Kiểm soát viên là gì? Tầm quan trọng của kiểm soát viên trong doanh nghiệp

Kiểm soát viên đóng vai trò thiết yếu trong ban kiểm soát của các công ty. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ công việc cụ thể của vị trí này. Vậy kiểm soát viên là gì? Những yêu cầu và tiêu chí cần có để trở thành một kiểm soát viên là gì? Tất cả sẽ được Mytour giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây.

I. Kiểm soát viên là ai?

Kiểm soát viên là người chịu trách nhiệm theo dõi và giám sát toàn bộ hoạt động của công ty, đảm bảo các thành viên trong công ty, bao gồm cổ đông, hội đồng thành viên, giám đốc và các cấp lãnh đạo khác, thực hiện đúng quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của công ty, đồng thời hạn chế tối đa các rủi ro, tổn thất có thể xảy ra.

II. Tiêu chuẩn và trách nhiệm của một kiểm soát viên

1. Các tiêu chuẩn và yêu cầu cần có để trở thành kiểm soát viên

Theo Điều 169 Luật Doanh nghiệp 2020, để trở thành kiểm soát viên, bạn cần phải đáp ứng những yêu cầu và tiêu chuẩn sau:

• Phải có trình độ đào tạo trong các chuyên ngành như kinh tế, tài chính, kế toán, kiểm toán, luật, quản trị kinh doanh, hoặc các ngành khác phù hợp với hoạt động của công ty;
• Không có mối quan hệ gia đình với thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc, Tổng giám đốc hay các quản lý cấp cao khác;
• Không phải là người quản lý công ty; không cần phải là cổ đông hoặc nhân viên của công ty, trừ khi Điều lệ công ty có quy định khác;
• Đáp ứng các tiêu chuẩn và điều kiện khác theo pháp luật và Điều lệ công ty.

• Không thuộc nhóm đối tượng bị cấm theo quy định tại khoản 2 Điều 17 của Luật Doanh nghiệp, cụ thể là các đối tượng:

• • Các cơ quan nhà nước, lực lượng vũ trang nhân dân sử dụng tài sản công để thành lập các doanh nghiệp nhằm thu lợi cho đơn vị của mình;

  • Cán bộ, công chức và viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức;

  • Sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội Nhân dân Việt Nam; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp, công nhân công an trong các cơ quan, đơn vị thuộc Công an Nhân dân Việt Nam, trừ những người được ủy quyền đại diện để quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp;

  • Cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp nhà nước theo quy định tại khoản 1 Điều 88 của Luật Doanh nghiệp, trừ những người được cử làm đại diện quản lý vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp khác;

  • Người chưa đủ tuổi thành niên; người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người mất năng lực hành vi dân sự; người gặp khó khăn trong việc nhận thức hoặc kiểm soát hành vi của mình; tổ chức không có tư cách pháp nhân;

  • Người đang bị truy tố, bị tạm giam, đang chấp hành án tù hoặc đang thi hành các biện pháp xử lý hành chính tại các cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc cơ sở giáo dục bắt buộc; các trường hợp khác theo quy định của Luật Phá sản và Luật Phòng, chống tham nhũng. Trong trường hợp cơ quan đăng ký kinh doanh yêu cầu, người đăng ký thành lập doanh nghiệp cần nộp Phiếu lý lịch tư pháp.

• • Tổ chức có tư cách pháp nhân thương mại bị cấm hoạt động trong một số ngành nghề theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Ngoài các tiêu chuẩn đã nêu tại khoản 1 Điều này, Kiểm soát viên trong công ty đại chúng và doanh nghiệp nhà nước, theo Điều 88 khoản 1 Luật Doanh nghiệp 2020, không được có mối quan hệ gia đình với người quản lý doanh nghiệp, người đại diện vốn của doanh nghiệp và công ty mẹ.

2. Trách nhiệm của kiểm soát viên

Khi đảm nhiệm vai trò kiểm soát viên, bạn phải tuân thủ đầy đủ các quy định pháp lý, Điều lệ công ty, và các nghị quyết của đại hội đồng cổ đông. Quan trọng nhất là bạn cần phải hành động với đạo đức nghề nghiệp, thực hiện quyền và nghĩa vụ một cách trung thực, cẩn trọng, và hợp lý để bảo vệ tối đa lợi ích của công ty.

Kiểm soát viên cần phải luôn trung thành với công ty và cổ đông, làm việc vì sự phát triển của doanh nghiệp. Việc lợi dụng thông tin, bí quyết, cơ hội kinh doanh, chức vụ hay tài sản của công ty để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc của tổ chức khác là hoàn toàn cấm kỵ.

Nếu bạn là kiểm soát viên và có hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại cho công ty hoặc bên thứ ba, bạn sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân hoặc bồi thường thiệt hại do lỗi của mình. Mọi khoản thu nhập hoặc lợi ích có được từ hành vi vi phạm sẽ phải được hoàn trả cho công ty.

Trong trường hợp bạn là kiểm soát viên và có hành động vi phạm quyền hạn hoặc nghĩa vụ, Hội đồng quản trị sẽ thông báo bằng văn bản cho Ban kiểm soát, yêu cầu bạn chấm dứt hành vi vi phạm và đưa ra các biện pháp khắc phục thiệt hại.

III. Các quy định liên quan đến kiểm soát viên trong công ty

1. Ban kiểm soát trong công ty cổ phần và vai trò của kiểm soát viên

Điều 168 trong Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về cấu trúc và nhiệm vụ của ban kiểm soát trong các công ty.

• Ban kiểm soát gồm từ 03 đến 05 Kiểm soát viên. Nhiệm kỳ của mỗi Kiểm soát viên kéo dài tối đa 05 năm và có thể được bầu lại vô hạn.
• Trưởng Ban kiểm soát sẽ được các Kiểm soát viên bầu chọn từ trong số họ; việc bầu cử, miễn nhiệm hay bãi nhiệm Trưởng Ban phải tuân theo nguyên tắc đa số. Quyền hạn và trách nhiệm của Trưởng Ban sẽ được quy định trong Điều lệ công ty. Để đảm bảo tính đại diện, Ban kiểm soát phải có ít nhất một nửa số Kiểm soát viên thường trú tại Việt Nam.
• Trưởng Ban kiểm soát phải có ít nhất bằng đại học ở các chuyên ngành liên quan như kinh tế, tài chính, kế toán, kiểm toán, luật, quản trị kinh doanh, hoặc các ngành khác phù hợp với hoạt động của doanh nghiệp, trừ khi Điều lệ công ty có yêu cầu tiêu chuẩn cao hơn.
• Trong trường hợp các Kiểm soát viên có nhiệm kỳ kết thúc cùng lúc nhưng chưa có Kiểm soát viên nhiệm kỳ mới được bầu, các Kiểm soát viên đã hết nhiệm kỳ vẫn tiếp tục thực hiện đầy đủ trách nhiệm cho đến khi có người thay thế.

2. Quyền hạn và trách nhiệm của Ban kiểm soát

Theo Điều 170 của Luật Doanh nghiệp 2020, ban kiểm soát được trao quyền hạn nhất định để đảm bảo hoạt động của công ty theo đúng pháp luật và Điều lệ công ty.

• Ban kiểm soát có nhiệm vụ giám sát hoạt động của Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc trong việc điều hành và quản lý công ty.
• Đảm bảo tính hợp pháp, hợp lý, trung thực và cẩn trọng trong quá trình quản lý và điều hành công ty; kiểm tra sự thống nhất, hệ thống và chính xác của công tác kế toán, thống kê và báo cáo tài chính.
• Thẩm định báo cáo tình hình kinh doanh và tài chính của công ty, kiểm tra tính đầy đủ và hợp pháp của báo cáo tài chính hàng năm, báo cáo đánh giá công tác quản lý của Hội đồng quản trị và trình bày báo cáo này tại Đại hội đồng cổ đông thường niên. Kiểm tra hợp đồng và các giao dịch có liên quan đến những người trong Hội đồng quản trị hoặc Đại hội đồng cổ đông, đưa ra khuyến nghị về các giao dịch cần có sự phê duyệt.
• Rà soát và kiểm tra hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ và các biện pháp quản lý rủi ro của công ty.
• Kiểm tra sổ sách kế toán và các tài liệu khác của công ty khi cần thiết hoặc theo yêu cầu của Đại hội đồng cổ đông hoặc nhóm cổ đông theo quy định tại Điều 115 của Luật này.
• Khi có yêu cầu từ cổ đông hoặc nhóm cổ đông, Ban kiểm soát phải thực hiện kiểm tra trong vòng 07 ngày làm việc và báo cáo kết quả trong vòng 15 ngày. Quá trình kiểm tra này không được làm gián đoạn hoạt động của công ty.
• Kiến nghị các biện pháp cải tiến, sửa đổi cơ cấu tổ chức và hoạt động quản lý của công ty để nâng cao hiệu quả điều hành và giám sát.
• Khi phát hiện có vi phạm từ Hội đồng quản trị hoặc Giám đốc/Tổng giám đốc, Ban kiểm soát phải thông báo ngay và yêu cầu ngừng hành vi vi phạm cũng như đưa ra biện pháp khắc phục.
• Tham gia và thảo luận tại các cuộc họp của Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị và các cuộc họp khác trong công ty.
• Sử dụng dịch vụ tư vấn độc lập và bộ phận kiểm toán nội bộ của công ty khi cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
• Ban kiểm soát có thể tham khảo ý kiến của Hội đồng quản trị trước khi trình bày các báo cáo, kết luận và kiến nghị tại Đại hội đồng cổ đông.
• Thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật, Điều lệ công ty và nghị quyết Đại hội đồng cổ đông.

IV. Cơ hội nghề nghiệp và mức lương tham khảo cho kiểm soát viên

Mức lương của kiểm soát viên dao động từ 7 đến 15 triệu đồng, tùy thuộc vào kinh nghiệm làm việc. Mức lương phổ biến cho người có 2 năm kinh nghiệm thường vào khoảng 10 triệu đồng mỗi tháng.

Mặc dù ngành kiểm soát viên không phải là một nghề nổi bật như nhiều ngành nghề khác, nhưng đây vẫn là một lựa chọn tốt cho các bạn sinh viên. Công việc trong ngành này rất đa dạng với nhiều phân ngành con như kiểm soát viên không lưu, chuyên viên kiểm soát nội bộ, hay kiểm soát viên chuyên trách, mang đến cơ hội nghề nghiệp phong phú.

Qua bài viết này, Mytour mong muốn chia sẻ đến bạn đọc những thông tin hữu ích về nghề kiểm soát viên, bao gồm kiểm soát viên là gì, các tiêu chuẩn và điều kiện để trở thành kiểm soát viên, và nhiều kiến thức khác. Hy vọng bạn đã có cái nhìn tổng quan về nghề này. Đừng quên theo dõi Mytour để cập nhật thêm những bài viết thú vị về việc làm khác.