Nam Đế Đoàn Trí Hưng là một nhân vật xuất hiện trong hai tác phẩm tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn Kim Dung là Anh hùng xạ điêu và Thần điêu đại hiệp.
Trong tiểu thuyết võ hiệp Anh hùng xạ điêu của nhà văn Kim Dung, Đoàn Trí Hưng là một nhân vật quan trọng và tiếp tục xuất hiện trong Thần điêu đại hiệp. Ông là con trai của Đoàn Chính Hưng, cháu của Đoàn Dự trong tác phẩm Thiên Long Bát Bộ. Sau khi tu luyện đạt thành tựu, ông được biết đến với pháp hiệu là Nhất Đăng đại sư.
Trước khi thời kỳ Anh hùng xạ điêu bắt đầu, trên giang hồ xảy ra cuộc tranh giành quyết liệt bí kíp võ học Cửu âm chân kinh. Nhiều cao thủ, bang phái tham gia tranh đoạt, gây ra nhiều tổn thất. Các cao thủ võ công hàng đầu quyết định tụ họp trên đỉnh Hoa Sơn để xác định ai là người mạnh nhất. Người đó sẽ giữ Cửu âm chân kinh vì theo họ, không ai dám đến cướp bí kíp trong tay người mạnh nhất võ lâm.
Sau lần lên Hoa Sơn, Đoàn Trí Hưng trở thành một trong Võ lâm ngũ bá, được biết đến với hiệu xưng Nam Đế uy danh lừng lẫy võ lâm. Các thành viên còn lại của Võ lâm ngũ bá là: Vương Trùng Dương, Hoàng Dược Sư, Âu Dương Phong và Hồng Thất Công.
Mặc dù có võ công cao cường và là vua của Đại Lý, cuộc đời của Đoàn Trí Hưng cũng không thiếu bi kịch. Nhà văn Kim Dung đã mô tả 'nhân quả' một cách tinh tế thông qua nhân vật Nhất Đăng đại sư. Nửa cuộc đời sống trong đau khổ, mãi sau này mới có thể giải phóng được oán hận trước đây.
Vì đam mê võ học, khi Vương Trùng Dương đưa sư đệ Chu Bá Thông đến trao đổi võ học và truyền thụ Tiên thiên công, Chu Bá Thông đã có mối quan hệ với Anh Cô, một phi tần được sủng ái của Đoàn Trí Hưng, và sinh ra một đứa con. Đoàn Trí Hưng tức giận về việc này. Cừu Thiên Nhận, bang chủ Thiết chưởng bang, tìm đến để đánh đứa bé một cách nặng nề, hy vọng khiến Đoàn Trí Hưng hao tổn nội lực nếu cứu, nhưng ông không cứu và để cho Anh Cô tự tử cùng đứa bé.
Bi kịch này khiến Đoàn Trí Hưng chịu đựng nhiều, và là lý do ông quyết định thoái vị để tu tâm. Khi ông rời đi, bốn đại thần trong triều cũng từ chức, theo ông làm đệ tử.
Nhóm 4 người này được gọi là Ngư - Tiều - Canh - Độc, tượng trưng cho câu cá, đốn củi, nông dân và đọc sách.
Trong số đó, Ngư là Điểm Thương Ngư Ẩn, Tiều là Đại tướng quân, Canh là Tổng quản ngự lâm quân, Độc là Đại thừa tướng.
Trong Anh hùng xạ điêu, Ngư - Tiều - Canh - Độc rất trung thành và quý trọng Nhất Đăng đại sư, vì ông là hoàng đế của họ. Khi Quách Tĩnh và Hoàng Dung tìm Nhất Đăng đại sư để cứu chữa, Hoàng Dung bị trúng thiết chưởng của Cừu Thiên Nhận.
Với trí thông minh và tài trí siêu phàm, Hoàng Dung đã làm cho Quách Tĩnh vượt qua 4 đệ tử Ngư - Tiều - Canh - Độc, khiến họ đau đớn mà không biết nguyên nhân. Đặc biệt, Hoàng Dung đã thắng cuộc thi thơ phú - câu đối với Chu Tử Liễu.
Sau này, Nhất Đăng đại sư đã sử dụng Nhất dương chỉ để cứu Hoàng Dung khỏi bị tử vong, mặc dù ông đã bị thương nặng. Nhưng nhờ khẩu quyết trong Cửu âm chân kinh mà công lực của ông không bị tổn hại.
Cuối cùng, tại Hoa Sơn luận kiếm lần thứ hai, Nhất Đăng đại sư có mặt nhưng không tham gia tỷ thí. Ông cũng đã giác ngộ cho Cừu Thiên Nhận, khiến cho Cừu Thiên Nhận tự nguyện quy y và nhận hiệu là Từ Ân.