ở phía bắc đến nhiệt đới ở các khu vực khác, với mùa mưa và mùa khô rõ rệt. Mùa mưa kéo dài từ tháng 6 đến tháng 10, trong khi từ tháng 3 đến tháng 6, thời tiết có thể rất khô và nóng, với nhiệt độ thường xuyên vượt quá 40 độ C.
• Sơn nguyên Đê-can có khí hậu khô hạn đặc trưng, với gió mùa Tây Nam bị dãy Ghat Tây ngăn cản, dẫn đến mưa chủ yếu ở dãy Ghat Tây. Vào mùa đông, gió Đông Bắc từ dãy Himalaya bị dãy Ghat Tây chặn lại, gây ra tình trạng khô hạn và ít mưa ở khu vực nội địa của sơn nguyên.
• Vị trí của sơn nguyên Đê-can giữa hai dãy núi cao tạo ra ảnh hưởng lớn đến khí hậu, đặc biệt là nhiệt độ và lượng mưa.
• Dãy Ghat Tây ở phía tây sơn nguyên cản gió mùa Tây Nam từ biển Ả Rập, gây ra khí hậu nóng và khô ở ven biển. Ngược lại, dãy Ghat Đông ngăn cản ảnh hưởng của khối khí nóng ẩm từ vịnh Bengal, dẫn đến khí hậu khô hơn ở phía đông.
• Đặc điểm địa hình như một chiếc phễu của sơn nguyên làm tăng tính khô hạn, biến đổi gió mùa Đông Bắc thành khô lạnh vào mùa đông, làm tăng cường độ khô hạn của khu vực.

Mytour vừa cung cấp thông tin về các miền địa hình ở Nam Á và đặc điểm của từng miền. Hy vọng các thông tin này sẽ hữu ích cho bạn đọc. Cảm ơn bạn đã theo dõi!