Buzz
Giải Kinh tế và luật pháp 11 Bài 1 trang 6→10 giúp các bạn học sinh lớp 11 hiểu về nguyên nhân, vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế. Đồng thời, cung cấp tài liệu gợi ý, so sánh với kết quả mình đã làm, để rèn luyện, củng cố kiến thức.
Khám phá Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11 Bài 1
1. Định nghĩa cạnh tranh
Câu hỏi: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:
Phố B được biết đến với sự sầm uất, đông đúc bởi sự hiện diện của nhiều nhà hàng phục vụ các món ăn ngon. Cuộc cạnh tranh giữa các nhà hàng tại đây luôn gay gắt trong việc thu hút khách hàng. Để nổi bật, họ phải tạo ra những món ăn độc đáo, hấp dẫn và giữ giá cả hợp lý. Điều này đòi hỏi họ phải thuê đầu bếp giỏi, có nguồn cung nguyên liệu chất lượng và sáng tạo trong việc sử dụng gia vị.
(1) Theo em, các nhà hàng kinh doanh ẩm thực trên phố B đã áp dụng những chiến lược nào để thu hút khách hàng? Điều đó mang lại lợi ích gì cho họ?
(2) Em hãy cho ví dụ về sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp cùng lĩnh vực kinh doanh trên thị trường.
Bài làm
(1) - Phương pháp các cửa hàng kinh doanh ẩm thực trên phố B áp dụng để thu hút khách hàng bao gồm:
+ Tạo ra các món ăn hấp dẫn, độc đáo, có hương vị đặc biệt và giá cả hợp lý,…
+ Thuê đầu bếp giỏi, có nguồn cung ứng nguyên liệu tốt, tìm kiếm các loại gia vị đặc trưng,...
- Kết quả là:
+ Những cửa hàng thực hiện tốt sẽ thu hút nhiều khách hàng, đạt được lợi nhuận cao hơn, và phát triển ổn định trong kinh doanh.
+ Các cửa hàng kém hiệu quả sẽ không thu hút khách hàng, có ít lợi nhuận, gặp rủi ro kinh doanh thua lỗ và có thể phải đóng cửa cửa hàng.
(2) - Ví dụ: vào tháng 9/2018, đã diễn ra một cuộc cạnh tranh sôi nổi giữa hai thương hiệu sữa Milo và Ovaltine thông qua chiến dịch quảng cáo: trong khi Milo lựa chọn thông điệp “nhà vô địch được làm từ Milo”; thì ngược lại, Ovaltine lựa chọn thông điệp “Không cần vô địch, chỉ cần con thích”. Bên cạnh biển quảng cáo, trên các trang mạng xã hội chính thức, thương hiệu Ovaltine đã tung ra một loạt poster thể hiện rõ sự tương phản với Milo. Theo đó, Ovaltine khẳng định: dù người ta có luôn cố gắng tranh đấu để giành ngôi vô địch, mẹ chỉ muốn con của mình luôn có đủ năng lượng để làm điều mình thích!
2. Nguyên nhân gây ra cạnh tranh
Câu hỏi: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:
Công ty H chuyên sản xuất và kinh doanh các sản phẩm áo sơ mi nữ. Gần đây, do có nhiều sản phẩm mới xuất hiện từ các công ty may mặc có uy tín, có thương hiệu trong và ngoài nước, với kiểu dáng đa dạng, mẫu mã đẹp và chất liệu vải tốt hơn, giá cả cũng hấp dẫn hơn, đã khiến doanh thu bán hàng của công ty H giảm đi. Ban Giám đốc công ty phải nhanh chóng đưa ra các giải pháp như tìm nguồn vải có hoa tiết, chất liệu đặc biệt hơn, áp dụng công nghệ mới để hoàn thiện sản phẩm, cũng như tăng mức lương để thu hút những nhà thiết kế có tay nghề cao... nhằm tạo ra sản phẩm mới, thu hút khách hàng, giành lại thị trường và ổn định tình hình kinh doanh.
(1) Em có ý kiến gì về quyền kinh doanh và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp may mặc trong trường hợp trên?
(2) Em hãy liệt kê những nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh trong kinh tế.
Bài làm
(1) - Các doanh nghiệp dệt may hoạt động độc lập, tự do kinh doanh và quyết định sản xuất.
- Khả năng cạnh tranh của mỗi doanh nghiệp là khác nhau do sự đa dạng về nguồn lực như vốn, công nghệ, quản lí và tay nghề lao động,... điều này dẫn đến việc sản xuất ra các sản phẩm có chất lượng và giá thành khác nhau.
(2) - Trong kinh tế thị trường, cạnh tranh diễn ra thường xuyên vì:
+ Nền kinh tế có nhiều chủ sở hữu, các đơn vị kinh doanh hoạt động độc lập, tự do sản xuất, khiến nguồn cung trên thị trường tăng lên, đẩy các doanh nghiệp phải cạnh tranh, tìm kiếm lợi thế để đứng vững trên thị trường.
+ Trong quá trình cạnh tranh, các doanh nghiệp phải tận dụng nguồn lực của mình một cách hiệu quả nhất. Mỗi doanh nghiệp có điều kiện sản xuất riêng, tạo ra sản phẩm có năng suất và chất lượng khác nhau, dẫn đến sự cạnh tranh về giá cả và chất lượng sản phẩm.
=> Để có được điều kiện thuận lợi, tránh rủi ro và bất lợi trong sản xuất, việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp là điều không thể tránh khỏi.
3. Vai trò của cạnh tranh trong kinh tế
Câu hỏi: Em hãy đọc trường hợp ở mục 2, thông tin dưới đây để trả lời câu hỏi:
Trong thời gian từ bây giờ đến năm 2025, để tận dụng lợi thế cạnh tranh khi hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, Việt Nam tập trung vào một số lĩnh vực xuất khẩu chính. Trước hết, chú trọng vào các lĩnh vực có lợi thế sẵn có về tài nguyên, chi phí lao động thấp, và mức độ lao động phong phú, như nông sản, khoáng sản, dệt may, giày dép, sản xuất gỗ, thủ công mỹ nghệ... Đây là giai đoạn để tích luỹ vốn và chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng xuất khẩu trong các giai đoạn tiếp theo. Đồng thời, cần tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài một cách có chọn lọc nhằm dần dần chuyển đổi cơ cấu xuất khẩu từ các ngành sử dụng lao động rẻ và tài nguyên sẵn có sang các ngành công nghiệp chế biến có công nghệ tiên tiến, sử dụng lao động nhiều hơn, như chế biến nông sản, thực phẩm, thủy sản, lâm sản. Điều này giúp chuyển dịch sang các ngành sử dụng lao động có trình độ cao và công nghệ tiên tiến, nhằm tăng giá trị gia tăng cho các ngành hàng xuất khẩu như đồ điện tử gia dụng, lắp ráp điện tử, công nghệ thông tin, chế tạo máy móc, cơ khí,...
(Doãn Công Khánh, Nâng cao năng lực cạnh tranh các mặt hàng xuất khẩu chủ lực: thực trạng và giải pháp, Tạp chí Cộng sản, ngày 31-12-2016)
(1) Cạnh tranh đã thúc đẩy công ty H phải thực hiện những biện pháp gì để tồn tại và phát triển?
(2) Để thành công trong cạnh tranh, nguồn lực của nền kinh tế và doanh nghiệp H được phân bổ như thế nào?
(3) Làm thế nào cạnh tranh đã đáp ứng được nhu cầu của khách hàng?
Bài làm
(1) - Để tồn tại và phát triển, công ty H đã tìm kiếm những giải pháp mới như: tìm nguồn vải có hoa tiết độc đáo, chất liệu đặc biệt; áp dụng công nghệ mới để cải thiện sản phẩm; cung cấp mức lương hấp dẫn để thu hút những nhà thiết kế có tay nghề cao,... mục đích là tạo ra sản phẩm mới nhanh chóng, thu hút khách hàng, tái chiếm thị trường, và ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
(2) - Để thành công trong cạnh tranh, các nguồn lực của nền kinh tế được phân bổ theo thứ tự ưu tiên như sau:
+ Trong giai đoạn ban đầu, tập trung vào các ngành có lợi thế về tài nguyên, chi phí lao động thấp, sử dụng nhiều lao động như: nông sản, khoáng sản, dệt may, giày dép,...
+ Trong giai đoạn tiếp theo: dần chuyển sang ngành công nghiệp chế biến, với trình độ công nghệ cao hơn, vẫn tập trung vào việc sử dụng lao động nhiều; đồng thời, từng bước chuyển sang ngành sử dụng lao động có trình độ cao và công nghệ tiên tiến.
- Công ty H cũng phải: tìm kiếm thêm nguồn vải có hoa tiết độc đáo, chất liệu đặc biệt; áp dụng công nghệ mới để cải thiện sản phẩm; cung cấp mức lương hấp dẫn để thu hút những nhà thiết kế có tay nghề cao,...
(3) - Mọi hoạt động cạnh tranh cuối cùng cũng đều nhằm mục đích bán được nhiều sản phẩm, tức là thu hút sự quan tâm, ưa thích của khách hàng đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp. Vì vậy, cạnh tranh đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng.
4. Cạnh tranh không lành mạnh
Câu hỏi: Em hãy đọc tình huống dưới đây và thông tin bổ sung để trả lời câu hỏi:
Công ty X vừa thành lập, chuyên sản xuất đệm cao su, sản phẩm của họ chưa được nhiều người biết đến. Họ quảng bá sản phẩm trên mạng xã hội, luôn ca tụng sản phẩm của mình và so sánh, phê phán các sản phẩm đệm của các công ty khác mà không có căn cứ rõ ràng, ví dụ như: đệm lò xo dễ gãy, đệm mút xốp nhẹ không đàn hồi, dễ bị xẹp, chóng hỏng...
Hãy nhận xét về hành vi cạnh tranh của công ty X và cho biết hành vi đó ảnh hưởng như thế nào đến các doanh nghiệp sản xuất đệm lò xo, đệm mút, người tiêu dùng và xã hội? Theo bạn, cần làm gì để hạn chế, ngăn chặn những hành vi cạnh tranh không lành mạnh?
Bài làm
- Hành vi cạnh tranh của công ty X là không lành mạnh, thể hiện ở việc họ thường ca tụng sản phẩm của mình và phê phán sản phẩm của đối thủ mà không có bằng chứng cụ thể.
- Hành vi này có thể gây hiểu lầm cho khách hàng, gây thiệt hại cho doanh số và hoạt động kinh doanh của các công ty sản xuất đệm lò xo, đệm mút xốp.
Bài tập Luyện Kinh tế và Luật Pháp lớp 11 Bài 1
Câu hỏi 1
Bạn đồng ý hay không đồng ý với các quan điểm sau đây? Vì sao?
a. Cạnh tranh chỉ xảy ra giữa những người bán cùng một loại hàng hóa nào đó.
b. Để cạnh tranh thành công, việc quan trọng là làm cho đối thủ trở nên yếu hơn.
c. Tranh cãi chỉ xảy ra ở những nơi có nền kinh tế thị trường phát triển.
d. Để cạnh tranh lành mạnh, cần phải tôn trọng đối thủ.
Câu hỏi 2
Em hãy đánh giá hành vi cạnh tranh của các doanh nghiệp trong các tình huống sau:
a. Khi quảng cáo sản phẩm, doanh nghiệp A luôn tăng cường thông tin về ưu điểm của sản phẩm của mình so với các sản phẩm cùng loại của các doanh nghiệp khác đang có trên thị trường.
b. Vì có tiềm năng tài chính, doanh nghiệp Z quyết định giảm giá sản phẩm của mình xuống mức thấp hơn nhiều so với giá thị trường để loại bỏ các đối thủ cạnh tranh.
c. Doanh nghiệp D cố gắng mua thông tin chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp Y - đối thủ cạnh tranh trực tiếp.
d. Công ty K luôn chú trọng đến việc xây dựng mối quan hệ thân thiện và tin cậy với khách hàng bằng cách cung cấp sản phẩm chất lượng và dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt.
Câu hỏi 3
Em hãy mô tả vai trò của cạnh tranh trong các trường hợp sau đây:
a. Tổng công ty May G đầu tư vào việc mua sắm các thiết bị may tiên tiến nhất để cạnh tranh với các thương hiệu may nổi tiếng trên toàn cầu.
b. Tập đoàn X tung ra sản phẩm điện thoại mới với tính năng nổi bật hơn so với các sản phẩm cạnh tranh hiện đang có trên thị trường.
Câu hỏi 4
Giải đáp thắc mắc
a. Chị Y, một công nhân tại công ty N, lo ngại về cơ chế khuyến khích cạnh tranh giữa nhân viên trong công việc doanh nghiệp. Cô ấy cho rằng điều này có thể gây ra các hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng xấu đến hoạt động của doanh nghiệp.
Em hãy trả lời băn khoăn của chị Y.
b. Khi lên làm trưởng phòng tổ chức ở công ty M, ông H đã xem xét chính sách đãi ngộ nhân viên của các đối thủ cạnh tranh để đề xuất mức lương, thưởng cao hơn cho những nhân viên có đóng góp lớn cho công ty M.
Theo em, tại sao công ty M cần phải tăng mức lương, thưởng cho những nhân viên đóng góp nhiều hơn cho công ty so với các đối thủ cạnh tranh?
Áp dụng Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11 Bài 1
Câu hỏi: Em hãy viết một kịch bản và cùng các bạn phê phán một hành vi cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường. Em hãy rút ra bài học gì từ hành vi cạnh tranh này?
