Buzz
Theo quan điểm của kiến trúc sư Đoàn Thanh Hà, kiến trúc tốt là kiến trúc đáp ứng được các hoạt động sống thiết thực cho người sử dụng, cải thiện chất lượng cuộc sống và đền bù những thiếu hụt về mặt kinh tế, văn hóa - xã hội cho họ.
Trải qua hơn 20 năm hoạt động trong lĩnh vực kiến trúc, kiến trúc sư Đoàn Thanh Hà (44 tuổi, đến từ Hà Nội) luôn hướng tới mục tiêu sử dụng tài năng của mình để cải thiện cuộc sống của con người. Trong suốt thời gian đó, ông luôn tận tụy theo đuổi triết lý 'kiến trúc vị dân sinh'. Các tác phẩm kiến trúc của ông thường nhắm đến nhóm dân số đang gặp khó khăn, những người lao động có thu nhập thấp và những người có nhu cầu cơ bản chưa được đáp ứng.
Với những công trình kiến trúc đặc biệt của mình, kiến trúc sư Đoàn Thanh Hà đã nhận được nhiều giải thưởng lớn như: Giải Turgut Cansever 2020 của Hội Kiến trúc sư Quốc tế (UIA), Giải thưởng Kiến trúc lục địa Á Âu 2ACAA 2018, Giải thưởng Quốc tế Reddot Award 2018, Giải thưởng Kiến trúc quốc tế IAA 2018, Giải thưởng Quốc tế Architizer A+ 2018,...
Mới đây, Hiệp hội KTS thế giới (UIA) đã công bố danh sách những kiến trúc sư nổi bật sẽ được vinh danh tại Đại hội Kiến trúc sư thế giới tại Copenhagen, Đan Mạch. Trong đó, kiến trúc sư Đoàn Thanh Hà đã tiếp tục được trao giải thưởng Vassilis Sgoutas cho cụm công trình kiến trúc được triển khai nhằm phục vụ người nghèo.
Chào đón kiến trúc sư Đoàn Thanh Hà! Sau hơn 20 năm hoạt động trong lĩnh vực kiến trúc, anh cảm thấy thế nào? Hành trình từ khi bắt đầu cho đến khi trở thành một trong những kiến trúc sư hàng đầu hiện nay diễn ra như thế nào, anh có thể chia sẻ thêm không?
Tôi cảm thấy đã được ơn lành trong một khoảng thời gian, hiện tại tôi có thể nhìn thấy mọi thứ phía trước một cách rõ ràng hơn, và khao khát với nghề kiến trúc vẫn nguyên như ngày nào.
Năm 2002, tôi bước chân vào nghề Kiến trúc sư, trong suốt năm năm tiếp theo là những thất bại liên tục trong các cuộc thi kiến trúc và những dự án không khả thi mà tôi được giao.
Năm năm tiếp theo, tôi nhận được sự công nhận đầu tiên từ các cuộc thi ý tưởng cả trong và ngoài nước. Vào năm 2009, tôi cùng với một người bạn từ đại học thành lập văn phòng H&P Archietcts và tiếp tục tìm kiếm cơ hội thực tế.
Trong năm năm tiếp theo (lần thứ ba), chúng tôi bắt đầu thực hiện ý tưởng về ngôi nhà bằng tre cho cư dân ở vùng bị thiên tai ảnh hưởng (Tổ ấm nở hoa) sau năm năm ý tưởng và bắt đầu trình bày hệ thống ý tưởng thiết kế của chúng tôi.
Trong năm năm gần đây nhất (lần thứ tư), quan điểm và thực tiễn của chúng tôi về kiến trúc đã trở nên rõ ràng hơn và các dự án đã trở nên đa dạng hơn, mặc dù phải đối mặt với đại dịch Covid-19 trong thời gian này.
Suốt hơn 20 năm, đó là quãng thời gian không mệt mỏi của tôi, với sự hướng dẫn và động viên từ người Thầy mà tôi rất kính trọng, cùng sự đồng lòng từ các đồng nghiệp trong công việc. Và tất nhiên, không thể thiếu sự đồng cảm từ phía những chủ đầu tư có tầm nhìn.
Trong suốt những năm dài làm nghề, tôi theo đuổi triết lý 'Kiến trúc vị dân sinh'. Tôi có thể chia sẻ thêm về triết lý này được không?
Kiến trúc vị dân sinh có thể được xem như là các 'Không gian thiết yếu' - những không gian dành cho các hoạt động thuộc ba tầng nhu cầu cơ bản của con người theo lý thuyết của Maslow, hướng từ cơ bản lên cao. Từ đó phát triển ra chuỗi các dự án tương ứng: Vườn vệ sinh cho người nghèo ở vùng cao, nhà ở nhỏ cho cư dân ở vùng bị thiên tai và nông thôn, không gian mở thân thiện cho cộng đồng ở khu đô thị.
'Không gian thiết yếu' có ba đặc điểm: Đơn giản trong thiết kế để dễ dàng hiểu và thực hiện được bởi người dân địa phương, linh hoạt trong lựa chọn để phù hợp với hoàn cảnh và nhu cầu khác nhau của người dân, chi phí thấp để giảm giá thành xây dựng và vận hành.
Tại sao anh đam mê với 'Kiến trúc vị dân sinh' đến vậy, và anh nghĩ vai trò của KTS trong mang lại giá trị cho xã hội là gì?
Mặc dù các thành phố lớn sôi động, nhưng hơn 60% dân số Việt Nam vẫn sống ở vùng nông thôn, gặp phải sự chênh lệch lớn về điều kiện sống và rủi ro từ thiên tai. Vì vậy, tôi đã chú trọng vào những vấn đề dân sinh xã hội khi thiết kế, hướng tới nhóm dân cư gặp khó khăn nhất.
Kiến trúc cần phải đảm bảo trách nhiệm với môi trường và văn hóa xã hội. Những dự án như vậy sẽ dần thay đổi thói quen thẩm mỹ của người dân, hướng tới môi trường sống bền vững cho tương lai.
Anh nghĩ sao về việc đạt được nhiều giải thưởng kiến trúc như vậy, cả về bản thân anh và các công trình của mình?
Đối với tôi, kiến trúc không chỉ là sản phẩm của văn hoá mà còn là yếu tố cấu thành môi trường văn hoá và môi trường sống bền vững.
Ví dụ như: Tổ ấm nở hoa (Blooming bamboo home) như một bông hoa tre; Hang gạch (Brick cave) giống như một cái hang được làm từ gạch; Không gian S (S Space) như một đám mây hay một dãy núi đá;..
Có thể những giải thưởng đó một phần chia sẻ quan điểm này.
Trong những dự án kiến trúc của mình, anh có thể chia sẻ một số dự án mà anh cảm thấy ấn tượng nhất không?
Hiện tại, tôi nghĩ đến Tổ ấm nở hoa (2008-2013) và Nhà tre nổi (2015-2022). Cả hai đều được xây dựng từ tre, có diện tích nhỏ (36m2) và dành cho người dân vùng thiên tai. Đặc biệt, cả hai dự án đều mất một thời gian lâu để hoàn thành, cụ thể là sau 5 và 7 năm từ khi đề xuất.
Anh đã chọn vật liệu địa phương như tre, đất... cho các dự án của mình. Lý do vì sao anh chọn những vật liệu này?
Chúng tôi gọi những vật liệu hiện tại là Vật liệu thân thiện, bao gồm Vật liệu tự nhiên (tre, gỗ, đất, đá,...), Vật liệu truyền thống (gạch, ngói, chum gốm,...) và Vật liệu tái sử dụng (ống thép, chai nhựa,...). Những vật liệu này mang lại cảm giác gần gũi, thân thiện và có trách nhiệm với môi trường và văn hóa - xã hội, giúp hòa nhập mối quan hệ giữa con người và tự nhiên.
Anh sử dụng, xử lý tre, đất... cho các dự án của mình như thế nào?
Về việc xử lý nguyên vật liệu, tôi ưu tiên sử dụng phương pháp truyền thống như ngâm tre dưới bùn ao, sàng đất đều. Trong việc sử dụng vật liệu, tôi thúc đẩy sự đổi mới bằng cách sáng tạo từ các nguyên liệu đơn giản như tre, ngói, gạch để tạo ra những công trình tổng thể lớn và sử dụng chúng một cách đa dạng và khác biệt.
Theo kinh nghiệm của anh, những khó khăn chính khi xây dựng các công trình bằng tre là gì?
Làm việc với tre thì thách thức lớn nhất là việc kết nối các phần vật liệu với nhau.
Với các công trình sử dụng vật liệu địa phương như tre, đất, ngói,... anh có phương pháp nào để thuyết phục khách hàng lựa chọn vật liệu này?
Không cách nào khác ngoài việc thuyết phục khách hàng bằng sự trung thực và chân thành, dựa trên hiểu biết của mình và suy nghĩ kỹ lưỡng về những gì họ mong muốn.
Anh và đồng nghiệp đã đặt những nỗ lực và giải pháp kiến trúc nào vào các dự án như nhà tre nổi?
Nhà tre nổi là một mô hình nhà dành cho người dân ở đồng bằng sông Cửu Long, được tôi lập kế hoạch từ năm 2015. Đây là một ngôi nhà ba gian được xây dựng từ tre, được nổi lên trên mặt nước bằng hệ thống thùng phuy nhựa. Ngôi nhà này được tính toán để đối phó với biến đổi khí hậu, có thể giúp hàng triệu gia đình nghèo có được nơi ở an toàn và ổn định trong tương lai.
Mỗi khi nhìn thấy một công trình kiến trúc hoàn thành, cảm xúc của tôi như thế nào?
Hiện thực hoá một công trình kiến trúc là một quá trình dài và phức tạp, có thể kéo dài nhiều năm. Trong suốt thời gian đó, cảm xúc của người thiết kế có thể biến đổi từ hồi hộp, lo lắng đến hứng khởi và nhẹ nhõm khi công trình hoàn thành và đi vào sử dụng.
Theo ý kiến của anh, một công trình kiến trúc hoàn hảo cần phải đáp ứng những yếu tố nào?
Tôi không theo đuổi sự hoàn hảo. Một công trình kiến trúc được coi là tốt khi nó đáp ứng được nhu cầu thực tế của người sử dụng, cải thiện chất lượng cuộc sống và đáp ứng các yếu tố kinh tế, văn hoá và xã hội.
Cảm hứng cho các dự án của anh thường đến từ đâu?
Tôi thường lấy cảm hứng từ cảnh quan tự nhiên và văn hoá - xã hội của nơi mà công trình kiến trúc sẽ được xây dựng. Thực tế xã hội cung cấp nhiều nguồn cảm hứng quý báu cho sự sáng tạo kiến trúc.
Nếu tôi muốn chia sẻ một số điều với các bạn trẻ muốn trở thành kiến trúc sư, tôi sẽ nói điều gì?
Tôi muốn bàn về trung thực, kiên nhẫn và sáng tạo.
Hãy luôn trung thực với bản thân, với người khác và với môi trường sống. Trong quá trình thiết kế, hãy đặt mình vào vị trí của người sử dụng để tạo ra những không gian phản ánh cá nhân và phù hợp với môi trường. Trung thực trong cảm xúc và hành vi sẽ giúp bạn sống chân thật.
Cũng như tôi, bạn sẽ gặp thất bại nhiều lần. Hãy kiên nhẫn theo đuổi ước mơ và biến chúng thành hiện thực trong cuộc sống hàng ngày. Hãy kiên nhẫn với bản thân, với hoàn cảnh và vượt qua khó khăn để luôn sống tích cực.
Làm kiến trúc phải luôn sáng tạo, và để sáng tạo cần phải đổi mới. Hãy quên đi những thành công trước đó để không bị ràng buộc. Hãy tìm kiếm cảm hứng từ những điều hiển nhiên để đạt được năng lượng sáng tạo dồi dào.
Anh có thể chia sẻ một chút về kế hoạch và mục tiêu của các dự án kiến trúc trong tương lai không?
Tôi đang suy nghĩ về việc thiết kế một chiếc ghế và tạo ra một không gian thư viện nhỏ mở cho mọi người.
Xin cảm ơn vì những chia sẻ của anh!
