Buzz
Phương pháp chiết tự chữ Hán
I. Chiết tự chữ Hán là gì?
“Chiết” là bẻ gãy, “tự” là chữ, từ. “Chiết tự” chính là phân tách chữ Hán thành các thành phần nhỏ để giải nghĩa toàn văn. Chiết tự được tạo ra dựa trên nhận thức về tượng hình của chữ Hán, cách ghép các bộ thủ, và sắp xếp, bố trí các thành phần của chữ Hán.
Nếu nhìn từ một góc độ khác, chiết tự là sự linh hoạt, sáng tạo trong phân tích chữ Hán. Qua việc chiết tự chữ Trung Quốc, chúng ta cũng hiểu được thế giới quan, nhân sinh quan, cách nhìn về nhận thức và phương pháp tư duy của người Trung Quốc thời xưa.
Ví dụ 1: Phân tích chiết tự chữ 好/Hǎo/: Hay, ngon, tốt đẹp,...
Chữ 好 được hình thành từ 2 bộ thủ:
- Phía trái là bộ Nữ 女: Đề cập đến phụ nữ
- Phía phải là bộ Tử 子: Đề cập đến con trai, đứa con
➞ Ý nghĩa: Người phụ nữ sinh đứa con là điều tốt đẹp nên chữ Hán này mang nhiều ý nghĩa như hay, ngon, đẹp, tốt,...
Ví dụ 2: Phân tích chiết tự chữ 大 /dà/: to, lớn,...
Chữ 大 được tạo thành từ hai bộ thủ là:
- Bộ Nhân 人 có nghĩa là con người
- Bộ Nhất 一 có nghĩa là số một (number one)
➞ Ý nghĩa: Bộ Nhất chia cắt ngang bộ Nhân, giống như hình ảnh con người mở rộng hai tay. Khi đứng trước biển cả vô tận, mọi người thường duỗi hai tay ra rộng.
Ví dụ 3: Phân tích chiết tự chữ Hán 安 /àn/: an yên, bình an,...
Chữ 安 được hình thành từ hai bộ thủ:
- Phía trên là bộ Miên 宀: Nói về mái nhà, mái che
- Phía dưới là bộ Nữ 女: Nói về người phụ nữ, con gái, đàn bà,...
➞ Ý nghĩa: Bộ Nữ miêu tả tư thế yểu điệu của phụ nữ thời xưa, chân hơi khuỵu xuống, mặt nghiêng và hai tay đặt bên hông. Người phụ nữ đứng dưới mái nhà ý nói rằng, trong nhà có phụ nữ chăm sóc non thì mới ổn định.
II. Các phương pháp chiết tự chữ Hán thông dụng
Có những phương pháp chiết tự chữ Hán nào được sử dụng phổ biến? Các bạn mới học tiếng Trung nên áp dụng các phương pháp chiết tự để ghi nhớ từ vựng hiệu quả hơn và hiểu sâu hơn về ý nghĩa của chữ Hán. Dưới đây là 2 cách chiết tự được áp dụng phổ biến mà bạn có thể tham khảo!
1. Sử dụng chiết tự chữ Hán trong thơ ca
Với những bạn yêu thích thơ tiếng Trung và muốn nhớ từ nhanh, có thể áp dụng phương pháp chiết tự chữ Hán qua thơ. Thơ ca luôn dễ gây ấn tượng sâu sắc, giúp chúng ta nắm bắt và nhớ lâu hơn. Vì vậy, học chiết tự chữ Hán qua thơ ca, người ta sẽ chiết tự với những câu thơ dễ nhớ, dễ thuộc.
Để giúp bạn hiểu rõ hơn về phương pháp này, Mytour sẽ cung cấp các ví dụ và phân tích chi tiết:
Ví dụ 1: Phân tích chiết tự chữ 想 /Xiǎng/: nhớ, tưởng nhớ, nghĩ
Để ghi nhớ chữ 想, người ta đã dùng hai câu thơ lục bát sau đây:
“Tựa cây mỏi mắt chờ mong
Lòng người nhớ tới ai nơi phương nào?”
Một ví dụ khác về cách lý giải chiết tự chữ Hán qua thơ
➞ Giải thích: Những chữ mà Mytour làm nổi bật trong đoạn thơ trên liên quan đến chiết tự chữ Hán, bao gồm các bộ thủ và ý nghĩa. Chữ 想 bao gồm ba bộ thủ như sau:
-
- Phía trên bên trái là bộ Mộc 木 (Cây)
- Phía trên bên phải là bộ Mục 目 (Mắt)
- Phía dưới hai bộ trên là bộ Tâm 心 (Tim, tấm lòng)
Sự kết hợp của ba bộ thủ này và cách chiết tự trong đoạn thơ đã cho chúng ta thấy rõ hình ảnh một người đang nhớ về ai đó (cảm giác nhớ như rễ cây đâm sâu vào lòng, mỏi mắt ngóng chờ người mình yêu).
Ví dụ 2: Chiết tự chữ 美 /Měi/: đẹp
Để giúp sinh viên dễ nhớ chữ Hán 美, có thể học theo hai câu thơ sau đây:
“Con dê ăn cỏ non,
Lửa cháy hết, không còn đuôi.”
➞ Giải thích: Chữ 美 bao gồm bộ Dương 羊 (con dê) và Đại 大 (lớn) ở dưới. Bộ Dương 羊 bị mất phần đuôi phía dưới, dẫn đến câu thơ “lửa cháy hết, không còn đuôi”.
Ví dụ 3: Chiết tự chữ 思/Sī/: tương tư, nhớ nhung
Để dễ nhớ chữ 思, có câu thơ sau:
Ruộng kia ai vươn lên cao,
Nửa vầng trăng bán sáng, ba sao giữa trời.
➞ Giải thích: Chữ 思 gồm bộ Điền 田 (đồng ruộng) ở phía trên, vì thế câu thơ “ruộng kia ai vươn lên cao”. Phía dưới có bộ Tâm 心 giống hình ảnh vầng trăng khuyết với ba sao xung quanh giữa bầu trời.
Ví dụ 4: Chiết chữ 夫 /fū/: chồng
Để dễ dàng nhận biết chữ Hán 夫, bạn có thể học chiết tự qua đoạn thơ sau đây:
Anh yêu, anh mong nên duyên,
Lo sợ em có chữ thiên trên trán.
➞ Giải thích: Chữ Phu 夫 có hình dáng giống chữ Thiên 天 (bầu trời) với nét phẩy cao phía trên. Do đó câu thơ “Anh yêu, anh mong nên duyên” nhưng sợ rằng em là gái đã có chồng.
Ví dụ 5: Chiết tự chữ 孝 /xiào/: hiếu, hiếu thảo
Để thuận tiện học và nhớ lâu chữ 孝, người ta thường học chiết tự qua đoạn thơ sau:
Đất vốn là đất bùn ao,
Người nào cắm cây sào sao không thẳng ngay.
Đứng ở đây là ai,
Đứng không thực đứng, vịn ngay cây sào.
➞ Giải thích: Phân tích câu thơ “đất thì đất bùn ao” trong chữ Hiếu 孝 có bộ Thổ 土 (đất) liên quan đến bùn đất. Câu “ai cắm cây sào sao lại chẳng ngay” chỉ nét phẩy nghiêng được viết ngang qua bộ Thổ 土. Câu thơ “con ai mà đứng ở đây” ý nói bộ Tử 子 (đứa trẻ) và bộ thủ này được viết sát với nét phẩy (cây sào đã nói ở trên) nên mới có câu thơ “đứng thì chẳng đứng, vịn ngay vào sào.”
2. Chiết tự chữ Hán qua bộ thủ
Chữ Hán gồm 214 bộ thủ và mỗi bộ đều mang một ý nghĩa độc đáo. Việc học và nắm bắt các bộ thủ là rất quan trọng đối với người học tiếng Trung. Nó giúp bạn có thể viết, nhớ chữ Hán một cách nhanh chóng.
214 bộ thủ tiếng Trung là các hình tượng chữ và phần lớn được sử dụng để biểu nghĩa, một phần nhỏ cũng dùng để biểu âm. Do đó, để phán đoán nghĩa và âm đọc của một chữ Hán, người ta dựa vào bộ thủ.
| Ví dụ bộ thủ biểu nghĩa | Ví dụ về các bộ thủ biểu âm |
|
|
Không cần phải học và nhớ hết 214 bộ thủ, chỉ cần ghi nhớ một số bộ thủ thường dùng cũng đã đủ. Nhiều người mới học tiếng Trung thường cố gắng thuộc lòng 214 bộ thủ, tuy nhiên việc ôm đồm quá nhiều kiến thức sẽ khiến bạn dễ quên hơn.
Phân tích chiết tự chữ Hán qua bộ thủ là phương pháp hiệu quả nhất mà bạn nên áp dụng. Khi gặp chữ Hán mới, đừng chỉ tập trung vào việc viết mà hãy tra cứu xem chữ đó được tạo thành từ bộ thủ nào, và bộ thủ đó mang ý nghĩa gì cũng như liên quan đến âm đọc ra sao.
Để hiểu rõ hơn về phương pháp chiết tự chữ Hán qua bộ thủ, Mytour sẽ cung cấp một số ví dụ minh họa sau đây:
Ví dụ 1: Nhớ Hán tự thông qua chiết tự chữ Hán 副 /fù/: Giàu có
Chữ 富 được tạo bởi các bộ thủ sau:
-
- Bộ Miên 宀 : Mái nhà
- Bộ Nhất 一: Số 1
- Bộ Khẩu 口: Miệng
- Bộ Điền 田: Ruộng vườn
➞ Giải thích: Một cuộc sống giàu có 富 là khi có bộ 一 một mái nhà 宀, có miệng ăn 口 và ruộng vườn đất đai đầy đủ 田 để làm lụng.
Ví dụ 2: Học chữ Hán qua phương pháp chiết tự chữ 休 /xiū/: Nghỉ ngơi
Chữ 休 được tạo bởi hai bộ thủ:
-
- Bộ Nhân đứng 亻: Người
- Bộ Mộc 木: Cây
➞ Giải thích: Con người 亻khi lao động mệt mỏi thường dựa vào gốc cây 木 để nghỉ ngơi.
Ví dụ 3: học chữ Hán 恕 /shù/: Tha thứ
Chữ 恕 được hình thành từ 3 bộ thủ:
-
- Bộ nữ 女: Phụ nữ, con gái, đàn bà
- Bộ Khẩu 口: Miệng
- Bộ Tâm 心: Tấm lòng
➞ Giải thích: Khi tức giận, phụ nữ 女 ngoài miệng 口 thường nói lời tức giận nhưng thực tế trong lòng 心 đã tha thứ từ lâu.
III. Các ứng dụng phần mềm/app học chiết tự chữ Hán phổ biến
Nếu bạn quan tâm đến cách học chữ Hán thông qua phương pháp chiết tự, bạn có thể sử dụng các ứng dụng/phần mềm hỗ trợ. Hiện nay có nhiều ứng dụng chiết tự chữ Hán được sử dụng rộng rãi như một công cụ hữu ích trong quá trình học tiếng Trung. Dưới đây là 5 ứng dụng chiết tự chữ Hán khá phổ biến mà bạn có thể tham khảo:
1. 763 chiết tự tiếng Trung
Ưu điểm:
- Phần mềm rèn luyện cho bạn cách phát âm chậm rãi, chính xác.
- Hỗ trợ người dùng về từ vựng, luyện viết và giao tiếp.
- Giao diện đơn giản, dễ sử dụng.
2. Từ điển chữ Hán
Từ điển chữ Hán là một trong những ứng dụng hữu ích để tra cứu từ vựng tiếng Trung một cách hiệu quả. Đây là một thư viện lớn về từ vựng có phiên âm, bộ thủ. Người dùng có thể tra cứu từ theo âm Hán Việt, pinyin, bộ thủ hoặc số nét.
Ưu điểm:
- Phần mềm cung cấp chi tiết và đầy đủ 214 bộ thủ chữ Hán.
- Từ vựng đều có phát âm chuẩn xác.
- Người dùng có thể tra cứu bằng chữ Nôm, Hán Việt, phiên âm nhanh chóng.
3. Trang web 汉字屋 – 汉字笔顺
汉字屋 – 汉字笔顺 là một trang web trực tuyến giúp bạn có thể tra cứu chữ Hán dưới dạng ảnh động một cách nhanh chóng. Đây cũng là một trong các trang web hữu ích để bạn có thể tìm kiếm thông tin về chiết tự chữ Hán.
Ưu điểm:
- Trang web giới thiệu đầy đủ quy tắc bút thuận (thứ tự từng nét) khi viết chữ Hán.
- Các chữ Hán mới được update liên tục trên website.
- Khi tra cứu cách viết của một từ vựng, trang web sẽ cung cấp đầy đủ các thông tin như: ảnh động thứ tự cách viết các nét cơ bản của chữ Hán, ảnh thứ tự từng nét viết, thông tin chi tiết của chữ Hán đó (âm đọc, bộ thủ, tổng các nét, các loại mã hóa khi viết, các chữ đồng âm khác nghĩa, các chữ có cùng bộ thủ,...)
IV. Sách chiết tự chữ Hán hay nhất
Hiện nay có rất nhiều tài liệu nghiên cứu về phương pháp chiết tự chữ Hán nhằm giúp người học tiếng Trung vượt qua những khó khăn trong việc nhớ chữ Hán. Mytour đã tổng hợp và giới thiệu 3 cuốn sách xuất sắc nhất về phương pháp này mà bạn có thể tham khảo:
1. Nhớ Hán tự thông qua chiết tự chữ Hán
Việc nhớ chữ Hán không bao giờ là dễ dàng đối với những người mới học. Tuy nhiên, bạn có thể tham khảo và áp dụng cuốn Nhớ Hán tự thông qua chiết tự chữ Hán, một cuốn sách hữu ích về phương pháp này để học từ vựng tiếng Trung.
Nội dung chủ yếu của cuốn sách này là:
- Phân tích chiết tự của gần 500 chữ Hán thông dụng nhất hiện nay.
- Cung cấp thêm kiến thức về thành ngữ gốc Hán trong tiếng Việt.
- Cung cấp 70 câu đố chữ Hán trong dân gian.
Học chữ Hán theo sách này, bạn sẽ thấy thú vị hơn trong việc học tiếng Trung và tiết kiệm được khoảng 50% thời gian học. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể tự xây dựng phương pháp học chữ Hán cá nhân mà vẫn đạt hiệu quả cao.
2. Chiết tự chữ Hán theo bí quyết này
Một trong những tài liệu khá thú vị về phương pháp chiết tự chữ Hán mà bạn có thể tham khảo là cuốn Bí quyết học chiết tự chữ Hán. Nội dung của cuốn sách này đi sâu vào phân tích hơn 700 chữ Hán phổ biến nhất trong cuộc sống.
Chi tiết nội dung:
- Phân tích chữ Hán ở dạng hội ý và hình thanh kiêm hội ý.
- Phân tích đầy đủ 214 bộ thủ cấu tạo nên chữ Hán.
- Tìm hiểu nguồn gốc và quá trình biến đổi của các bộ thủ giúp người học hiểu được ý nghĩa của chữ hội ý và hình thanh.
3. 500 từ vựng cơ bản tiếng Hoa
Cuốn sách cuối cùng mà bạn có thể tham khảo là 500 ký tự tiếng Hoa cơ bản. Tài liệu này được biên soạn bởi Học viện Ngôn ngữ Bắc Kinh. Mỗi trang sách chứa một chữ Hán thông dụng.
Thông tin chi tiết:
- Cung cấp các thông tin đầy đủ về chữ Hán (hình dạng chữ, phát âm, giải nghĩa, thứ tự các nét, kiểu chữ, gợi ý, thành phần, bộ thủ, từ thường dùng, bài tập).
- Có hình minh họa đầy đủ, dễ hiểu giúp người học có thể tự tưởng tượng từ hình ra chữ, từ chữ ra hình ảnh.
Vậy là Mytour đã cung cấp đầy đủ kiến thức về phương pháp chiết tự chữ Hán cho những ai quan tâm. Bạn thấy không, nếu muốn nhớ từ vựng nhanh chóng thì nên áp dụng phương pháp này vì nó giúp rút ngắn thời gian học tiếng Trung.
