Kiều Công Tiễn

Kiều Công Tiễn (chữ Hán: 矯公羨 hoặc 皎公羨; 870 - 938) là một nhân vật lịch sử nổi bật từ Phong Châu (Phú Thọ, Việt Nam). Ông giữ chức Tiết độ sứ Tĩnh Hải quân, là quan cai trị cuối cùng của lãnh thổ Việt Nam trong thời kỳ tự chủ từ năm 937 đến năm 938. Các hậu duệ của ông sau này trở thành hai trong số mười hai sứ quân ở khu vực Phong Châu là Kiều Công Hãn và Kiều Thuận.

Thuộc dòng họ Dương

Kiều Công Tiễn vốn là một hào trưởng của Phong Châu (Phú Thọ) từ thời kỳ họ Khúc tự chủ. Khi vua Nam Hán xâm lược Tĩnh Hải quân (tức Việt Nam lúc bấy giờ), bắt Khúc Thừa Mỹ, tướng cũ của họ Khúc là Dương Đình Nghệ đã tập hợp lực lượng ở Ái Châu để chống lại quân Hán.

Kiều Công Tiễn gia nhập vào lực lượng của Dương Đình Nghệ và được Dương Đình Nghệ trọng dụng làm gia tướng. Theo một số tài liệu, Dương Đình Nghệ đã tiếp nhận 3.000 tráng sĩ và coi họ như con nuôi, trong đó có Kiều Công Tiễn.

Vào năm 931, Kiều Công Tiễn đã cùng Dương Đình Nghệ dẫn quân ra Bắc, đánh bại quân Nam Hán và buộc họ phải rút về nước. Sau đó, Dương Đình Nghệ tự phong làm Tiết độ sứ và giao nhiệm vụ cho Tiễn cai quản Phong Châu.

Thuộc phe đối lập với họ Dương

Năm 937, Kiều Công Tiễn đã sát hại Dương Đình Nghệ để chiếm đoạt quyền lực, tự xưng là Tiết độ sứ của Tĩnh Hải quân. Theo các tài liệu thần phả, nội bộ họ Kiều đã xảy ra mâu thuẫn. Con trai của Tiễn, Kiều Công Chuẩn và cháu nội Kiều Công Hãn không ủng hộ ông. Kiều Công Chuẩn đưa con trai Kiều Công Đĩnh về Phong Châu, trong khi Kiều Công Hãn tập hợp quân đội ở Ái Châu theo Ngô Quyền. Chỉ có Kiều Thuận, một người con khác của Kiều Công Chuẩn, tiếp tục hỗ trợ ông nội.

Giết hại

Một số tướng lĩnh cũ của Dương Đình Nghệ, đặc biệt là Ngô Quyền - con rể của Dương Đình Nghệ, đã quyết tâm tiêu diệt Kiều Công Tiễn. Ngô Quyền đang đóng quân ở Ái Châu, quy tụ lực lượng và kêu gọi chống lại Kiều Công Tiễn. Các hào trưởng và anh hùng như Dương Tam Kha, Đinh Công Trứ, Kiều Công Hãn, Đỗ Cảnh Thạc... đã về với Ngô Quyền. Trong khi đó, Kiều Công Tiễn bị cô lập và sợ hãi, đã cầu cứu vua Nam Hán. Nam Hán Cao Tổ lập tức phái con trai Lưu Hoằng Tháo dẫn quân sang Tĩnh Hải quân để hỗ trợ.

Vào tháng 4 năm 938, Ngô Quyền đã dẫn quân ra Bắc. Theo các tài liệu thần phả, đội quân tiên phong dưới sự chỉ huy của Dương Tam Kha và con trai trưởng Ngô Xương Ngập đã nhanh chóng đánh chiếm thành Đại La và tiêu diệt Kiều Công Tiễn. Khi quân Nam Hán đến nơi, Kiều Công Tiễn đã bị giết chết và chưa kịp nhận sự cứu viện. Ông chỉ kịp xưng Tiết độ sứ chưa đầy một năm.

Khi quân Nam Hán xuất hiện, Ngô Quyền đã áp dụng kế hoạch của Kiều Công Hãn, chuẩn bị sẵn trận địa cọc trên sông Bạch Đằng để chờ đợi. Cuộc chiến diễn ra đã dẫn đến việc Lưu Hoằng Tháo bị đánh bại và giết chết, đây là trận Bạch Đằng đầu tiên trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu sự kết thúc hơn 1000 năm Bắc thuộc.

Theo các tài liệu thần phả, Kiều Thuận, người cháu nội duy nhất còn sống sót và ủng hộ Kiều Công Tiễn, đã trốn thoát khi thành Đại La bị chiếm, và lẩn trốn tại Hồi Hồ (Phú Thọ). Ngô Quyền, vì nể công của Kiều Công Hãn, đã không truy đuổi Kiều Thuận. Tuy nhiên, sau khi nhà Ngô suy yếu, Kiều Thuận nổi dậy trở thành một trong các sứ quân trong thời kỳ loạn 12 sứ quân và cuối cùng bị Đinh Bộ Lĩnh đánh bại.

• Đại Việt Sử ký Toàn thư.
• Nhà Đinh dẹp loạn và giữ nước - Nguyễn Danh Phiệt, Nhà Xuất bản Đại học và Trung học chuyên nghiệp, 1991.
• Các nhân vật lịch sử Việt Nam thế kỷ X.

• Thời kỳ độc lập tự chủ của Việt Nam
• Dương Đình Nghệ
• Ngô Quyền
• Đinh Tiên Hoàng
• Kiều Công Hãn
• Kiều Thuận
• Kiều Công Chuẩn
• Cuộc loạn 12 sứ quân

Liên kết ngoài

• Kiều Công Tiễn trên Từ điển bách khoa Việt Nam