Bài thơ 'Huyện Trìa, Đế Hầu, Sư Nghêu mắc lỡm Thị Hến'
1. Nguồn gốc
a. Diễn xuất từ Tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến
- Tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến thuộc dòng tuồng hài, phê phán mạnh mẽ những tư tưởng tiêu cực trong xã hội và vạch trần những thái độ không tốt của một số người trong cộng đồng thời xưa.
- Đây là một trong những tác phẩm đặc biệt quan trọng trong di sản tuồng truyền thống, là một trong những vở tuồng hài xuất sắc nhất
- Câu chuyện của Tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến đã có nhiều phiên bản khác nhau, những phiên bản này khác biệt ở một số chi tiết, đặc biệt là cảnh đánh nhau ở cuối vở
- Bản viết Tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến do Hoàng Châu Ký soạn (1957) bao gồm ba hồi.
b. Bản viết 'Huyện Trìa, Đế Hầu, Sư Nghêu mắc lỡm Thị Hến'
- Trích từ vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến, thuộc lớp XIII, đề tài được đặt ra bởi người soạn
- Bản viết được xuất bản trong Tập Văn học Việt Nam toàn tập 42 tập, tập 12, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia, NXB Khoa học xã hội, năm 2000, trang 544 - 548
2. Phân loại
- Tuồng (còn được gọi là luồng tuồng, hát bộ, hát bội) là một dạng hình nhạc kịch phổ biến ở Việt Nam
- Tuồng mang đậm dấu ấn anh hùng với những nhân vật tận trung với quê hương, hy sinh cho tín ngưỡng lớn lao, và những bài học về đạo đức con người giữa cái riêng và cái chung, gia đình và Tổ quốc, tạo nên vẻ đẹp hùng vĩ đặc trưng của nghệ thuật tuồng.
- Tuồng có thể được coi là sân khấu của những nhân vật anh hùng... Loại hình này khác biệt so với cải lương xã hội, cải lương Hồ Quảng (cải lương tuồng cổ), kịch nói, opera,... là những dạng biểu diễn sân khấu mới ra đời sau và được ưa chuộng hơn.
3. Bối cảnh chính
Đoạn trích kể lại cảnh Thị Hến lừa huyện Trìa, đề Hầu và thầy Nghêu đến nhà mình để phanh phui bản tính ham mê vẻ đẹp, ý đồ không tốt và sự đê tiện của ba người này.
4. Giá trị ý nghĩa
- Bài viết mang lại tình huống hài hước khi cả ba người mê vẻ đẹp đều tập trung tại nhà Thị Hến và gặp phải một lần phải đối mặt với sự xấu hổ và xấu xa
- Lên án, châm chọc và nhạo báng những người mê vẻ đẹp, bị cuốn vào sự không công bằng, bị mù quáng bởi vẻ đẹp, và kết cục phải đối mặt với sự nhục nhã dưới tay của một người phụ nữ góa chồng
- Truyền đạt một bài học cảnh tỉnh, cảnh báo cho mọi người rằng không nên quá mê muội với vẻ đẹp và đánh mất lý trí
5. Giá trị nghệ thuật
- Thể hiện đặc điểm của nghệ thuật sân khấu qua các nhân vật, tình tiết, lời thoại và cử chỉ
- Sử dụng giọng điệu mỉa mai, châm chọc
- Sử dụng ngôn từ tiếng Việt trong sáng, trực tiếp, dễ hiểu