Kiến Trúc Gothic: Khám Phá Đặc Điểm, Lịch Sử và Những Công Trình Ấn Tượng

Kiến trúc Gothic là gì? Những đặc điểm nổi bật của phong cách này là gì? Làm sao để nhận diện các công trình Gothic nổi tiếng trên thế giới và tại Việt Nam? Tất cả sẽ được Mytour giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây. Mời bạn đọc cùng khám phá!

Kiến trúc Gothic là gì?

Thuật ngữ “Gothic” ban đầu mang ý nghĩa là “hồi tưởng”. Theo các chuyên gia lịch sử, kiến trúc Gothic xuất hiện vào khoảng năm 1200 tại Pháp, khi đó phong cách này được gọi là “Francigenum Opus”, có nghĩa là “công trình của người Pháp”.

Vào thời kỳ Phục Hưng, kiến trúc Gothic thường bị xem là kỳ lạ và bị chỉ trích là sản phẩm của những người man rợ, phá vỡ các giá trị thẩm mỹ truyền thống của Hy Lạp – La Mã.

Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ và ảnh hưởng sâu rộng đến các công trình nhà thờ trên khắp Châu Âu, kiến trúc Gothic dần dần chứng tỏ giá trị của mình và vượt qua mọi định kiến trước đây. Các nhà sử học và khảo cổ học đều đồng thuận rằng kiến trúc Gothic đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, có giá trị vượt thời gian trên toàn Châu Âu.

Khung cảnh lịch sử của kiến trúc Gothic

Kiến trúc Gothic ra đời tại Pháp vào giữa thế kỷ XII và kéo dài cho đến thế kỷ XVI. Phong cách này đã trở thành lối kiến trúc chủ đạo ở Châu Âu, đặc biệt là trong các công trình nhà thờ Công giáo La Mã nổi bật.

Quá trình phát triển của kiến trúc Gothic được chia thành bốn giai đoạn quan trọng:

• Gothic sơ khai (thế kỷ XII): Đây là giai đoạn khởi đầu của kiến trúc Gothic với việc xây dựng hai nhà thờ lớn nổi tiếng là Saint Denis và Saint Étienne, đánh dấu sự ra đời và mở ra một thời kỳ mới trong nghệ thuật kiến trúc.
• Gothic cổ điển (1190 – 1230): Phong cách Gothic bắt đầu phát triển mạnh mẽ trong các nhà thờ lớn như Reims, Bourges, Amiens,… với những đặc trưng như sự tối giản trong trang trí, gia tăng chiều cao không gian và thiết kế mái vòm đặc biệt.
• Gothic ánh sáng (khoảng 1230 – 1350): Lúc này, việc sử dụng cửa sổ lớn để ánh sáng tự nhiên tràn vào trở nên phổ biến, cùng với các mảnh kính màu trang trí mang đến vẻ đẹp độc đáo. Phong cách này được phát triển mạnh tại Đức, Tây Ban Nha, Anh,…
• Gothic rực cháy (thế kỷ XV-XVI): Các chi tiết trang trí mô phỏng ngọn lửa trở nên nổi bật. Các bức tường được làm mỏng hơn để phù hợp với trần mái vòm cao. Kiến trúc Gothic nhanh chóng lan rộng và trở thành nguồn cảm hứng tại Châu Âu.

Những đặc điểm nổi bật của kiến trúc Gothic

Sau khi tìm hiểu về bối cảnh lịch sử của kiến trúc Gothic và nguồn gốc của phong cách này, trong phần tiếp theo, Mytour sẽ giới thiệu một số đặc điểm nổi bật của kiến trúc Gothic. Điều này giúp bạn dễ dàng nhận diện các công trình Gothic trong thực tế. Mời bạn tiếp tục theo dõi!

Mái chóp nhọn

Mái chóp nhọn là một trong những đặc điểm nổi bật và dễ nhận diện nhất của kiến trúc Gothic. Đây là sáng tạo đặc biệt thay thế cho hình ảnh gác chuông trong các phong cách kiến trúc trước đó.

Mái chóp nhọn không chỉ tạo cho kiến trúc Gothic vẻ sắc sảo và mạnh mẽ mà còn thể hiện đức tin tôn giáo sâu sắc. Chi tiết này không chỉ làm nổi bật công trình mà còn mang lại cảm giác thanh thoát và nhẹ nhàng cho không gian.

So với kiến trúc Roman, kiến trúc Gothic có sự khác biệt rõ rệt khi thay thế mái vòm cong tròn đặc trưng của kiến trúc Romanesque bằng những mái chóp nhọn kiêu hãnh. Sự chuyển mình này đánh dấu một bước tiến quan trọng, mang lại nhiều thành tựu vượt trội so với các công trình của đế chế Roman trước đó.

Mông bay

Mông bay là một phần trong cấu trúc giúp chuyển tải trọng lượng của mái vòm xuống đất, góp phần tăng cường sự vững chắc và ổn định cho công trình kiến trúc Gothic.

Để tạo nên vẻ đẹp thẩm mỹ và tinh tế cho các công trình Gothic, mông bay thường được thiết kế một cách khéo léo, nằm sau các bức tường chính và liên kết với mái nhà bằng các thanh đỡ hình vòm. Đây cũng là một điểm nhấn thú vị trong thiết kế của kiến trúc Gothic.

Cột nước điêu khắc

Ban đầu, cột nước điêu khắc được thiết kế chủ yếu để ngăn nước mưa không rơi xuống các bức tường. Tuy nhiên, nhờ vào sự tỉ mỉ và tinh tế trong nghệ thuật điêu khắc, những cột nước này đã trở thành đặc trưng đặc biệt của phong cách kiến trúc Gothic.

Các chi tiết điêu khắc trên cột nước không chỉ có tác dụng chống nước mưa mà còn là những điểm nhấn nghệ thuật đầy sáng tạo, làm nổi bật vẻ đẹp sang trọng và tinh tế của các công trình Gothic.

Kết cấu vòng tròn

Các vòng tròn được tẩm chì, đặt dưới hai bên hầm, là một phần của cấu trúc chịu trọng lượng, giúp hỗ trợ mông bay và giảm bớt áp lực từ thiết kế mái vòm. Điều này không chỉ tăng cường tính ổn định mà còn đảm bảo sự phân phối trọng lượng của mái vòm một cách hiệu quả và đồng đều trong các công trình Gothic.

Vòm nhọn

Mái vòm nhọn trong kiến trúc Gothic đóng vai trò quan trọng trong việc phân bổ trọng lượng mái xuống các sườn của công trình. Những mái vòm nhọn không chỉ giúp giảm thiểu áp lực lên các cột hoặc tường mà còn phân phối trọng lượng một cách hiệu quả.

Theo thời gian, mái vòm nhọn ngày càng được trang trí tỉ mỉ, trở thành biểu tượng nổi bật và đặc trưng trong phong cách kiến trúc Gothic. Sự tinh xảo và linh hoạt của thiết kế mái vòm nhọn đã tạo ra một dấu ấn sâu đậm trong các công trình Gothic.

Trạc

Trạc là phần cấu trúc làm từ khung đá mỏng, được đặt trong các ô cửa sổ để hỗ trợ kính. Trong kiến trúc Gothic, thanh trạc không chỉ có chức năng cố định kính mà còn được trang trí với những hoa văn tinh tế và đẹp mắt.

Các chi tiết trạc không chỉ có tác dụng chức năng mà còn là điểm nhấn nghệ thuật, tôn lên vẻ đẹp phức tạp và thanh lịch của toàn bộ công trình kiến trúc.

Cửa sổ kính màu

Một trong những điểm đặc sắc của kiến trúc Gothic chính là những cửa sổ lớn, được trang trí với những mảng kính màu sắc sặc sỡ, tạo nên vẻ đẹp ấn tượng và đầy sống động. Những cửa sổ này không chỉ làm nổi bật không gian mà còn cho phép ánh sáng tự nhiên tràn ngập vào các khu vực bên trong.

Cửa sổ kính màu thường được đặt ở những không gian thiêng liêng như nhà thờ, thánh đường, không chỉ là một điểm nhấn nghệ thuật mà còn là phương tiện kết nối với ánh sáng tự nhiên, mang đến cảm giác thư giãn và bình an cho tâm hồn.

Vòm có gân

Một đặc điểm nổi bật của kiến trúc Gothic chính là vòm có gân, hay còn gọi là vòm ogival. Phần cấu trúc này được thiết kế nhằm tối ưu hóa việc truyền tải trọng lượng từ mái vòm một cách hiệu quả hơn.

Những đường gân trên vòm không chỉ đóng vai trò chịu tải trọng mà còn giúp tạo cảm giác không gian không quá trống trải, đồng thời làm nổi bật chiều sâu cho toàn bộ công trình.

Vòm quạt

Vòm quạt được tạo thành từ những đường cong đều đặn, tạo nên hình dạng giống như một chiếc quạt. Không chỉ có nhiệm vụ chịu lực, vòm quạt còn mang lại cảm giác không gian rộng mở và độc đáo. Cấu trúc này thường được sử dụng trong các công trình tôn giáo như nhà thờ và nhà nguyện.

Cột tượng

Các cột tượng ở mặt ngoài những nhà thờ Gothic là điểm đặc trưng không thể thiếu. Mỗi cột đều được khắc họa bằng những bức tượng tinh xảo, thường là hình ảnh của vua, nhà tiên tri hay tộc trưởng mà công trình ấy tôn thờ.

Những tác phẩm điêu khắc trên các cột tượng không chỉ là yếu tố nghệ thuật mà còn thể hiện sự tôn kính đối với các nhân vật có ảnh hưởng lớn trong lịch sử, đạo đức và tôn giáo mà công trình hướng đến.

Các công trình kiến trúc Gothic nổi tiếng hiện nay

Dù đã trải qua nhiều lần trùng tu và cải tạo, hiện nay vẫn còn không ít công trình nổi bật mang đậm dấu ấn kiến trúc Gothic, đặc biệt tại các quốc gia ở châu Âu, nơi bắt nguồn và phát triển mạnh mẽ của phong cách này.

Công trình kiến trúc Gothic trên thế giới

Dưới đây là danh sách 9 công trình kiến trúc Gothic hiện đại nổi tiếng nhất, mời bạn đọc tham khảo và khám phá ngay!

• Nhà thờ Đức Bà Paris (Pháp)

Nhà thờ Đức Bà Paris, nằm trên Île de la Cité tại thủ đô Paris, Pháp, là một trong những công trình kiến trúc Gothic vĩ đại và nổi tiếng nhất thế giới. Đây không chỉ là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Paris mà còn là một biểu tượng bất hủ của nghệ thuật và kiến trúc Gothic.

Với những mái vòm nhọn cao chót vót, cửa sổ lớn và các chi tiết điêu khắc tinh xảo, nhà thờ Đức Bà Paris không chỉ là một nơi thờ cúng linh thiêng mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao, thu hút mọi ánh nhìn và khiến những ai yêu thích kiến trúc phải ngưỡng mộ.

• Nhà thờ chính tòa Đức Bà Amiens (Pháp)

Nhà thờ Đức Bà Amiens, tọa lạc tại miền Bắc nước Pháp, là nhà thờ chính tòa của giáo phận Amiens và được biết đến với quy mô đồ sộ cùng vẻ đẹp kiến trúc Gothic tuyệt vời. Năm 1981, UNESCO đã vinh danh công trình này là một Di sản thế giới, ghi nhận giá trị văn hóa và lịch sử đặc biệt của nó.

Nhà thờ Đức Bà Amiens nổi bật với kiến trúc Gothic hùng vĩ, mang đậm sự uy nghi và tráng lệ. Các tháp cao vút ở phía ngoài càng làm tăng thêm vẻ đẹp kỳ vĩ của công trình này, tạo nên một dấu ấn khó quên cho bất kỳ ai chiêm ngưỡng.

Hai ngọn tháp của nhà thờ Đức Bà Amiens, với thiết kế đối lập nhau, là một điểm đặc biệt và gây ấn tượng mạnh. Mặc dù có sự khác biệt trong hình dáng, nhưng chính sự khác biệt này lại làm cho công trình càng thêm độc đáo và nổi bật, tạo nên một vẻ đẹp riêng biệt mà không thể nhầm lẫn.

Vương cung thánh đường St Denis, tọa lạc trên đường Denis (hiện nay là khu vực ngoại ô Paris), là một trong những công trình nổi bật và đáng chú ý nhất trong lịch sử kiến trúc thế giới. Đây được xem là công trình đầu tiên mang đậm phong cách Gothic, mở ra một chương mới cho kiến trúc châu Âu.

Điểm đặc biệt của vương cung thánh đường này không chỉ là vị trí đắc địa mà còn vì vai trò quan trọng là nơi an táng hầu hết các vị vua Pháp. Thánh đường St Denis trở thành nơi chôn cất của nhiều nhân vật vĩ đại trong lịch sử Pháp, tạo nên không gian lịch sử và văn hóa đậm đà.

• Nhà thờ Chartres (Pháp)

Nhà thờ Chartres, một di sản thế giới tại Pháp, tọa lạc ở tỉnh Eure-et-Loir, cách Paris khoảng 80 km về phía Tây Nam. Đây được coi là một trong những nhà thờ còn giữ nguyên vẹn nhất trong số các công trình tôn giáo quan trọng ở vùng ngoại ô Paris.

Ngoài vẻ đẹp của phong cách kiến trúc Gothic đặc trưng, nhà thờ Chartres còn nổi bật nhờ bức tượng Đức Mẹ Đồng Trinh, một tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng và được trân trọng trong văn hóa toàn cầu. Tượng Đức Mẹ Đồng Trinh không chỉ là biểu tượng tôn giáo thiêng liêng mà còn là một kiệt tác nghệ thuật, thu hút người xem nhờ sự tinh tế và chi tiết điêu khắc tuyệt vời.

• Nhà thờ Canterbury (Anh)

Nhà thờ Chính tòa Canterbury, tọa lạc ở Kent, Anh, là một trong ba công trình kiến trúc Gothic nổi bật nhất tại xứ sở sương mù. Nằm cách London khoảng 90 km về phía Đông Nam, công trình này đã được xây dựng từ năm 597 và không chỉ là một trong những nhà thờ quan trọng mà còn được ngưỡng mộ là một trong những ngôi thánh đường đẹp nhất ở Châu Âu.

Với hơn 1400 năm lịch sử, Nhà thờ Chính tòa Canterbury đã trở thành biểu tượng văn hóa của Anh, được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Sự lâu đời, vẻ đẹp kiến trúc và giá trị lịch sử của nó không chỉ làm phong phú thêm di sản văn hóa của nước Anh mà còn của toàn nhân loại.

Các công trình kiến trúc Gothic nổi tiếng khác tại Anh cũng đáng chú ý, điển hình là Tu viện Westminster (hay còn gọi là Nhà thờ Kinh sĩ đoàn Thánh Peter), tọa lạc tại Westminster, London, gần Cung điện Westminster.

Tu viện Westminster không chỉ là một công trình tôn giáo quan trọng mà còn mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa của Anh. Đây là một trong những biểu tượng quốc gia, thu hút du khách và là minh chứng cho vẻ đẹp kiến trúc Gothic đặc trưng, phản ánh sâu sắc giá trị lịch sử của đất nước này.

Nhà thờ Salisbury (Anh) là một kiệt tác kiến trúc, với tháp mái chóp cao nhất nước Anh. Ngoài ra, nó còn gây ấn tượng bởi chiếc đồng hồ cổ lâu đời nhất trên thế giới, tạo nên một nét đặc sắc không thể nhầm lẫn.

Nhà thờ Salisbury với kiến trúc độc đáo và tháp mái chóp ấn tượng, là một trong những công trình lịch sử nổi bật nhất của nước Anh.

Nhà thờ Salisbury là một trong những biểu tượng đặc trưng của kiến trúc Gothic sớm ở Anh, với thiết kế độc đáo và ấn tượng mạnh mẽ ngay từ cái nhìn đầu tiên. Kiến trúc đặc biệt của công trình này đã làm nên một trong những điểm du lịch nổi tiếng, góp phần làm phong phú thêm kho tàng di sản kiến trúc của nước Anh.

Tòa thị chính Leuven (Bỉ) nằm đối diện quảng trường Grote Markt, nổi bật với vẻ đẹp hoành tráng và là một minh chứng cho kiến trúc hậu Gothic, với các chi tiết điêu khắc công phu và cửa sổ kính màu theo phong cách Brabantine Gothic.

Tòa thị chính Leuven, với các chi tiết điêu khắc tinh xảo và cửa sổ kính màu độc đáo, là một ví dụ hoàn hảo của kiến trúc hậu Gothic, thu hút sự chú ý của du khách và những người yêu nghệ thuật kiến trúc.

Các họa tiết và chi tiết trang trí tinh xảo này tạo nên một phong cách độc đáo, thể hiện sự tài hoa và công phu trong nghệ thuật xây dựng của thời kỳ ấy.

Lâu đài Burg Rheinstein (Đức), một biểu tượng của kiến trúc Gothic, tọa lạc trên đỉnh đồi đá vững chãi, nổi bật giữa Thung lũng Loreley và sông Rhine, được xem là một trong những lâu đài đẹp nhất ở Đức.

Kiến trúc Gothic của lâu đài Burg Rheinstein, nằm trên đỉnh đồi đá ở Thung lũng Loreley bên sông Rhine, là một minh chứng cho sự oai hùng và vẻ đẹp vĩnh cửu của kiến trúc Đức.

Lâu đài Burg Rheinstein không chỉ là biểu tượng của kiến trúc cổ điển mà còn là một điểm đến hấp dẫn tại Đức. Nằm ở vị trí tuyệt đẹp với cảnh quan thiên nhiên lãng mạn, lâu đài này thu hút du khách nhờ vẻ đẹp đồ sộ và lịch sử phong phú của mình.

Công trình Gothic tại Việt Nam

Việt Nam cũng sở hữu những công trình kiến trúc Gothic độc đáo, trải dài khắp đất nước. Hãy cùng Mytour khám phá những công trình này để cảm nhận vẻ đẹp lôi cuốn của phong cách kiến trúc châu Âu ngay tại các điểm đến nổi bật trong nước.

• Nhà thờ lớn Hà Nội

Nhà thờ lớn Hà Nội tọa lạc tại giao điểm của ba con phố nổi tiếng: phố Nhà Chung, Lý Quốc Sư và phố Nhà Thờ, địa chỉ tại số 40 Nhà Chung, Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Xây dựng từ năm 1888 theo phong cách Gothic, Nhà thờ Thánh Giuse nổi bật với kiến trúc độc đáo mang đậm dấu ấn Paris. Với hai tháp chuông cao vút và không gian nội thất trang hoàng lộng lẫy, đặc biệt là các cửa kính màu nhập khẩu từ Pháp, cùng hình ảnh Thánh Joseph nổi bật ở trung tâm, đây thực sự là một công trình kiến trúc ấn tượng.

• Nhà thờ đá tại Sapa, Lào Cai

Nhà thờ Đá Sapa, hay còn gọi là Nhà thờ Đức Mẹ Mân Côi, nằm ở hướng Đông, nơi mặt trời mọc, là một trong những công trình nổi bật tại Sapa.

Được xây dựng từ năm 1895, nhà thờ Đá Sapa tọa lạc ngay trung tâm thị trấn và là một trong những tác phẩm kiến trúc cổ nguyên vẹn do người Pháp để lại. Sau khi được bảo tồn và tôn tạo, nhà thờ này trở thành biểu tượng không thể thiếu của Sapa, mang trong mình vẻ đẹp huyền bí giữa làn sương mù.

Nhà thờ được xây dựng từ những khối đá đẽo, theo phong cách Gothic của La Mã, đặc trưng bởi các mái nhà nhọn, tháp chuông cao vút và các vòm cuốn. Những chi tiết này tạo nên một tổng thể vừa uy nghiêm vừa thanh thoát, mang lại sự bay bổng cho công trình.

• Thánh đường Phú Nhai, Nam Định

Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội, hay còn gọi là nhà thờ Phú Nhai, được xây dựng từ năm 1866. Đây là nhà thờ Gothic lớn nhất tại Việt Nam, với chiều cao ấn tượng lên đến 30 mét và hai tháp chuông vươn cao tới 40 mét, mỗi tháp nặng gần hai tấn.

Công trình Gothic này là sự kết hợp tuyệt vời giữa kiến trúc Tây Ban Nha và Pháp. Ngoại thất và nội thất của nhà thờ đều rực rỡ và trang nghiêm. Trần nhà hình vòm, được sơn màu vàng, tạo điểm nhấn đặc sắc. Hệ thống cửa sổ kính màu thêm phần sắc sảo, mang đậm dấu ấn văn hóa và nghệ thuật của công trình.

Nếu bạn muốn khám phá nghệ thuật kiến trúc Gothic Pháp cổ hoặc trung đại, hãy ghé thăm Nhà Thờ Mằng Lăng ở Phú Yên. Được xây dựng từ năm 1892, nhà thờ có mặt tiền phong cách Gothic tuyệt đẹp hướng ra dòng sông Kỳ Lộ, mang vẻ đẹp thanh thoát và tinh tế.

Là một minh chứng điển hình của kiến trúc Gothic, Nhà thờ Mằng Lăng nổi bật với hai tháp chuông bên hông và thập tự giá ở trung tâm. Mặt tiền của nhà thờ có những lối vào hình mái vòm đặc biệt, giống như những búp măng. Trần nhà được lót la-phông gỗ, tạo điểm nhấn ấn tượng.

Mặc dù có quy mô nhỏ hơn các nhà thờ Gothic khác trong và ngoài Việt Nam, Nhà thờ Mằng Lăng vẫn giữ được sự lộng lẫy và sự tinh xảo trong từng chi tiết, làm nổi bật công trình này như một di tích lịch sử văn hóa quan trọng của Việt Nam.

• Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn

Một trong những công trình kiến trúc Gothic nổi bật tại Sài Gòn là Nhà thờ Đức Bà, với phong cách kiến trúc ấn tượng. Những viên gạch được nhập khẩu từ Marseilles, Pháp, mang lại vẻ cổ kính bên ngoài và không gian tĩnh lặng bên trong nhà thờ.

Tọa lạc tại trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, một trong những khu vực sầm uất nhất Việt Nam, Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn là một công trình kiến trúc hoành tráng. Với vẻ đẹp rực rỡ, nhà thờ thu hút hàng nghìn du khách đến tham quan và ghi lại những khoảnh khắc tuyệt vời, đặc biệt trong những dịp lễ lớn.