Buzz
Trong vòng quay hối hả của cuộc sống, đôi khi, chúng ta mong muốn trở về nơi bình yên để tâm hồn được nghỉ ngơi, để trải nghiệm những giây phút trong lành và tĩnh lặng. Làng cổ Đường Lâm nằm giữa những con ngõ nhỏ, là lựa chọn hoàn hảo cho những ai muốn tìm lại hòa mình vào không khí trấn an của miền quê Bắc. Với kiến trúc cổ điển đặc trưng và lịch sử lâu dài, nơi đây thường được biết đến với cái tên thân quen: “Cổ trấn bị lãng quên”.
Làng cổ Đường Lâm-Ảnh: Nina May
Những đặc điểm của làng cổ Đường Lâm
Làng cổ Đường Lâm: Hòa mình trong hồn quê Bắc Bộ
Đường Lâm, nằm gần bờ hữu ngạn của sông Hồng, kế bên quốc lộ 32, tại ngã ba giao cắt với đường Hồ Chí Minh, thuộc thị xã Sơn Tây, Hà Nội, chỉ cách trung tâm Thủ Đô 50km về phía Tây. Một hành trình dễ dàng và gần gũi để trở về với nguồn cội.
Làng cổ Đường Lâm, ngôi làng được đánh giá là Di tích lịch sử văn hóa Quốc Gia từ ngày 19/5/2006, là quê hương của hai vị vua nổi tiếng Phùng Hưng và Ngô Quyền trong lịch sử Việt Nam.
Đường từ Hà Nội đến làng cổ Đường Lâm
Nhờ vị trí địa lý gần trung tâm Hà Nội, việc di chuyển đến làng cổ Đường Lâm trở nên thuận tiện với nhiều phương tiện khác nhau:
Di chuyển bằng phương tiện cá nhân (xe máy, ô tô):
Có 2 lựa chọn đường để đến Đường Lâm:
– Từ Hà Nội theo hướng Đại lộ Thăng Long, rẽ phải tại ngã ba hòa Lạc, tiếp tục theo đường 21 qua Sơn Lộc đến ngã tư giao với đường 32, bạn sẽ thấy biển chỉ dẫn hướng vào làng cổ Đường Lâm.
– Từ Hà Nội, hướng về Nhổn, theo đường 32 đến thị xã Sơn Tây, đến ngã tư với đường 21 sẽ thấy lối rẽ vào làng ở bên trái.
Di chuyển bằng xe bus:
– Bạn có thể chọn xe bus số 71 từ bến xe Mỹ Đình đến bến xe Sơn Tây.
– Hoặc lựa chọn xe bus số 70 từ bến xe Kim Mã đến bến xe Sơn Tây.
– Xe bus số 77, từ bến xe Hà Đông đến bến xe Sơn Tây.
Sau khi đến bến xe Sơn Tây, bạn có thể chọn xe ôm hoặc taxi để vào trung tâm làng cổ.
Ảnh: Erik Oh
Các điểm thăm quan tại làng cổ Đường Lâm
Đường Lâm sở hữu nhiều điểm thăm quan phản ánh kiến trúc, văn hóa của làng quê xưa và kể đến những nhân vật, sự kiện lịch sử hấp dẫn du khách:
Cổng làng Mông Phụ
Kèm theo đình làng Mông Phụ, cổng làng Đường Lâm là tinh hoa kiến trúc cổ xưa nhất. Được xây bằng đá ong cổ, cổng hội tụ đặc trưng văn hóa với kiến trúc vòm. Ngôi làng trước đây có 5 cổng, bao gồm 1 cổng lớn và 4 cổng ở bốn phương. Nhưng ngày nay, chỉ còn lại cổng Mông Phụ, xây dựng từ năm 1833 với dòng chữ “thế hữu hưng ngơi đại”, tức là “thời nào cũng có người tài”.
Đầu làng, cây đa hơn 300 năm tuổi đứng vững tạo nên bức tranh yên bình, cổ kính và ấm áp cho ngôi làng. Cổng làng trước kia là điểm dừng chân, tám trò, gặp gỡ của những người nông dân, thương nhân... Dần dần, cổng làng trở thành biểu tượng của quê hương, nơi tâm hồn người con xa xứ luôn hướng về.
Cổng làng-Ảnh: Thanh Hà
Đình làng Mông Phụ
Xây dựng vào năm 1684 trên mảnh đất cao nhất trong làng, Đình Mông Phụ có diện tích 1.800m2, hướng về phía Tây Nam, mang đậm nét kiến trúc Việt-Mường với sàn gỗ cao cách mặt đất, phản ánh kiến trúc nhà sàn. Bên trong đình treo nhiều hoành phi, câu đối nổi bật. Dân địa phương kể rằng các tác phẩm điêu khắc tinh tế trong Đình là của cụ Mục Hùng, một nghệ nhân tài năng, có óc sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo. Ông đã chủ đạo việc vẽ mẫu và hướng dẫn nhóm thợ mộc làng Mía xây dựng ngôi đình này.
Sân đình rộng lớn, thoáng đãng, tạo thành một “ngã sáu khổng lồ” mở ra như những cánh hoa, quy tụ tất cả các con đường trong làng về trung tâm. Điều kỳ diệu này cho phép người dân di chuyển từ đình tới các xóm trong làng mà không cần quay đầu lại với hướng đình.
Đình Mông Phụ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích Lịch sử Văn hóa Cấp Quốc gia vào năm 1984.
Đình làng Mông Phụ-Ảnh: Thúy Hằng
Thăm Nhà Thờ Thám Hoa Giang Văn Minh
Nơi thờ tự vị Thám Hoa Giang Văn Minh, nhân vật lừng danh được vua Lê Thần Tông cử đi sứ sang Trung Quốc. Ông đã gan dạ đối đáp để bảo vệ danh dự dân tộc trước sự xúc phạm của vua Minh.
Nhà thờ được xây dựng bởi người trong họ ông trong thời kỳ của vua Tự Đức (1847-1883), có kiến trúc theo phong cách chữ Nhị, hướng về phía Nam.
Ảnh: FB Đăng Khoa
Những căn nhà cổ độc đáo
Dạo bước trên những con đường lát gạch sạch sẽ, hai bên là những bức tường đá ong màu vàng cổ kính, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những căn nhà cổ lâu đời, được bảo quản cẩn thận tại làng Đường Lâm.
Làng cổ Đường Lâm hiện có 956 căn nhà cổ, trong đó, nhiều ngôi nhà được xây dựng từ những năm 1649, 1703, 1850… Những ngôi nhà cổ này được xây từ các vật liệu truyền thống như đá ong, gỗ xoan, tre, gạch đất nung, ngói… với kiến trúc 5 gian hoặc 7 gian. Trong số những ngôi nhà nổi tiếng ở Đường Lâm, có một số nổi bật như:
Nhà của ông Nguyễn Văn Hùng
Ngôi nhà ấn tượng với chiếc cổng cổ kính và con đường vào nhà bóng mát dọc theo hàng cây tơ hồng, tạo ra không khí yên bình, tĩnh lặng. Được xây dựng chủ yếu từ gỗ lim và gỗ mít, ngôi nhà được chạm khắc tinh tế.
Nguồn: Internet
Ngôi nhà của ông Hà Nguyên Huyến
Điểm nổi bật của căn nhà cổ này là sân trước đầy tăm tắp các bình tương màu nâu do ông Hà Nguyên Huyến làm nấu tương theo công thức truyền thống. Khu vực sân có không gian xanh mát, bên trong nhà được bài trí với bộ bàn ghế, tủ sập, hoành phi và câu đối, tạo nên sức thu hút mạnh mẽ đối với du khách.
Nguồn: Internet
Ngôi nhà cổ của chị Dương Lan
Ngôi nhà của chị Dương Lan với cửa cao và trang trí hình chiếc sừng là di tích của một quan nhân xưa. Du khách cần phải cúi thấp để bước vào ngôi nhà này.
Nguồn: Internet
Giếng cổ Đường Lâm
Nằm kề Cổng làng và Đình làng, giếng nước không chỉ là biểu tượng đặc trưng mà còn là linh hồn của làng quê Bắc Bộ xưa, liên quan chặt chẽ đến cuộc sống hàng ngày của người dân. Dân làng thường đến giếng để lấy nước trong vắt, mát rượi, chảy từ mạch nước ngầm, sử dụng cho nấu ăn, giặt giũ và sinh hoạt. Nhiều giếng cổ ở đây có lịch sử lâu dài, thường được xây dựng ở những khu vực cao, gần đình hoặc trung tâm các xóm.
Trên mặt thành của Giếng cổ Đường Lâm ở xóm Hè, ghi chép năm 1939 - là năm giếng được tu bổ. Câu vè truyền thống của người xóm Hè tỏ ra tự hào: “Nước giếng hè, chè Cam Lâm” - ám chỉ việc sử dụng nước từ giếng này để đun sôi và pha chè với nước từ làng Cam Lâm gần đó sẽ tạo nên một thức uống thơm ngon.
Ở xóm Phủ, có hai giếng nước được coi trọng như đôi mắt của Rồng. Một giếng nước mang tính linh thiêng, được gọi là mắt phải của Rồng, vẫn được dân làng tôn kính và thờ phượng cho đến ngày nay. Nước giếng luôn trong và chưa bao giờ cạn, thậm chí cả trong những năm khô hanh. Dân làng chỉ sử dụng nước từ giếng này cho mục đích ăn uống. Giếng còn lại, là mắt trái của Rồng, cung cấp nước cho nhu cầu tắm giặt của cộng đồng.
Ở trước Giếng xóm Sui, một tấm bia cổ đặt nhắc nhở mọi người giữ cho giếng sạch sẽ như giữ cho tâm hồn trong trắng.
Nguồn: Internet
Giếng cổ-Ảnh: Nguồn Internet
Những ngôi đền, chùa nổi tiếng
Ngoài vẻ đẹp cổ kính, Đường Lâm còn được biết đến với danh hiệu “Đất của hai vị anh hùng” bởi đây chính là quê hương của hai vị anh hùng lừng danh trong lịch sử Việt Nam: Phùng Hưng và Ngô Quyền. Để bày tỏ lòng biết ơn và tôn trọng tiền nhân, cộng đồng Đường Lâm đã xây dựng những công trình thờ phụng và tâm linh từ xa xưa, được bảo quản và giữ gìn đến tận ngày nay.
Đến thăm làng cổ Đường Lâm, du khách nên dành thời gian thăm viếng đền thờ Bố cái Đại Vương Phùng Hưng, đền thờ và Lăng của Ngô Quyền, cùng với Chùa Mía (Sùng Nghiệm Tự)
Đền thờ Phùng Hưng
Đền thờ Phùng Hưng tại làng cổ Đường Lâm nổi bật với quy mô lớn, vượt trội so với nhiều địa điểm khác. Được xây dựng từ thời kỳ Nguyền, đền bao gồm các công trình như Tả-Hữu Mạc, Đại Bái, Hậu Cung. Tượng Phùng Hưng được thờ tọa ở Hậu Cung, bao quanh là những cây cổ thụ như lim, nhãn đa… tạo nên không gian trang nghiêm và trầm mặc.
Đền thờ và Lăng Ngô Quyền
Lăng Ngô Quyền, rộng lớn, cách đền thờ Phùng Hưng khoảng 500m về bên trái. Đền Ngô Quyền đặt phía trên lăng và cách lăng khoảng 100m. Cả đền và lăng hướng về đông, xây dựng trên một ngọn đồi cao. Trước mặt lăng là cánh đồng lúa rộng lớn, nằm giữa hai sườn đồi. Một trong những sườn đồi này được gọi là đồi Hổ Gầm, được truyền kỳ là nơi Ngô Quyền thường cùng các bạn chăn trâu, cắt cỏ, và tập luyện võ nghệ khi còn nhỏ.
Chùa Mía (Sùng Nghiêm Tự)
Chùa Mía nằm ở ngã ba trên đường dẫn đến khu di tích lăng và đền thờ bà chúa Mía. Trong chùa, bạn sẽ bắt gặp nhiều tượng làm từ đồng, gỗ, hoặc đất sét. Không gian của chùa mang đến cảm giác thanh tịnh và yên bình.
Đặc sản tại làng cổ Đường Lâm.
Những đặc sản tại Đường Lâm mà du khách không thể bỏ qua bao gồm:
– Gà mía: trước đây là 'Đặc sản Tiến Vua', biểu tượng cho sự ăn lành, làm giàu của mỗi gia đình. Gà mía có chân nhỏ, lông vàng, khi luộc chín thịt trắng, mỡ vàng, da giòn. Hãy thưởng thức bữa trưa với món gà mía tại Đường Lâm.
– Tương: được làm theo công thức gia truyền, từng gia đình chọn lựa cẩn thận nguyên liệu, đựng trong chum sành già, qua nhiều công đoạn tỉ mỉ để tạo ra những hũ tương ngon nhất. Món tương này thích hợp để chấm cùng rau muống, cà dầm, thịt luộc...
– Chè lam và kẹo dồi: món ngon truyền thống của người dân Đường Lâm. Bạn có thể bắt gặp cảnh người dân đang nấu kẹo chè lam hoặc cắt kẹo mời khách thưởng thức cùng chén trà xanh khi thăm nhà.
– Bánh tẻ: ở Đường Lâm, bánh tẻ được gói bằng lá dong, hình dáng thon dài, nhân trải đều dọc theo sống lá. Bánh mang mùi thơm từ lá dong, không nhiều mùi dầu mỡ, không hương liệu quá mạnh mẽ, tạo hương vị mộc mạc, thơm ngon khi ăn.
Chè lam-Nguồn: internet
Những điều cần chú ý khi khám phá làng cổ Đường Lâm:
– Mua vé tham quan ngay tại cổng làng, giá vé 20k/người lớn, 10k/trẻ em.
– Để thưởng ngoạn toàn bộ vẻ đẹp yên bình của Đường Lâm, du khách có thể đi bộ hoặc thuê xe đạp. Giá thuê xe đạp là từ 30k đến 50k/ngày.
– Bạn có thể đặt dịch vụ cơm hoặc homestay tại Đường Lâm. Đề xuất đặt cơm trước ngày/giờ khởi hành vì các gia đình ở đây chỉ nấu cơm khi có khách đặt. Thông tin đặt cơm, homestay, cho thuê xe đạp có thể tham khảo tại: Ms. Dương Lan (0364.105.180), Mr. Hùng (0243.326.0128)
– Thời điểm lý tưởng để ghé thăm Đường Lâm là vào mùa lễ hội (tháng Giêng âm lịch) hoặc mùa lúa chín (khoảng tháng 5, tháng 6):
+ Mùa lễ hội: trải nghiệm văn hóa truyền thống của làng quê Bắc Bộ với những trò chơi dân gian: cờ tướng, kéo co, chọi gà, bịt mắt bắt dê… trong không khí hân hoan, náo nức cùng với các nghi lễ tôn vinh và cúng bái tại các đền thờ linh thiêng.
+ Mùa lúa chín: Cánh đồng lúa óng ả, trải dài bất tận, tô điểm cho khung cảnh dịu dàng, êm đềm – mang lại cảm giác bình yên, như một “khoảnh khắc trốn tránh” giúp xua đi những muộn phiền, lo toan hàng ngày.
– Khi thăm các nhà cổ, lịch sự là chào hỏi thành viên trong gia đình. Nếu muốn mua quà cho bạn bè, người thân, bạn có thể mua trực tiếp tại những gia đình này thay vì tới chợ.
– Để tri ân sự nhiệt tình, lòng mến khách của những người hướng dẫn địa điểm tại Ban quản lý di tích, hãy dành chút tiền thưởng cho họ.
Ảnh: Vương Lộc
Ảnh: Nina May
Ảnh: Trần Thị Như Quỳnh
Ảnh: camxxi 21
Với sự phát triển của kinh tế và du lịch, làng cổ Đường Lâm đã trở thành điểm đến nổi tiếng với du khách trong và ngoài nước. Nơi đây ghi dấu ấn với vẻ đẹp cổ kính, trang nghiêm, đồng thời mang đến không khí bình yên và ấm áp. Quay về Đường Lâm là trở về với nguồn kí ức, với sự trong trẻo, hồn hậu mà khó tìm thấy trong cuộc sống hối hả của thành phố ngày nay.
Đăng bởi: Như Quỳnh Nguyễn
Từ khoá: Làng cổ Đường Lâm: Trở về miền kí ức
