Lady Bird: Chặng đường nổi loạn tuổi trẻ

Lady Bird: Chặng đường nổi loạn tuổi trẻ (tựa gốc tiếng Anh: Lady Bird) là một bộ phim hài-chính kịch về tuổi mới lớn của Mỹ, ra mắt năm 2017, do Greta Gerwig đạo diễn và viết kịch bản. Phim có sự tham gia của Saoirse Ronan, Laurie Metcalf, Lucas Hedges, Timothée Chalamet, Tracy Letts, Beanie Feldstein, Stephen Henderson và Lois Smith. Bối cảnh của phim diễn ra tại Sacramento, California, kể về hành trình trưởng thành của một nữ sinh trung học lớp 12 (Ronan) và mối quan hệ đầy căng thẳng với mẹ cô.

Lady Bird ra mắt lần đầu tại Liên hoan phim Telluride vào ngày 1 tháng 9 năm 2017 và chính thức phát hành tại Mỹ vào ngày 3 tháng 11 cùng năm. Với kinh phí sản xuất 10 triệu USD, phim đã thu về 79 triệu USD trên toàn cầu. Diễn xuất của Ronan và Metcalf, cùng kịch bản và đạo diễn của Gerwig, đều nhận được nhiều lời tán dương từ giới phê bình. Tại lễ trao giải Oscar lần thứ 90, Lady Bird được đề cử trong năm hạng mục, bao gồm Phim hay nhất và Kịch bản gốc xuất sắc nhất. Tại lễ trao giải Quả cầu vàng lần thứ 75, bộ phim giành giải Phim ca nhạc hoặc hài hay nhất và Nữ diễn viên phim hài hoặc ca nhạc xuất sắc nhất (Ronan), cùng với ba đề cử tại Giải BAFTA lần thứ 71. Lady Bird cũng được Viện phim Mỹ, Ủy ban Quốc gia về Phê bình Điện ảnh và tạp chí Time chọn là một trong mười bộ phim hay nhất của năm.

Cốt truyện chính

Năm 2002, Christine McPherson, một học sinh cuối cấp tại một trường Công giáo ở Sacramento, California, tự gọi mình là 'Lady Bird' và luôn khao khát được học đại học tại những thành phố văn minh ở bờ Đông nước Mỹ như New York, dù gia đình cô không mấy khá giả và còn đang phải vật lộn về tài chính. Cha mẹ cô, ông Larry và bà Marion—một y tá, luôn chật vật để nuôi nấng các con trong một ngôi nhà cũ kỹ. Bà Marion thường trách con gái vì không biết trân trọng những gì mình đang có. Lady Bird và bạn thân nhất của cô, Julie, tham gia câu lạc bộ kịch của trường. Trong quá trình tham gia, cô bắt đầu có tình cảm với Danny O'Neill, một bạn cùng lớp, và hai người bắt đầu hẹn hò. Vào dịp Lễ Tạ ơn cuối cùng trước khi tốt nghiệp, thay vì dành thời gian bên gia đình, Lady Bird đã đến thăm gia đình giàu có của bạn trai, làm mẹ cô rất phiền lòng. Cặp đôi sớm chia tay sau buổi diễn ra mắt vở kịch 'Merrily We Roll Along' khi Lady Bird và Julie tình cờ bắt gặp Danny đang hôn một cậu bạn khác trong nhà vệ sinh.

Nghe lời mẹ, Lady Bird bắt đầu làm phục vụ bàn tại một quán cà phê, nơi cô gặp Kyle, một học sinh trường nam sinh. Mối quan hệ giữa hai người nhanh chóng phát triển. Lady Bird dần xa cách Julie và bỏ các buổi tập kịch để kết thân với Jenna Walton, cô gái nổi tiếng của trường. Để gây ấn tượng, Lady Bird cùng Jenna phá hoại xe của một nữ tu tại trường. Càng trở nên thân thiết với Kyle và Jenna, Lady Bird càng bỏ rơi Julie và rời câu lạc bộ kịch. Một ngày nọ, Danny đến gặp Lady Bird tại quán cà phê. Cô ban đầu nói những lời cay đắng, nhưng khi Danny bật khóc và thổ lộ về khó khăn khi đối diện với xu hướng tình dục của mình, Lady Bird đã an ủi anh và họ trở thành bạn bè.

Tại một bữa tiệc, Lady Bird và Kyle đã trao nhau nụ hôn đắm đuối và lần đầu tiên làm tình. Sáng hôm sau, Lady Bird bộc bạch rằng cô đã mất trinh với Kyle, nhưng anh lại thừa nhận rằng đây không phải lần đầu anh quan hệ, khiến cô sốc và tức giận. Lady Bird trở về nhà và òa khóc trong vòng tay mẹ. Phát ngôn của Lady Bird tại một buổi hội thảo phản đối phá thai khiến cô bị đình chỉ học. Jenna phát hiện ra Lady Bird đã nói dối về căn nhà mình đang ở khi đến thăm, nhưng vẫn tha thứ vì tình bạn chung với Kyle.

Lady Bird phát hiện cha mình, ông Larry, đã mất việc và phải chống chọi với trầm cảm suốt nhiều năm. Ông bí mật giúp Lady Bird ký vào đơn xin hỗ trợ tài chính để cô có thể nộp đơn vào các trường đại học ở bờ Đông, mặc dù Marion đã nhắc nhở gia đình không có khả năng chi trả. Lady Bird được nhận vào trường đại học California nhưng không hài lòng vì trường quá gần nhà. Khi biết mình nằm trong danh sách chờ của một trường ở New York, cô không dám nói với mẹ vì sợ bị phản đối. Trong buổi dạ hội cuối năm, Lady Bird quyết định đến cùng Julie thay vì theo Kyle và Jenna đến một bữa tiệc khác, hàn gắn lại tình bạn với Julie.

Trong bữa tối mừng lễ tốt nghiệp, Danny vô tình tiết lộ rằng Lady Bird đang nằm trong danh sách chờ của một trường đại học ở New York. Marion biết chuyện nhưng không nói một lời với con gái suốt mùa hè. Vào sinh nhật 18 tuổi, cha cô tặng cô chiếc bánh cupcake, trong khi Lady Bird tự mua thuốc lá, vé cào xổ số và cuốn Playgirl để kỷ niệm tuổi trưởng thành. Lady Bird cuối cùng cũng trúng tuyển vào đại học New York và được hỗ trợ học phí nhờ cha giúp đỡ. Cha mẹ đưa cô ra sân bay, nhưng Marion không vào tiễn, sau đó đổi ý quay lại nhưng không kịp vì Lady Bird đã qua cổng an ninh. Bà khóc trong vòng tay chồng, người an ủi rằng con gái họ sẽ sớm trở lại.

Khi đến New York, Lady Bird phát hiện những lá thư mẹ viết nhưng bỏ đi đã được cha cô nhặt lại và cất trong hành lý. Cảm động, cô quyết định sử dụng lại tên khai sinh của mình. Sau khi uống quá nhiều tại một bữa tiệc, Lady Bird phải nhập viện. Rơi nước mắt vì những lời nghe được tại một nhà thờ Trưởng lão, cô gọi điện về nhà, để lại tin nhắn xin lỗi Marion và bày tỏ lòng biết ơn mẹ vì mọi điều bà đã làm cho cô.

Diễn viên chính

Quá trình thực hiện

Giai đoạn phát triển

Gerwig đã dành nhiều năm để hoàn thiện kịch bản. Có thời điểm kịch bản dài tới hơn 350 trang và có tên gọi là Mothers and Daughters. Theo Gerwig, tên gọi Lady Bird được lấy cảm hứng từ bài hát ru cổ 'Ladybird Ladybird' chứ không liên quan đến tên của cựu Đệ Nhất Phu nhân Hoa Kỳ, Lady Bird Johnson. Vào năm 2015, IAC Films đầu tư vào dự án và hợp tác với Scott Rudin Productions trong quá trình sản xuất. Quản lý của Gerwig, Evelyn O'Neill, tham gia với vai trò là nhà sản xuất.

Mặc dù phim thường được xem là một dạng 'bán tự truyện' dựa trên cuộc đời Gerwig, cô khẳng định rằng 'không có tình tiết nào trong phim là thực sự xảy ra với tôi, nhưng về cơ bản, chúng đều phản ánh những gì tôi từng trải nghiệm.' Ngoài việc tham khảo các tác phẩm của Joan Didion, cô còn chia sẻ với dàn diễn viên và đoàn làm phim những niên giám trung học, ảnh và nhật ký cũ của mình, đồng thời đưa họ tham quan quê nhà Sacramento. Gerwig nói với nhà quay phim Sam Levy rằng cô muốn tác phẩm 'mang dáng dấp của một miền ký ức' và cô 'nỗ lực để tạo ra một phiên bản nữ tính của những câu chuyện như The 400 Blows và Boyhood.' Năm 2008, Gerwig từng đồng biên kịch và chỉ đạo bộ phim Nights and Weekends cùng Joe Swanberg, nhưng Lady Bird là tác phẩm đầu tay cô làm đạo diễn chính.

Quá trình chọn diễn viên

Vào tháng 9 năm 2015, tại Liên hoan phim quốc tế Toronto, Gerwig đã gặp Saoirse Ronan khi Ronan đang tỏa sáng trong vai chính của bộ phim Brooklyn, còn Gerwig đang quảng bá cho Maggie's Plan trong vai trò diễn viên. Họ cùng đọc kịch bản trong một phòng khách sạn, Ronan đọc vai Lady Bird còn Gerwig đọc các vai khác. Chỉ đến trang thứ hai, Gerwig đã nhận ra rằng Ronan là lựa chọn hoàn hảo cho vai chính, và tới tháng 1 năm 2016, Ronan chính thức được chọn. Gerwig đã cho Lucas Hedges tự do lựa chọn vai diễn và anh đã nhận vai Danny. Quyết định tuyển Laurie Metcalf được đưa ra sau khi Gerwig xem các vở kịch bà đã diễn. Các diễn viên khác như Tracy Letts, Timothée Chalamet, Beanie Feldstein, John Karna và Jordan Rodrigues đều được công bố vào tháng 9 năm 2016.

Quá trình quay phim

Theo kế hoạch, bộ phim sẽ bắt đầu quay vào tháng 3 năm 2016 nhưng phải hoãn lại đến tháng 8 do Ronan bận biểu diễn vở kịch Broadway The Crucible. Các cảnh quay tại Sacramento, California diễn ra trong một tuần từ ngày 30 tháng 8 năm 2016, sau đó năm tuần tiếp theo là các cảnh quay tại Los Angeles, và một số cảnh quay bổ sung diễn ra tại New York. Gerwig ban đầu muốn quay phim bằng loại Super 16, nhưng do hạn chế về ngân sách, họ đã quay trên Arri Alexa Mini. Trong giai đoạn hậu kỳ, đoàn làm phim đã tăng cường độ nhiễu để tạo cảm giác như tác phẩm là một bức ảnh chụp.

Ronan đã nhuộm tóc đỏ cho vai diễn và từ chối trang điểm để che mụn trong suốt quá trình quay phim, vì cô xem đây là 'cơ hội tuyệt vời để thể hiện hình ảnh của một thiếu niên trên màn ảnh giống như ngoài đời thực.' Gerwig đã áp dụng nhiều phương pháp làm phim mà cô học hỏi được từ các đạo diễn trước đây. Ví dụ, cô thường đến sớm hơn mọi người một tiếng để thông báo công việc trong ngày, giúp mọi người cảm thấy có đủ thời gian chuẩn bị. Cô cũng yêu cầu tất cả nhân viên, bao gồm cả bản thân mình, đeo thẻ tên hàng ngày để các diễn viên dễ dàng làm quen với họ. Việc cấm sử dụng điện thoại trên phim trường là một phương pháp Gerwig học hỏi từ người cộng sự Noah Baumbach.

Phát hành

Vào tháng 7 năm 2017, hãng phim độc lập A24 đã mua bản quyền phân phối quốc tế cho Lady Bird. Bộ phim có buổi công chiếu đầu tiên vào ngày 1 tháng 9 năm 2017 tại Liên hoan phim Telluride, sau đó được trình chiếu tại Liên hoan phim Quốc tế Toronto vào ngày 8 tháng 9 năm 2017 và tại Liên hoan phim New York một tháng sau đó. Quyền phân phối bộ phim tại các khu vực ngoài Bắc Mĩ được giao cho Focus Features. Phim chính thức ra mắt tại các rạp chiếu phim Hoa Kỳ vào ngày 3 tháng 11 năm 2017, tại Vương quốc Anh vào ngày 16 tháng 2 năm 2018 và tại Ireland vào ngày 23 tháng 2 năm 2018.

Đón nhận

Doanh thu phòng vé

Lady Bird đã thu về tổng cộng 79 triệu USD trên toàn cầu, trong đó có 49 triệu USD chỉ từ thị trường Hoa Kỳ và Canada, và 30 triệu USD từ các khu vực khác.

Trong tuần công chiếu hạn chế đầu tiên, bộ phim đã kiếm được 364.437 USD từ bốn rạp chiếu, với mức thu trung bình mỗi rạp đạt 91.109 USD. Đây là mức trung bình cao thứ hai trong năm 2017 và cao nhất trong lịch sử đối với một bộ phim do nữ đạo diễn chỉ đạo. Bộ phim mở rộng ra 37 rạp vào tuần thứ hai, thu được 1,2 triệu USD trong ba ngày, đứng thứ mười trong bảng xếp hạng phòng vé. Đến cuối tuần thứ ba, phim đã có mặt tại 238 rạp, với doanh thu trong ba ngày là 2,5 triệu USD, xếp thứ tám.

Bộ phim chính thức được phát hành rộng rãi tại 724 rạp vào ngày 24 tháng 11 năm 2017, thu về 4 triệu USD trong tuần đó (bao gồm 5,4 triệu USD trong năm ngày kỳ Lễ Tạ ơn), đứng ở vị trí thứ 11. Với doanh thu 4,3 triệu USD từ 1.194 rạp vào tuần tiếp theo, phim đã vươn lên vị trí thứ tám. Đây là bộ phim có doanh thu nội địa cao nhất của hãng A24, xếp sau Moonlight (2016). Đến cuối tuần 27 tháng 1 năm 2018, tuần lễ bộ phim nhận được năm đề cử Oscar, doanh thu của Lady Bird đạt 1,9 triệu USD, tăng nhẹ so với con số 1,1 triệu USD của tuần trước.

Đánh giá chuyên môn

Tại Liên hoan phim quốc tế Toronto, Lady Bird đã nhận được sự tán thưởng nồng nhiệt, đặc biệt là từ màn trình diễn của Ronan và Metcalf cũng như sự chỉ đạo của Gerwig. Trên hệ thống đánh giá Rotten Tomatoes, bộ phim đạt tỷ lệ tích cực lên đến 99% từ 385 đánh giá, với điểm trung bình là 8,75/10. Nhận xét chung trên trang web này mô tả: 'Lady Bird mang đến một cái nhìn mới mẻ về tuổi trẻ nổi loạn và thể hiện tài năng thực sự của Greta Gerwig như một đạo diễn.' Vào ngày 27 tháng 11 năm 2017, bộ phim đã đạt tỷ lệ đánh giá 100% với số lượng đánh giá tích cực cao nhất trong lịch sử Rotten Tomatoes (164 đánh giá), vượt qua kỷ lục của Câu chuyện đồ chơi 2 (1999) với 163 đánh giá tích cực. Lady Bird duy trì mức 100% cho đến khi đánh giá thứ 196 trở thành tiêu cực. Trên Metacritic, điểm trung bình của phim là 94/100 từ 50 nhà phê bình, cho thấy sự khen ngợi toàn diện.

A. O. Scott từ The New York Times ca ngợi Lady Bird là 'một chuẩn mực lý tưởng của điện ảnh... kịch bản xuất sắc, đầy những câu chơi chữ thông minh và hình ảnh sống động. Mỗi câu thoại đều thực tế như thể một người thật sự rơi vào hoàn cảnh đó, cho thấy diễn xuất trong phim cũng rất tuyệt vời.' Todd McCarthy từ The Hollywood Reporter khen ngợi bộ phim 'khiêm tốn về quy mô nhưng đầy tham vọng sáng tạo' và 'thành công trong việc chinh phục khán giả'; ông cũng ca ngợi Ronan: 'Cô ấy dường như không ngừng tiến bộ.' Peter Debruge từ Variety dành lời khen cho sự chỉ đạo và kịch bản của Gerwig cũng như màn trình diễn của Ronan. Mick LaSalle từ San Francisco Chronicle cũng đồng tình, nhận xét bộ phim 'đơn giản là rất đẹp' và 'vừa ấm áp vừa đầy cảm hứng.'

Nhà phê bình Ann Hornaday từ The Washington Post mô tả Lady Bird là 'một thành công lớn của sự độc đáo, tinh tế và đam mê', đồng thời ca ngợi diễn xuất của Ronan và khả năng đạo diễn của Gerwig. Peter Travers từ Rolling Stone chấm phim 3,5/4 sao, nhận xét rằng bộ phim 'đơn giản là rất cuốn hút', đánh giá cao cốt truyện và gọi màn trình diễn của Ronan và Metcalf là 'Oscar đang vẫy gọi'; ông cũng khen ngợi sự chỉ đạo của Gerwig là 'thành công toàn diện' và xem đây là một trong những bộ phim hay nhất của năm. Richard Roeper từ Chicago Sun-Times nhận xét phim là 'độc đáo, mới mẻ, tuyệt vời và rất hấp dẫn', đồng thời khen ngợi các màn thể hiện, đặc biệt là của Metcalf và Letts, cho rằng 'Những gì [Metcalf và Letts] thể hiện thực sự là đỉnh cao không có loại diễn xuất nào có thể vượt qua.' Alonso Duralde từ TheWrap nhận xét rằng 'Gerwig biết cách kết hợp hài hòa giữa yếu tố hài hước và nỗi đau, không có gì ngạc nhiên khi cô cũng rất khôn khéo trong việc cân bằng giữa hạnh phúc và nỗi đau trong vai trò đạo diễn.'

Tờ BBC từng thực hiện một nghiên cứu cho thấy trong số các đề cử Oscar 2018, Lady Bird là bộ phim 'được giới chuyên gia đánh giá cao hơn thực tế nhất', dựa trên sự khác biệt giữa điểm số của các nhà phê bình trên Metacritic (94) và điểm số của công chúng trên IMDb (7,7, tương đương 77).

Giải thưởng

Lady Bird đạt được nhiều giải thưởng và đề cử đáng kể. Ủy ban Quốc gia về Phê bình Điện ảnh, Viện phim Mỹ và tạp chí Time đã vinh danh bộ phim là một trong mười tác phẩm điện ảnh xuất sắc nhất năm 2017. Tại lễ trao giải Oscar lần thứ 90, phim được đề cử tổng cộng năm hạng mục, bao gồm Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất và Kịch bản gốc xuất sắc nhất cho Gerwig, Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất cho Ronan, và Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất cho Metcalf. Điều này đã đưa Gerwig trở thành ứng cử viên nữ thứ năm trong lịch sử hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất. Tuy nhiên, Lady Bird không giành chiến thắng ở bất kỳ hạng mục nào mà phim được đề cử.

Tại lễ trao giải Critics' Choice lần thứ 23, bộ phim nhận tám đề cử, bao gồm Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất, Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất, Kịch bản gốc hay nhất và Dàn diễn viên xuất sắc nhất. Tại lễ trao giải Quả cầu vàng lần thứ 75, tác phẩm chiến thắng ở hai hạng mục Phim ca nhạc/hài hay nhất và Nữ diễn viên phim hài/ca nhạc xuất sắc nhất (Ronan), đồng thời được đề cử cho Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất (Metcalf) và Kịch bản hay nhất. Tại lễ trao giải SAG lần thứ 24, Ronan nhận đề cử Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, Metcalf được đề cử Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất, và bộ phim được đề cử cho Dàn diễn viên phim điện ảnh xuất sắc nhất.

Phần tiếp theo

Trong tháng 2 năm 2018, trên chương trình phát thanh The A24 Podcast, Gerwig bày tỏ sự quan tâm đến việc phát triển các tác phẩm tiếp theo với chủ đề, chất liệu và phong cách tương tự như Lady Bird, hay nói cách khác là 'kế thừa tinh thần' của bộ phim này: 'Tôi muốn tạo ra một loạt phim về Sacramento gồm bốn phần', dựa trên chuỗi bốn tiểu thuyết Neapolitan của Elena Ferrante.

Ghi chú

Chú thích

Liên kết bên ngoài

• Trang web chính thức
• Lady Bird: Tuổi nổi loạn trên Internet Movie Database
• Lady Bird: Tuổi nổi loạn trên Metacritic
• Lady Bird: Tuổi nổi loạn trên Rotten Tomatoes
• Lady Bird: Tuổi nổi loạn trên Box Office Mojo
• Lady Bird: Tuổi nổi loạn trên Twitter
• Lady Bird: Tuổi nổi loạn trên Instagram
• Lady Bird: Tuổi nổi loạn trên Facebook