Buzz
Bìa album Đoản khúc thu Hà Nội | |
| Bài hát | |
|---|---|
| Ngôn ngữ | tiếng Việt |
| Thu âm | Hồng Nhung |
| Thể loại | Nhạc trữ tình |
| Sáng tác | Hoàng Hiệp |
'
Hoàn cảnh và nguồn cảm hứng sáng tác
Hoàng Hiệp
Người sáng tác bài hát là nhạc sĩ Hoàng Hiệp. Sinh trưởng ở vùng Nam Bộ, ông đã ra Bắc từ cuối năm 1954, kết hôn tại đây và trở về miền Nam sau năm 1975. Theo nhạc sĩ, phải mất nhiều năm sau, trong một lần nhớ về thời gian sống ở Hà Nội, ông mới viết nên ca khúc chỉ trong đêm đầu tiên của Tết Nguyên Đán năm 1982. Ông cho biết cảm hứng lớn nhất cho bài hát là khi ông nhớ về mùa thu ở Hà Nội cùng người mẫu của ca khúc – diễn viên Diễm Lan – cũng là vợ ông.
Ca khúc này là một tác phẩm khá dài của Hoàng Hiệp, với tổng cộng 4 câu hát. Được viết trong chủ đề quê hương, bài hát khắc họa cuộc sống tâm linh của Hà Nội, dựa trên ký ức của nhạc sĩ về thời kỳ bao cấp như 'tiếng leng keng tàu sớm', 'áo chăn chưa ấm thân mình' và kể lại câu chuyện dân tộc 'một thời đạn bom, một thời hòa bình'. Ca khúc mô tả Hồ Gươm, Tháp Rùa – những biểu tượng của thành phố, cùng hình ảnh 'những công viên mới xây' phản ánh sự phát triển của Hà Nội theo thời gian. Trong một cuộc phỏng vấn, ông đã tiết lộ rằng cây hoa sữa trong bài hát từng tồn tại thật ở phố Bà Triệu, khác với thông tin trước đó về cây hoa sữa ở đường Nguyễn Du.
Tiếp nhận và di sản
'Nhớ về Hà Nội' được xem là một trong những tác phẩm nổi bật nhất viết về Hà Nội. Ca khúc nằm trong số các nhạc phẩm kinh điển của nhạc đương đại cuối thế kỷ 20 với chủ đề tình yêu Hà Nội và được coi là 'biên niên sử mini' về Hà Nội một thời. Tờ Hànộimới đã nhận xét bài hát 'là niềm tự hào của Thủ đô', với câu hát mở đầu làm 'xao xuyến bao trái tim những người đã từng gắn bó với Thủ đô'.
Năm 2000, Hoàng Hiệp đã được nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt II về Văn học và Nghệ thuật cho một số tác phẩm nổi bật, trong đó có 'Nhớ về Hà Nội'. Đây là ca khúc duy nhất do ông tự sáng tác trong danh sách; các tác phẩm khác đều là các bài thơ ông phổ nhạc. Bài hát cũng được vinh danh trong live show số 24 Con đường âm nhạc vào ngày 2 tháng 12 năm 2007 về nhạc sĩ Hoàng Hiệp.
Đánh giá chuyên môn
Nhạc sĩ Dân Huyền đã ca ngợi Hoàng Hiệp trong một bài viết trên Báo điện tử VOV về ca khúc của ông, mô tả việc sử dụng 'lối cấu trúc vòng tròn, điệp khúc quay đi quay lại bằng âm thanh chân thực và sâu lắng'. Bài viết cho rằng điều này đã khiến nhiều người Hà Nội 'không thể quên những kỷ niệm sâu sắc trong thời kỳ chiến tranh và hòa bình'. Trong cuốn Thế kỷ âm nhạc Việt Nam: một thời đạn bom của Nguyễn Thụy Kha, bài hát được miêu tả là 'hòa quyện hình ảnh của cố đô với giọng Nam Bộ ấm áp, tạo nên cảm giác lung linh như ngọn lửa của ký ức và dĩ vãng'. Nguyễn Thị Minh Châu trong bộ sách Âm nhạc Việt Nam: tác giả – tác phẩm cũng cho rằng chưa có bài hát địa phương nào của Hoàng Hiệp được yêu thích như 'Nhớ về Hà Nội'.
Người thể hiện
Hồng Nhung
Ca khúc được thu âm lần đầu vào khoảng năm 1984-1985 qua băng cassette với sự thể hiện của ca sĩ Lệ Thu. Nhiều nghệ sĩ đã biểu diễn bài hát này, bao gồm Cẩm Vân, Ngọc Tân, Mỹ Tâm, Quang Dũng, và nhiều người khác. Tuy nhiên, Hồng Nhung mới được công nhận là người thể hiện xuất sắc nhất khi giành giải nhất trong cuộc thi 'Giọng hát hay Hà Nội' vào năm 1987, đánh dấu sự khởi đầu của sự nghiệp ca hát của cô.
Bản thu âm bài hát với giọng ca của Hồng Nhung và phối khí do nhạc sĩ Quang Vinh thực hiện, được trình diễn lần đầu trên sân khấu chuyên nghiệp của cô. Sau đó, bản thu này được phát hành bởi hãng Dihavina trên băng cassette Tiếng hát Hồng Nhung. Bản phối tương tự cũng được sử dụng làm nhạc hiệu cho Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội và phát sóng trên các tuyến phố tại Hà Nội vào những buổi sáng đầu thập niên 1990 qua loa phóng thanh. Đến năm 1994, Dihavina tiếp tục hợp tác với Hãng phim Trẻ để ghi hình MV bài hát do Đinh Anh Dũng đạo diễn và Hồng Nhung biểu diễn. Nhân dịp sinh nhật lần thứ 76 của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, vào tối ngày 2 tháng 10 năm 2007, Hồng Nhung đã biểu diễn lại ca khúc trong đêm nhạc đặc biệt tại Nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh, phát sóng trực tiếp trên kênh HTV2.
Ca khúc 'Nhớ về Hà Nội' đã xuất hiện trong nhiều album về Hà Nội. Bài hát được giới thiệu trong album phòng thu đầu tay của Hồng Nhung, Đoản khúc thu Hà Nội, phát hành năm 1997, được coi là album nhạc Hà Nội nổi bật và bán chạy nhất năm đó. Trước đó, ca khúc đã có mặt trong các album tuyển tập của cô như Nhớ về Hà Nội (1993) và Ca dao Hồng (1997). Bài hát cũng nằm trong album năm 2003 của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, Em vẫn đợi anh về, do ca sĩ Thu Giang thể hiện. Nhân dịp Đại lễ 1000 năm Thăng Long năm 2010, Hãng phim Trẻ phát hành bộ album CD tuyển tập các ca khúc về Hà Nội, trong đó bản thu của Hồng Nhung có mặt trong đĩa 2 Nhớ về Hà Nội, cùng thời điểm với album Nơi tôi sinh – Hà Nội của Minh Quân, trong đó bài hát được xếp ở vị trí số 10.
Biểu diễn trực tiếp
Năm 2005, ca sĩ người Hàn Quốc Im Tae-kyung đã thể hiện bài 'Nhớ về Hà Nội' tại chương trình ca nhạc 'Giai điệu hoà bình' tổ chức tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô. Màn biểu diễn nhận được sự khen ngợi nồng nhiệt từ khán giả Việt Nam, dù phát âm tiếng Việt của ca sĩ còn được cho là chưa rõ ràng. Trong năm 2010, Hồng Nhung đã biểu diễn ca khúc trong lễ khai mạc Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội và đêm nhạc 'Điều còn mãi' tại Nhà hát Lớn Hà Nội, được báo VietNamNet nhận xét là 'rất thành công'. Tại sự kiện hòa nhạc đường phố 'Luala Concert Thu Đông 2012', có sự tham gia của Thanh Lam và Mỹ Linh, Hồng Nhung đã trình diễn bài hát cùng với trường ca 'Thiên Thai' của nhạc sĩ Văn Cao.
Trong chương trình Giai điệu tự hào phát sóng tháng 10 năm 2014 với chủ đề 'Người Hà Nội', nữ ca sĩ Văn Mai Hương đã làm mới ca khúc 'Nhớ về Hà Nội' theo phong cách hiện đại. Tuy nhiên, màn trình diễn của cô đã nhận phải ý kiến trái chiều: diễn viên Thanh Tú cho rằng Văn Mai Hương hát bài này 'quá vô hồn', trong khi các khách mời như cựu cầu thủ Nguyễn Hồng Sơn và đạo diễn Lê Hoàng lại có những đánh giá tích cực, cho rằng cô đã gợi nhớ lại ký ức tuổi thơ và biểu diễn 'rất cảm xúc'.
Tranh cãi
Năm 2019, Hồng Nhung xuất hiện trong một quảng cáo thương hiệu phở Cung Đình, gây ra nhiều tranh cãi. Trong TVC này, nữ ca sĩ đã thay đổi lời bài hát từ 'Hà Nội' từ câu 'Dù có đi bốn phương trời, lòng vẫn nhớ về Hà Nội' thành 'phở Hà Nội'. Điều này đã khiến nhiều khán giả cảm thấy bức xúc, cho rằng việc chế lời bài hát để quảng cáo là 'xúc phạm người đã khuất'. Con trai của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, Lưu Nguyễn, cũng bày tỏ rằng ông chưa nhận được thông tin về việc này. Trung tâm bảo vệ quyền tác giả Âm nhạc Việt Nam (VCPMC) đã nhanh chóng liên hệ với ông Nguyễn để thống nhất việc cấp phép sử dụng bài hát cho quảng cáo. VCPMC cũng cho biết trước đó đã ký hợp đồng cấp phép với một công ty truyền thông, theo phạm vi ủy quyền do con trai Hoàng Hiệp ký từ cuối năm 2009. Sau sự việc, gia đình nhạc sĩ Hoàng Hiệp thông báo sẽ ký phụ lục hợp đồng với VCPMC để tránh sự cố tương tự trong tương lai.
- Nhìn về Hà Nội
- Em yêu Hà Nội phố
