Lá khôi - Dược liệu chuyên trị bệnh dạ dày

1. Giới thiệu về cây khôi

1.1. Phân bố của cây khôi

Cây khôi, tên khoa học Folium Ardisiae, là một loài thực vật nhỏ cao từ 1,5 - 2m. Cây mọc thẳng, thân xanh rỗng xốp, ít phân nhánh. Cây khôi thường phát triển ở những nơi có bóng râm, trong rừng rậm hoặc dưới tán cây lớn hơn.

Tại Việt Nam, cây khôi mọc hoang và chủ yếu phân bố ở các khu rừng rậm miền thượng du thuộc các tỉnh như Quảng Ninh, Ninh Bình, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Lào Cai, Nghệ An, Thanh Hoá, Quảng Nam, Quảng Trị, Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế,...

Lá khôi có kích thước khá lớn

1.2. Đặc điểm hình thái

Lá khôi tập trung nhiều về phía ngọn, sắp xếp so le nhau. Lá có tiết diện lớn, dài từ 25 - 40cm, rộng khoảng 6 - 10cm. Phiến lá màu xanh lục hoặc màu tía, mặt trên nổi rõ gân lá, viền lá nguyên vẹn không bị cắt xẻ.

Cây khôi có hai loại chính là khôi tía (hay khôi nhung) và khôi trắng. Cả hai loại đều có công dụng điều trị viêm dạ dày rất hiệu quả. Điểm khác biệt là lá khôi tía có màu tím với lớp lông mịn ở mặt dưới, mặt trên màu xanh, trong khi lá khôi trắng có màu xanh ở cả hai mặt và không có lông.

Hoa cây khôi nhỏ, mọc thành chùm dài từ 10 - 15cm. Quả khôi mọng, chuyển đỏ khi chín. Cây ra hoa từ tháng 5 - 7, sau đó kết quả vào tháng 7 - 9.

1.3. Thu hái, chế biến và bảo quản dược liệu

Lá khôi thường được thu hoạch vào tháng 8 - 9 khi cây đã kết trái. Người ta chọn những lá lành lặn, to khỏe và không bị sâu bệnh. Sau khi thu hoạch, lá khôi được rửa sạch, phơi nắng cho mềm rồi ủ trong bóng râm. Ngoài ra, có thể sao lá trước khi sử dụng.

Để đảm bảo tính chất dược lý của lá khôi, nên bảo quản lá ở nơi sạch sẽ, thoáng mát và khô ráo, giống như các dược liệu khác.

2. Lá khôi và lợi ích cho sức khỏe

Lá khôi chứa hai thành phần dưỡng chất chính như sau:

• Glycoside: Hoạt chất này bảo vệ sức khỏe tim mạch, hỗ trợ cải thiện trí nhớ và giảm suy nhược thần kinh.

• Tanin: Hàm lượng Tanin trong lá khôi giúp làm chậm quá trình oxy hóa trong tế bào, ức chế sự hình thành và phát triển của tế bào ung thư.

Ngoài hai thành phần này, lá khôi còn chứa nhiều khoáng chất và vitamin cần thiết khác.

2.1. Lá khôi trong Y học Cổ truyền

Theo tài liệu Đông y, lá Khôi được xem là một dược liệu rất có ích trong:

• Điều trị đau dạ dày;

• Cải thiện triệu chứng đau rát họng, viêm họng;

• Thanh nhiệt, giải độc, làm mát cơ thể;

• Điều trị các vấn đề da và giảm dị ứng, nổi mề đay, viêm loét, ghẻ lở ngoài da;

• Lá khôi còn được sử dụng trong bài thuốc chữa bệnh thấp khớp.

Lá khôi tía

2.2. Lợi ích của lá khôi trong Y học hiện đại

Ngoài những lợi ích đã được đề cập, theo nghiên cứu của Y học hiện đại, lá lúa mạch còn có những tác dụng sau:

• Cải thiện hệ tiêu hóa: nếu bạn thường xuyên gặp vấn đề về tiêu hóa như khó tiêu, đầy hơi, ăn ngon miệng, sự hấp thụ chất dinh dưỡng giảm, bạn có thể sử dụng lá lúa mạch để điều trị;

• Hỗ trợ điều trị các vấn đề về dạ dày: một trong những ứng dụng phổ biến nhất của lá lúa mạch là giúp cải thiện các triệu chứng không thoải mái từ bệnh dạ dày. Những hoạt chất có trong lá lúa mạch có thể kiểm soát lượng axit trong dạ dày, từ đó giảm đau do viêm loét dạ dày gây ra;

• Giảm căng thẳng, lo lắng: những người thường xuyên gặp vấn đề như căng thẳng, suy nhược tinh thần, áp lực tâm lý, giấc ngủ kém chất lượng, trí nhớ suy giảm có thể sử dụng lá lúa mạch để giảm bớt tình trạng này;

• Tiêu diệt vi khuẩn HP: nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày là vi khuẩn HP. Tuy nhiên, việc sử dụng lá lúa mạch với liều lượng phù hợp có thể chống lại vi khuẩn này, ngăn ngừa oxi hóa, phục hồi chức năng dạ dày và giảm nguy cơ mắc bệnh u;

• Thúc đẩy quá trình lành vết thương: nhờ tính chất chống viêm, kháng khuẩn, lá lúa mạch thường được sử dụng rộng rãi trong việc ngăn ngừa và giảm nguy cơ nhiễm trùng ở các vùng da có vết thương. Các hoạt chất từ lá lúa mạch cũng giúp làm lành vết thương nhanh chóng.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng lá lúa mạch

Theo một số ghi chú trong tài liệu nghiên cứu y học cổ truyền, nếu sử dụng lá lúa mạch để điều trị bệnh về dạ dày, các nhà nghiên cứu đã nhận ra rằng: các triệu chứng viêm dạ dày sẽ giảm đáng kể khi sử dụng lá lúa mạch với liều lượng từ 100g trở xuống, bệnh nhân có sức khỏe tốt. Tuy nhiên, nếu tăng liều lượng lên đến 250g/ngày, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như da xanh tái, cơ thể mệt mỏi. Vì vậy, khi sử dụng lá lúa mạch trong điều trị bệnh, cần lưu ý đến liều lượng phù hợp.

Lá khôi thường được phơi khô để sử dụng trong y học

Có thể nói rằng lá khôi không chỉ là một loại thực vật đơn giản mà còn là một loại dược liệu có thể hỗ trợ điều trị nhiều vấn đề bệnh lý khác nhau, trong đó phải kể đến việc chữa bệnh viêm dạ dày. Để đảm bảo hiệu quả và ngăn ngừa tác dụng phụ, bệnh nhân nên được tư vấn cẩn thận từ thầy thuốc Đông y và áp dụng một lối sống lành mạnh cùng chế độ ăn uống khoa học.