1. Kiểm tra Elisa - ưu và nhược điểm
1.1. Kiểm tra Elisa là gì?
Virus HIV gây suy giảm miễn dịch ở người do tăng lượng virus, tạo điều kiện cho nhiễm trùng và ung thư phát triển mạnh mẽ, đe dọa đến sự sống. Kiểm tra Elisa (Enzyme-linked Immunosorbent assay) là một phương pháp sinh học chủ yếu dùng để phát hiện kháng thể/kháng nguyên trong mẫu.
Xét nghiệm Elisa đặc hiệu cao trong việc phát hiện virus HIV
Kỹ thuật Elisa có thể xác định nhiều tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm và đặc biệt là phát hiện sớm sự tồn tại của virus HIV. Xét nghiệm Elisa HIV là phương pháp xác định virus HIV thông qua việc phát hiện kháng thể chống HIV. Khi kết quả xét nghiệm dương tính, tức là đã phát hiện kháng thể chống HIV và người được xét nghiệm dương tính đã mắc HIV.
1.2. Ưu và nhược điểm của xét nghiệm Elisa
- Ưu điểm
+ Có thể thực hiện đồng thời nhiều mẫu, sử dụng máy tự động giảm bớt công việc cho người thực hiện xét nghiệm, giảm nguy cơ sai sót và lây nhiễm.
+ Kết quả được đọc bằng máy nên tính khách quan cao.
+ Các thông số kỹ thuật và bảng kết quả tự động lưu trữ, thuận tiện cho việc kiểm tra và đánh giá chất lượng xét nghiệm.
+ Chi phí cho mỗi lần xét nghiệm tương đối hợp lý.
- Nhược điểm
+ Để có kết quả xét nghiệm Elisa chính xác, cần đầu tư vào trang thiết bị và chi phí bảo dưỡng máy móc.
+ Sinh phẩm cần được bảo quản ở nhiệt độ 4 - 8 độ C.
+ Không phù hợp với số lượng mẫu ít.
+ Đòi hỏi thời gian lâu (2 - 3 giờ).
2. Đối tượng, nguyên lý hoạt động và quy trình thực hiện xét nghiệm Elisa
2.1. Ai nên làm xét nghiệm Elisa?
Xét nghiệm Elisa HIV là bước quan trọng vì chưa có thuốc đặc trị, phát hiện sớm giúp giảm tác động của virus. Nên ưu tiên cho:
Thai phụ cần xét nghiệm Elisa HIV để phòng ngừa lây nhiễm sang con.
- Người bình thường: thường xét nghiệm HIV trong các kiểm tra sức khỏe để đề phòng lây nhiễm.
- Người đã có kinh nghiệm hiến máu trước đây.
- Phụ nữ mang thai.
- Nhóm người có nguy cơ cao về HIV bao gồm: phụ nữ bán dâm, người sử dụng ma túy, người tham gia quan hệ tình dục đồng giới nam, người mắc bệnh lao, người thay đổi giới tính, người mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục, người thân của người nhiễm HIV, người sống cùng người nhiễm HIV, người thực hiện quan hệ tình dục không an toàn, người tiếp xúc với HIV, người nhiễm virus viêm gan B hoặc C.
2.2. Nguyên tắc hoạt động của xét nghiệm Elisa dựa trên gì?
Xét nghiệm Elisa HIV có 4 loại với nguyên tắc hoạt động khác nhau:
- Phương pháp Elisa trực tiếp
Dùng chủ yếu để phân loại tính chất, ít khi dùng để xác định số lượng. Ưu điểm nổi bật của nó là chỉ cần thực hiện một lần nên Elisa HIV trực tiếp sẽ tiết kiệm thời gian và kiểm soát được các yếu tố trong quá trình xét nghiệm ở mức tối thiểu.
- Phương pháp Elisa gián tiếp
Sử dụng kháng thể chống HIV trong máu của người bệnh kết hợp đặc hiệu với kháng nguyên virus HIV đã được cố định sẵn trên giá đỡ. Phức hợp này được phát hiện đặc hiệu thông qua một kháng thể chống Ig gắn enzyme và tạo ra phản ứng hiện màu với một chất phù hợp. Lượng kháng thể chống HIV trong mẫu thử tương ứng với mật độ quang của phản ứng màu.
- Phương pháp Elisa cạnh tranh
Nguyên tắc hoạt động của xét nghiệm Elisa dựa trên sự cạnh tranh giữa kháng thể chống HIV trong mẫu thử và kháng thể chống HIV đã kết hợp với enzyme và gắn trên các kháng nguyên đã được cố định trên giếng. Lượng kháng thể trong mẫu thử giảm khi tăng mật độ quang của phản ứng.
Trung tâm xét nghiệm đã được chứng nhận CAP của Mytour thực hiện xét nghiệm Elisa HIV với kết quả chính xác trong thời gian ngắn
- Phương pháp Sanwich Elisa
Kháng thể chống HIV trong mẫu thử kết hợp đặc hiệu với kháng nguyên đã cố định trên giếng, sau đó được phát hiện bởi các kháng nguyên virus có gắn enzyme. Lượng kháng thể chống HIV trong mẫu thử tương ứng với mật độ quang của phản ứng màu.
Quá trình thực hiện xét nghiệm Elisa như thế nào?
Tổng quát, quá trình thực hiện xét nghiệm Elisa HIV đơn giản và dễ dàng.
Sau khi lấy mẫu máu, kỹ thuật viên sẽ thêm vào đĩa petri kháng nguyên liên quan đến HIV, sau đó thêm enzyme và quan sát phản ứng. Kết quả dương tính được xác định qua sự kết hợp giữa máu và kháng nguyên.
Triệu chứng suy giảm miễn dịch HIV không rõ ràng ở giai đoạn đầu, dẫn đến khó khăn trong việc chẩn đoán. Việc xét nghiệm chính xác là cách duy nhất để phát hiện bệnh.
Để đảm bảo kết quả chính xác, việc xét nghiệm HIV cần được thực hiện tại các cơ sở y tế đáng tin cậy, như Trung tâm xét nghiệm của Bệnh viện Đa khoa Mytour.