Nhờ sự thành thạo với nhiều kỹ năng võ học cao cấp, Trương Vô Kỵ đã giúp Minh giáo từ một giáo phái bị xem là ác giáo chuyển thành lực lượng lãnh đạo trong cuộc đấu tranh lật đổ nhà Nguyên, cũng như trở thành một anh hùng lỗi lạc được mọi người thần phục làm Minh chủ võ lâm, chỉ huy quần hùng.
Trương Vô Kỵ là nhân vật chính trong tác phẩm kiếm hiệp Ỷ thiên đồ long ký của tác giả Kim Dung, một người đầy lòng chí trí. Sau khi cứu Minh giáo khỏi sự bao vây của sáu môn phái lớn, Vô Kỵ được bầu làm giáo chủ thứ 34 của Minh giáo.
Về mặt võ học, Trương Vô Kỵ may mắn học được Cửu dương thần công và Càn khôn đại na di. Ngoài ra, anh còn học được Thất thương quyền từ Tạ Tốn (người nuôi), Thái cực quyền và Thái cực kiếm từ Trương Tam Phong, các kỹ năng võ thuật được ghi trên Thánh hỏa lệnh của Ba Tư, biến anh trở thành một trong những nhân vật võ công tinh thông nhất trong truyện.
Tuy nhiên, khi đang đảm nhận vai trò Minh chủ võ lâm, lãnh đạo quần hùng đuổi bắt quân Mông Cổ, Trương Vô Kỵ đột ngột rút lui, truyền chức giáo chủ Minh giáo cho Dương Tiêu.
Lí do Trương Vô Kỵ rút lui
Trong tác phẩm kiếm hiệp Ỷ thiên đồ long ký, sau khi Trương Vô Kỵ giải cứu được Tạ Tốn khỏi bị giam cầm trong một hang động tối tăm trên Thiếu Lâm tự, Nhữ Dương Vương liền dẫn quân tấn công Thiếu Lâm tự với ý đồ rằng quần hùng thiên hạ đang tập trung ở đây để phản đối. Trương Vô Kỵ dẫn dắt quần hùng võ lâm đánh bại quân Mông Cổ. Nhờ có Võ mục di thư, Vô Kỵ và quần hùng hạ gục quân Mông Cổ.
Sau đó, trong buổi tiệc, Trương Vô Kỵ truyền lại Võ mục di thư cho Từ Đạt. Từ đó, anh hùng Trung Nguyên đều phục tùng Minh giáo, mọi người đều tuân theo lệnh của Trương Vô Kỵ.
Sau đó, Trương Vô Kỵ tìm thấy mảnh ghép cuối cùng của Đồ long đao và Ỷ thiên kiếm cùng với miếng huyền thiết trong bảo đao và bảo kiếm, và anh đã rèn chúng trở lại như lúc ban đầu. Trương Vô Kỵ được quần hùng thiên hạ tôn làm Võ lâm Chí Tôn. Các giáo chúng Minh giáo khuyên Vô Kỵ xưng vương.
Tuy nhiên, theo Thánh hỏa lệnh Tam đại lệnh, trong đó lệnh thứ nhất là không được làm quan, làm vua, do đó Vô Kỵ từ chối và mong toàn bộ giáo chúng Minh giáo tuân theo. Lúc này, dã tâm của Chu Nguyên Chương ngày càng lớn, y muốn làm giáo chủ nhưng không thành vì các giáo đồ chỉ ủng hộ Trương Vô Kỵ, nhưng Chu Nguyên Chương không từ bỏ dã tâm, y âm mưu giết hại người trong giáo phái, tiêu biểu là cái chết oan của Hàn Lâm Nhi, Liêu Vĩnh Trung.
Vì vậy, Trương Vô Kỵ cảm thấy lo sợ, tự nhận thấy mình không đủ tài năng để xử lý được những vấn đề lớn và không thể đối phó với Chu Nguyên Chương, anh muốn thoái vị.
Cuối cùng, Chu Nguyên Chương mưu hại Trương Vô Kỵ, khiến anh tưởng rằng các tướng muốn phản bội, kèm theo việc anh phải giữ lời hứa đưa Triệu Mẫn về Mông Cổ, với tính cách không quan tâm đến danh lợi, anh đã từ bỏ tất cả và truyền lại chức giáo chủ Minh giáo cho Dương Tiêu, rồi bản thân ra thảo nguyên Mông Cổ sống phần đời còn lại bên cạnh Triệu Mẫn, ở đó Triệu Mẫn yêu cầu Vô Kỵ thực hiện điều kiện thứ ba, đó là mỗi ngày, anh đều phải giúp cô trông chân mày.
Trong một số phiên bản, Trương Vô Kỵ đã buộc Chu Nguyên Chương phải thề không được tổn hại Minh giáo. Từ 'nhà Minh' cũng phát sinh từ thuật ngữ 'Minh giáo'.
Sau đó, Chu Nguyên Chương thống trị Minh giáo, đánh bại quân Mông Cổ
Dương Tiêu do tuổi cao không thể đấu lại với Chu Nguyên Chương. Sau đó, Chu Nguyên Chương kiểm soát Minh giáo và sử dụng binh pháp trong Vũ mục di thư để tiêu diệt quân Mông Cổ, lập ra nhà Minh với vị thái tử Minh Thái Tổ (Minh chỉ Minh giáo vì Minh giáo là lực lượng chính của Thái Tổ). Minh Thái Tổ lên ngôi, ngay lập tức thảm sát các quan thần. Thường Ngộ Xuân, dự đoán sẽ sống không quá tuổi 40, may mắn không bị trừng phạt, nhưng Từ Đạt và nhiều tướng lĩnh khác không thoát khỏi tay sát hại của nhà vua. Minh giáo bị coi là tà giáo, phải rút lui vào bóng tối và trở thành Nhật nguyệt thần giáo.