Trong thị trường tài chính, việc áp dụng phân tích kỹ thuật (PTKT) để hỗ trợ cho đầu tư ngắn hạn, trung hạn và dài hạn được xem là một trong những kỹ năng hiệu quả và dễ tiếp cận nhất đối với các nhà đầu tư không có nền tảng vững về phân tích cơ bản hoặc kiến thức tài chính. Nguyên lý của PTKT là người giao dịch có thể phân tích và nghiên cứu biến động giá cổ phiếu trong quá khứ và hiện tại, từ đó đưa ra dự đoán về các kịch bản tiếp theo để quyết định giao dịch phù hợp nhất. Chắc chắn mọi người đã từng nghe câu 'Lịch sử thường có xu hướng lặp lại', vì vậy nhà đầu tư theo PTKT thường đánh giá các mô hình đã hình thành trong quá khứ với niềm tin rằng các mô hình này sẽ lại tái diễn một cách tương tự.
PTKT bao gồm nhiều phương pháp như mẫu hình nến Nhật Bản, phương pháp VSA của Wyckoff và các chỉ báo kỹ thuật như RSI, MACD kết hợp với các đường trung bình động như SMA, EMA. Bài viết này tập trung vào hướng dẫn giao dịch với phân kỳ để giúp nhà đầu tư có thể tham gia hoặc thoát khỏi thị trường ở cuối xu hướng và tránh những thay đổi đột ngột.
Điều quan trọng đầu tiên cần nắm vững là 'đỉnh cao hơn' và 'đáy thấp hơn', giá và động lượng luôn đi đôi với nhau. Nếu giá tạo đỉnh cao hơn, chỉ báo kỹ thuật cũng sẽ tạo đỉnh cao hơn. Tương tự, nếu giá tạo đáy thấp hơn, chỉ báo kỹ thuật cũng sẽ tạo đáy thấp hơn. Nếu không xảy ra như vậy, đó là dấu hiệu của một phân kỳ. Chúng ta có thể sử dụng chỉ báo RSI (thường là 14 ngày) để nhận diện điều này và từ đó phân loại ra 2 loại phân kỳ chính:
1. Phân kỳ thông thường – Regular divergence
2. Phân kỳ ẩn – Hidden divergence
Phân kỳ thông thường
Phân kỳ thông thường được sử dụng như là dấu hiệu đảo chiều của một xu hướng và bao gồm hai loại: phân kỳ tăng thông thường (regular bullish divergence) và phân kỳ giảm thông thường (regular bearish divergence).
Trong phân kỳ tăng thông thường, trong một xu hướng giảm, giá sẽ tạo các đáy thấp hơn nhưng chỉ báo RSI lại tạo các đáy cao hơn (cho thấy động lượng đang gia tăng). Điều này có thể dự báo rằng xu hướng giảm có thể sắp kết thúc và sẽ bắt đầu một xu hướng tăng mới.
Hình 1. Phân kỳ tăng thông thường
Ngược lại, trong phân kỳ giảm thông thường, trong một xu hướng tăng, giá sẽ tạo các đỉnh cao hơn nhưng chỉ báo RSI sẽ tạo các đỉnh thấp hơn (cho thấy sự suy yếu của động lực tăng giá). Kết quả là chúng ta có thể dự báo rằng giá có thể đảo chiều và bắt đầu một xu hướng giảm như minh hoạ dưới đây.
Hình 2. Phân kỳ giảm thông thường
Nếu bạn thấy khó hiểu đến đây, hãy xem lại cách xác định đỉnh và đáy của thị trường theo phân tích kỹ thuật
Phân kỳ ẩn
Khác với phân kỳ thông thường, phân kỳ ẩn cung cấp tín hiệu về sự tiếp diễn xu hướng và bao gồm hai loại: phân kỳ ẩn tăng giá (hidden bullish divergence) và phân kỳ ẩn giảm giá (hidden bearish divergence).
Trong phân kỳ ẩn tăng giá, giá sẽ tạo các đáy cao hơn nhưng chỉ báo RSI sẽ tạo các đáy thấp hơn. Điều này cho thấy xu hướng tăng có thể tiếp tục.
Hình 3. Phân kỳ ẩn tăng giá
Ngược lại, trong phân kỳ ẩn giảm giá, giá sẽ tạo các đỉnh thấp hơn nhưng chỉ báo RSI sẽ tạo các đỉnh cao hơn. Vì vậy, chúng ta có thể dự báo rằng xu hướng giảm sẽ tiếp tục.
Hình 4. Phân kỳ ẩn giảm giá
Phân biệt Phân kỳ thông thường và Phân kỳ ẩn
Phân kỳ thông thường và Phân kỳ ẩn thường khó để phân biệt, yêu cầu có nhiều kinh nghiệm thực tế. Phân kỳ thông thường thường xuất hiện ở cuối các xu hướng dài hạn để báo hiệu sẽ có một pha điều chỉnh. Trái lại, phân kỳ ẩn thường xuất hiện ở cuối các giai đoạn tích lũy để báo hiệu sự tiếp tục của xu hướng đã hình thành trước đó.
Tóm lược
Dạng | Xu Hướng | Khả Năng | Giá | Chỉ Báo | Mô Tả | Ví Dụ |
Phân Kỳ Thường |
Giảm | Đảo Chiều - Tăng | Tạo đáy thấp hơn | Tạo đáy cao hơn | Cho thấy động lượng đang mạnh lên. Xu hướng giảm sắp kết thúc và báo hiệu đảo chiều xu hướng. | Hình 1 |
Tăng | Đảo Chiều - Giảm | Tạo đỉnh cao hơn | Tạo đỉnh thấp hơn | Cho thấy động lượng đang suy yếu. Xu hướng tăng sắp kết thúc và báo hiệu đảo chiều xu hướng. | Hình 2 | |
Phân Kỳ Ẩn |
Tăng |
Tiếp tục Tăng | Tạo đáy cao hơn | Tạo đáy thấp hơn | Xuất hiện trong đợt điều chỉnh của xu hướng tăng. Là điểm mua vào khả quan. | Hình 3 |
Giảm |
Tiếp tục Giảm | Tạo đỉnh thấp hơn | Tạo đỉnh cao hơn | Xuất hiện trong đợt điều chỉnh của xu hướng giảm. Là điểm mua vào khả quan. | Hình 4 |
Chú ý
Tuy nhiên, không phải lúc nào các quy tắc này cũng áp dụng được. Để tránh mắc phải lỗi vào lệnh quá sớm khi giao dịch với phân kỳ, có thể áp dụng những mẹo sau đây:
- Đảm bảo rằng chỉ báo RSI di chuyển gần vùng quá mua hoặc quá bán
- Chờ cho đến khi các đỉnh hoặc đáy ĐÃ hình thành hoàn chỉnh
- Đỉnh và đáy của giá cần phải tương đồng với đỉnh và đáy của chỉ báo RSI
- Phân kỳ sẽ chính xác hơn khi sử dụng khung thời gian dài hơn thay vì khung thời gian ngắn để tránh tín hiệu không chính xác. Đối với thị trường chứng khoán, nên sử dụng khung thời gian D trở lên.
Ngoài ra, để giao dịch an toàn và hiệu quả hơn, có thể kết hợp thêm với chỉ báo Ichimoku bằng cách đợi sự cắt ngang lên của đường Chuyển đổi so với đường Cơ sở để vào lệnh như minh họa dưới đây. Dù tiềm năng lợi nhuận có vẻ nhỏ hơn, sự kết hợp này sẽ mang lại cảm giác thoải mái hơn cho nhà đầu tư và đó cũng là lý do tại sao khó để vào lệnh ở đáy thị trường.
Kết hợp với chỉ báo Ichimoku
Tóm lại, để giao dịch hiệu quả với phân kỳ, chúng ta cần quan sát và thực hành thường xuyên. Quan trọng nhất là tuân thủ các nguyên tắc về quản lý vốn và rủi ro vì không có phương pháp nào là hoàn toàn chính xác. Chúc các nhà đầu tư thành công khi áp dụng phân kỳ trong giao dịch!