Kugelpanzer là một mẫu thiết kế xe tăng của Đức trong Thế chiến II. Đây là một trong những phương tiện bọc giáp kỳ lạ nhất từng được thiết kế.
Chiến tranh thường thúc đẩy sự đổi mới. Tuy nhiên, không phải lúc nào những ý tưởng đổi mới này cũng thành công. Nguyên mẫu thiết kế kỳ lạ cho xe tăng không phải là điều hiếm trong quá khứ, nhưng một trong những nguyên mẫu kỳ lạ nhất, và một nguyên mẫu mà chúng ta hầu như không biết đến chính là chiếc xe tăng hình cầu Kugelpanzer.
Đây là một chiếc xe tăng hình cầu được người Đức chế tạo trong Thế chiến thứ hai và bị quân đội Liên Xô bắt giữ ở Mãn Châu vào năm 1945. Hiện chỉ còn lại một nguyên mẫu duy nhất, và nó đang được trưng bày ở Moscow tại Bảo tàng Xe tăng Kubinka.
Trong nhiều năm, đã có nhiều cuộc tranh luận về công dụng và hình dáng kỳ lạ của nó, vì nó trông không giống bất kỳ loại xe tăng nào khác. Tại sao Đức quốc xã lại chế tạo một cỗ máy kỳ quặc như vậy?

Nguyên mẫu Kugelpanzer, nó là gì?
Chiếc xe tăng độc đáo này nổi tiếng từ một nguyên mẫu duy nhất đã bị quân Hồng quân bắt giữ vào năm 1945 khi họ chiếm lại Mãn Châu. Đây là một chiếc xe tăng nhẹ khá mỏng, chỉ bọc trong lớp thép 5 mm và di chuyển bằng con lăn có đường kính 1,5 mét.
Cỗ xe tăng này được chế tạo với kích thước chỉ đủ cho một người lái điều khiển bên trong. Người lái có thể nhìn ra chiến trường qua một khe nhỏ và bắn súng máy từ bên trong.
Kugelpanzer sử dụng động cơ hai thì 25 mã lực. Thiết kế của nó giống nhiều điểm với động cơ của những chiếc xe máy thời kỳ đó. Nó được điều khiển bằng cách sử dụng một bánh xe chạy trên một phần phía sau giống như một cái đuôi, mang lại sự ổn định hơn.
Sau cuộc điều tra, một bài báo trên tạp chí Russian Popular Mechanics cho rằng chiếc xe tăng hình cầu này chỉ là một bản thử nghiệm và có thể sẽ không bao giờ được sử dụng trên chiến trường như một phương tiện tấn công, vì chỉ đạt được tốc độ tối đa 5 dăm một giờ - khoảng 8km/h.

Kugelpanzer có một bánh xe nhỏ nhô ra từ phía sau xe để lái.
Tại bảo tàng nơi nó được trưng bày, có một bảng thông báo rằng Kugelpanzer được thiết kế để hoạt động như một phương tiện do thám. Bộ giáp nhẹ và khẩu súng máy từ nguyên mẫu cho thấy nó không có khả năng tác động lớn trong Thế chiến thứ hai.
Việc sử dụng nó như một phương tiện trinh sát là hoàn toàn phù hợp, vì không cần phải di chuyển quá nhanh trong vai trò này. Các nhiệm vụ chiến đấu nhẹ sẽ không gây khó khăn cho nó, nhưng nếu gặp phải xe tăng trong quá trình hoạt động, chắc chắn nó sẽ bị phá hủy dễ dàng.
Vì sao thiết kế của nó lại kỳ lạ như vậy?
Mặc dù chỉ có thể đoán mục đích hoạt động của Kugelpanzer, nhưng người ta nghĩ rằng nó không chỉ được sử dụng để thám hiểm mà còn có thể thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu như quan sát pháo binh và đặt cáp. Tuy nhiên, có người cho rằng chiếc xe này có thể được tạo ra để sử dụng như một vũ khí cảm tử, có thể tấn công trực tiếp vào lực lượng và xe tăng đối phương.
Điều này không gây ngạc nhiên khi xét đến thời điểm đó, vì người Nhật cũng sản xuất một số vũ khí cảm tử như ngư lôi có người lái, bom bay tên lửa và các đơn vị xuồng máy Shinyo. Tuy nhiên, ý tưởng này vẫn gây tranh cãi vì không phù hợp với chiến thuật chiến đấu của người Đức thời điểm đó.
Trong quá khứ, Adolf Hitler đã từ chối nhiều chiến lược tấn công tự sát, vì ông tin rằng các nhiệm vụ như vậy không phản ánh văn hóa chiến binh của Đức. Thay vào đó, các phương tiện không người lái được ưa chuộng hơn, như bom bay V1.

Về lý thuyết, bánh xe lớn và trọng tâm thấp của Kugelpanzer được thiết kế để tăng hiệu quả khi di chuyển trên địa hình yếu. Điều này giúp cho xe có thể vượt qua các chướng ngại vật như mương nước một cách dễ dàng.
Đức không phải là quốc gia duy nhất nghĩ ra ý tưởng này. Nga và Mỹ cũng được cho là đã có những thiết kế máy móc tương tự. Một ví dụ điển hình là chiếc xe tăng Texas Tumbleweed của Mỹ, được giới thiệu vào năm 1936. Dựa vào các phân tích, Kugelpanzer có thể được xem là một phần của đơn vị hỗ trợ bộ binh hơn là một thành viên của đơn vị trinh sát.
Bên cạnh đó, người Nga cũng đã từng sản xuất một loại xe có kiểu dáng tương tự, được phát triển vào năm 1915. Nó sử dụng cấu trúc bánh xe ba bánh với đường kính 9 mét - trái ngược hoàn toàn với các lốp thông thường. Tuy nhiên, quá trình phát triển đã bị dừng lại sau khi động cơ dự kiến 250 mã lực không đủ mạnh để di chuyển chiếc xe tăng này qua các vùng đất rộng lớn.

Tuy nhiên, dù sau tất cả, chúng ta chỉ có thể đoán về sự kiện kỳ lạ của chiếc xe tăng này trong Thế chiến II, vì không có bằng chứng và hồ sơ nào liên quan đến Kugelpanzer. Ngoài tấm bảng chú thích trong Bảo tàng Moscow, cho đến nay chúng ta vẫn thiếu thông tin về nó.