Ký Ức Mùa Thu Tháng Tám 78 Năm Trước

(Dân trí) - 78 năm đã trôi qua, nhưng ký ức về những ngày tháng 8/1945 không bao giờ phai nhạt. Mùa thu lịch sử đó là điểm sáng rực rỡ khi toàn dân ta đứng lên chiến đấu cho quyền sống, quyền tự do.

Cụ Nguyễn Văn Lộc (SN 1928) và cụ Nguyễn Bá Quát (SN 1930) là 2 anh em ruột, hiện đang sinh sống tại tổ dân phố Mỹ Hòa, phường Quảng Phúc, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Cả hai cụ đều là những người tham gia trực tiếp vào việc giành lấy quyền lực tại Ba Đồn trong mùa thu cách đây 78 năm.

Trong những năm đầu của thập kỷ 1940 trước Công nguyên, phong trào cách mạng chịu sự đàn áp gay gắt từ thực dân Pháp. Tại làng Mỹ Hòa, tổ chức Đảng đã lựa chọn nhà của cụ Nguyễn Trực, anh em ruột của cụ Lộc và cụ Quát, làm nơi họp mặt và giao tiếp một cách bí mật. Từ đó, hai anh em cụ Lộc đã hiểu biết sâu sắc về phong trào cách mạng và được kết nạp vào Đảng vào năm 1943.

Giữa năm 1945, các tổ chức Đảng hoạt động sôi nổi, kêu gọi nhân dân chuẩn bị để chiến đấu cho quyền lực. Cụ Lộc tham gia đội 'tự vệ đỏ' trong thời điểm đó, trong khi cụ Quát nhận trách nhiệm canh gác và giao tiếp giữa các căn cứ bí mật.

'Đầu tháng 8/1945, để chuẩn bị cho cuộc tổng khởi nghĩa, Mặt trận Việt Minh tại xã Quảng Phúc đã triển khai xây dựng lực lượng, rèn vũ khí, may cờ đỏ sao vàng, và tuyên truyền cho quần chúng.... Sáng ngày 23/8/1945, đoàn biểu tình của xã Quảng Phúc tập trung tại đình làng Trung, sau đó di chuyển về trụ sở chính quyền', cụ Lộc hồi tưởng.

Trước sức mạnh của cuộc cách mạng sôi động từ dân chúng, quân phi phủ và những kẻ áp bức phải đầu hàng. Lực lượng tự vệ kiểm soát trụ sở chính quyền và các cơ quan công sở. Sổ sách, tài liệu và hồ sơ bị thu giữ, tiêu hủy ngay tại hiện trường. Cờ đỏ sao vàng tung bay trên mái của trụ sở chính quyền.

Ngày 23/8/1945, khi hàng nghìn người từ khắp nơi đổ về chợ trời Ba Đồn, Ủy ban Khởi nghĩa đã tổ chức mít tinh, tuyên bố rằng cuộc khởi nghĩa giành quyền lực tại Ba Đồn đã thành công, quyền lực đã trao lại cho nhân dân.

Sau khi chiếm được quyền lực, cụ Lộc và cụ Quát tiếp tục tham gia vào cuộc chiến chống thực dân Pháp, đế chế Mỹ và được trao nhiều Huân chương và Huy chương cao quý.

Giống như cụ Lộc và cụ Quát, cụ Nguyễn Duy Hòa, quê ở thôn Tiến Thắng, xã Cẩm Hà, huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh, năm nay đã ở tuổi cao, nhưng vẫn giữ được trí nhớ sắc sảo về những ngày tháng 8 lịch sử năm 1945.

Vào thời điểm đó, xã Thổ Ngọa có 2 ủy ban khởi nghĩa và 2 đội tự vệ. Cụ Hòa đảm nhận vai trò Đội trưởng Đội Tự vệ làng Kiều Mộc, xã Thổ Ngọa (nay là thôn Tiến Thắng, xã Cẩm Hà).

Tối ngày 16/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa thôn Kiều Mộc họp mặt bí mật. Sáng hôm sau (17/8/1945), cụ Hòa cùng Đội Tự vệ làng Kiều Mộc đứng đầu trong cuộc biểu tình. Họ mang theo gậy gộc, giáo mác, lê, cuốc, xẻng từ Kiều Mộc tới Giếng Vàng (nay là thị trấn Cẩm Xuyên), sau đó tiến về Đồn Trường (nay là trụ sở UBND xã Nam Phúc Thăng, huyện Cẩm Xuyên) để thể hiện quyết tâm.

'Đánh đổ thực dân! Viva Việt Minh! Hãy sống Việt Nam tự do mãi mãi, hãy sống Mặt trận Việt Minh vĩnh viễn! Chúng tôi đã cùng nhau hô vang như thế kèm theo tiếng trống, tiếng chuông trong cuộc diễu hành. Sau đó, đại diện Ủy ban Khởi nghĩa ra lệnh cho chỉ huy đồn hạ cờ thù xuống và treo cờ đỏ lên', ông Hòa nhớ lại.

Tiếp theo, đoàn biểu tình hàng nghìn người tiến về huyện đường Cẩm Xuyên với tinh thần hăng hái. Trước tình hình đó, quan lại huyện phải đầu hàng và bàn giao ấn tín, tài liệu cho chính quyền cách mạng. Khởi nghĩa sau đó lan tỏa nhanh chóng khắp các huyện, thị trong tỉnh.

Vào ngày 18/8/1945, Hà Tĩnh trở thành một trong 4 tỉnh đầu tiên của cả nước đứng lên giành quyền lực. Khắp nơi, cờ hoa tung bay trong niềm vui của chiến thắng.

Chỉ hơn 10 ngày sau, vào ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình (Thủ đô Hà Nội), Bác Hồ đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, mở ra một trang mới cho dân tộc - Kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội với sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.