Koi Pla, món ăn truyền thống nổi tiếng ở Thái Lan và Lào, đang bị nghi ngờ là nguyên nhân của khoảng 20.000 ca tử vong mỗi năm. Được dân cư Lào và vùng Isaan của Thái Lan xem như một loại salad, Koi Pla được chế biến từ cá sống xay nhỏ, nước cốt chanh, rau thơm và gia vị. Tuy nhiên, cá sống trong món này chứa những nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng.
Cá sống từ lưu vực sông Mê Kông, nguyên liệu chính của Koi Pla, thường mang ký sinh trùng giun dẹp gọi là sán lá gan. Những ký sinh trùng này gây ra một loại ung thư cực kỳ nguy hiểm – ung thư đường mật, còn gọi là ung thư ống mật. Đây là một loại ung thư chết người và là nguyên nhân của khoảng 20.000 ca tử vong hàng năm chỉ riêng ở Thái Lan.
Tiến sĩ Narong Khuntikeo, bác sĩ phẫu thuật gan tại Đại học Khon Kaen ở Thái Lan, đã cảnh báo về vấn đề sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến món ăn này. Ông đã cho biết với hãng tin
Khuntikeo, người đã mất cả cha và mẹ vì ung thư ống dẫn mật do ăn Koi Pla, đã dành nhiều năm để cảnh báo người dân vùng nông thôn đông bắc Thái Lan về nguy cơ này. Tuy nhiên, việc thay đổi thói quen ăn uống của người dân địa phương gặp khó khăn vì sự phổ biến và giá rẻ của món ăn này.
Việc thuyết phục người dân ngừng ăn Koi Pla là một thử thách lớn. Nhiều người ở Isaan vẫn giữ gìn món ăn truyền thống này, cho rằng việc nấu chín cá sẽ làm mất đi hương vị đặc trưng. Một số người thậm chí chấp nhận rủi ro, cho rằng 'có nhiều cách để chết'. Tiến sĩ Khuntikeo hy vọng thế hệ trẻ sẽ nhận thức được mối nguy hiểm và thay đổi thói quen ăn uống.
Ung thư ống mật, hay còn gọi là 'kẻ giết người thầm lặng', có tỷ lệ sống sót rất thấp nếu không được phẫu thuật kịp thời. Isaan, tỉnh lớn nhất Thái Lan, ghi nhận tỷ lệ ung thư ống mật cao nhất thế giới, phần lớn do sự phổ biến của Koi Pla.
Tiến sĩ Khuntikeo đã thực hiện khảo sát trên nhiều cư dân ở tỉnh Isaan và phát hiện rằng đến 80% trong số họ đã bị nhiễm sán lá gan. Dù không phải ai cũng mắc ung thư ống mật, nhưng nguy cơ mắc căn bệnh này trong tương lai vẫn rất cao.
Để giảm thiểu nguy cơ, các bác sĩ và chuyên gia y tế đang tích cực nâng cao nhận thức cộng đồng về mối nguy hiểm của Koi Pla. Họ khuyến khích người dân nên nấu chín cá trước khi ăn và tìm kiếm các món ăn thay thế an toàn hơn. Các chiến dịch giáo dục và truyền thông cũng đang được triển khai nhằm thay đổi thói quen ăn uống của cộng đồng địa phương.